DERLEME SÖZLÜĞÜ’NDE AYAKKABI VE AYAKKABICILIKLA İLGİLİ SÖZ VARLIĞI

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 1, 139 - 154, 16.03.2015

Murat Parlakpınar

Öz

Türkler giyim kuşam konusunda belli bir kültüre sahip bir millettir. İlk vatanları olan Orta Asya’da yünden ve deriden giyim eşyaları yapmakta ustaydılar. Yünden keçe çizmeler yanında deriden çizmeler de yapıp kullanıyorlardı. Türkler Orta Asya’dan Anadolu’ya gelirken belirli bir ayakkabı kültürünü de beraberlerinde getirmişlerdir. Anadolu’da Selçuklu ve Osmanlılar döneminde artan ihtiyaca paralel olarak ayakkabıcılık alanında büyük gelişmeler olmuş dolayısıyla ayakkabı çeşitleri çoğalmıştır. Eski Türkçeden günümüz Türkiye Türkçesine uzanan çizgide hem yazı hem de konuşma dilinde ayakkabı ve ayakkabıcılıkla ilgili olarak önemli bir söz varlığının olduğu görülür. Bu bağlamda önemli kaynaklardan biri de Derleme Sözlüğü’dür. Bu çalışmada Derleme Sözlüğü’nde geçen ayakkabı ve ayakkabıcılık kültürüyle ilgili söz varlığı tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkler, ayakkabı, ayakkabıcılık, Derleme Sözlüğü, söz varlığı.

Kaynakça

• Ahmet Vefik Paşa (2000). Lehçe-İ Osmânî (LO).(Haz. Recep Topraklı). Ankara: TDK Yayınları.
• Caferoğlu, A. (2011). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (EUTS). Ankara: TDK Yayınları, 2 Baskı.
• Clauson, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-13th Century Turkish. London: Oxford University Press.
• Derleme Sözlüğü (DS). I-XII (1964). Ankara: TDK Yayınları.
• Emiroğlu, K. (2012). Gündelik Hayatımızın Tarihi.İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Eren, H. (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü (TDES1). Ankara: Bizim Büro Basıme- vi. 2. Baskı.
• Ermiş H. (2008). Arapçadan Türkçeleşmiş Kelimeler Sözlüğü. (ATKS) İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Eyuboğlu, İ. Z. (2004). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü (TDES2). İstanbul: Sosyal Yayın- ları.
• Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü I-II (TTTSKS). Ankara: TDK Yayınları.
• İnan, A. (1987). Makaleler ve İncelemeler I, Ankara: TTK Basımevi.
• Kanar, M. (2003). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü (OTS). İstanbul: Derin Yayınları.
• Kâşgarlı Mahmud (2006). Divanü Lûgat-it Türk (DLT) I-IV. (Çev. Besim Atalay). Anka- ra: TDK Yayınları.
• Kırbaç, S. (2003). ‘Oltan’ Kelimesi. Ayakkabı Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları. s.35- 37.
• Koca, S. (2000). Türk Kültürünün Temelleri II. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Giresun Fen Edebiyat Fakültesi Yayını.
• Oğuz, B. (2004). Türkiye Halkının Kültür Kökenleri: Teknikleri, Müesseseleri, İnanç ve Âdetleri. C. 5. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Onay, A. T. (1993). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar (Haz. Doç. Dr. Cemal Kurnaz). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ögel B. (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş C. 5. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sağol, G. (2003). Ayakkabı Kelimelerinde Anlam Değişmeleri. Ayakkabı Kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları. S. 19-27.
• Toparlı, R., Vural, H. ve Karaatlı R. (2007). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü (KTS). Ankara: TDK Yayınları.
• Tuna O. N. (2011). Sümer ve Türk Dillerinin Tarihi ilgisi ile Türk Dili’nin Yaşı Meselesi. Ankara:TDK Yayınları. 2. Baskı.
• Şemsettin Sami (2012). Kâmus-i Türkî (KT).(Latin Harfleriyle). (Haz. R. Gündoğdu, E. F. Önal E. F. ve N. Adıgüzel). İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Türkçe Sözlük (TS) (2005). Ankara: TDK Yayınları. 10. Baskı.