Kur’an’ın Milliyetçiliğe Yaklaşımı

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 3, 879 - 987, 01.11.2017

Abdulkerim Bingöl

https://doi.org/10.18506/anemon.297644

Cited By: 1

Öz

İnsanın doğasında bulunan yakınlarını koruma, onları ayrıcalıklı görme refleksinden mütevellit olan milliyetçilik, zamanla kavmini üstün görme ve destekleme düşüncesine dönüşerek; toplumları etkileyen bir akım haline gelmiştir. Halkı ve yöneticileriyle İslam âlemi bu akımdan oldukça etkilenmiştir. Bu çalışmada çağlar boyu varlığını sürdüren, Kur’an’ın nüzul döneminde toplumsal ilişkileri zehirleyen ve asrımızda büyük savaşlara neden olan bu akım hakkında Kur’an’ın yaklaşımı irdelenmiştir. Bu çalışmada Kur’an’ın bir taraftan aile bağına önem vermesi; bazı beşeri hak ve yükümlülükleri onun üzerine inşa etmesi, diğer taraftan keskin hatlarla insanların hukuki eşitliliğine vurgu yapması ve insanları birbirinden üstün kılan unsurun hasbi değil de kesbi olduğunu ortaya koyması gerçekliğinden yola çıkarak Kur’an’ın milliyetçiliğe ve onu besleyen teorik kaynaklarına karşı tutumu değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Kur’an’ın milliyetçilik akımına yaklaşımının, temelden yok sayan bir tutum olmayıp insan fıtratı ve alışkanlıklarıyla daha uyumlu, toplumları birbirine düşüren değil eşit görüp kaynaştıran bir tutum olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Milliyetçilik, Irkçılık, Aile, Eşitlik

The Qur’an’s Approach to Nationalism

Öz

Arising from the human-inherent reflex of seeing the relatives as privileged and protecting them, nationalism, which turns into the thought of supremacy of race over time, is a phenomenon affecting the societies. The Islamic world with its people and managers has been highly influenced by this movement. In this study, the Qur'an's approach to nationalism that sustained its existence for ages, poisoned the social relations in the era when the Qur'an descended and caused great wars in our century has been examined. In this study, the Qur’an’s approach to nationalism and its theoretical sources has been evaluated thoroughly in the light of the facts that the Qur’an attaches importance to family ties on one hand, and on the other, it emphasizes the legal equality of the humans with sharp lines, and reveals that people are only superior to each other by acquired qualities rather than inherent abilities. Consequently, by evaluating people as equal, and encouraging them to join together, it is seen that the approach of the Qur'an to the nationalist movement is not one that radically ignores the facts but rather an attitude that is more harmonious with human nature and habits.

Anahtar Kelimeler

The Qur’an, Nationalism, Racism, Family, Equality

Kaynakça

• Acar, M., & Demir, Ö. (2005). Sosyal Bilimler Sözlüğü. Ankara: Adres Yayınları.
• Aclunî, İ. (1988). Keşfu’l-Hafa ve Muzilu’l-İlbas. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Akalın, Ş. H. vd., (2005). Tükçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
• Alusî, E. (2010). Ruhu’l-Maani fi Tefsiri’l-Kur’ani’l-Azim ve’s-Seb’i’l-Mesani. Beyrut: Muessesetu’r-Risale.
• Apak, A. (2004). Asabiyet ve Erken Dönem İslâm Siyasî Tarihindeki Etkileri. Bursa: Düşünce Kitabevi.
• Armağan, M. vd., (1990). Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. İstanbul: Risale.
• Aslan, R. (2014). İhvân-ı Safâ Risâlelerindeki Hadis Rivâyetlerinin Hadîs Metodolojisi Açısından Değerlendirilmesi, Ankara: İlâhiyât Yayınları.
• Ateş, S. (t.y.). Kur’ân Ansiklopedisi. İstanbul: Kuba Yayınları.
• Ateş, S. (1989). Yüce Kur’an’ın Çağdaş Tefsiri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Aydın, İ. (2011,). Kur’ân Perspektifinden Dillerin Kökeni Meselesi. Samsun: Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 11 (3), 95-115.
• Aytepe, M. (2016). Aliya Düşüncesinde Üçüncü Yolun İmkânı Olarak İslâm: Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (43), 2360-2367.
• Bingöl, A. (2016). Neshin Gerçekleşmesinde Etkili Olan Faktörler. Diyarbakır: e-Şarkiyat, 8 (2), 565-583.
• Bingöl, A. (2015). Kur’an’da Eleştiri Mahiyeti ve Muhatapları. Doktora Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Boztemur, R. (2006). Tarihsel Açıdan Millet ve Milliyetçilik: Ulus-Devletin Kapitalist Üretim Tarzıyla Birlikte Gelişimi. Ankara: Doğu Batı Dergisi, 9 (38), 161-179.
• Buhari, M. (1980). el-Camiu’s-Sahih, Kahire: el-Matbaatu’s-Selefiyye.
• Bursevî, İ. H. (2001). Ruhu’l-Beyan. Beyrut: Daru’l-İhyai’t-Turasi’l-Arabi.
• Cevherî, E. (1999). es-Sıhah. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Cevizci, A. (2005). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Çağrıcı, M. (1991). Asabiyet. DİA, (3, 453-455), İstanbul: TDV Yayınları.
• Derveze, İ. (2012). Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed. (çev. Mehmet Yolcu). İstanbul: Düşün Yayıncılık.
• Dursun, D. (1990). Editör: Armağan, M. vd., Sosyal Bilimler Ansiklopedisi. İstanbul: Risale.
• Ebu Hayyan, E. (2010). Tefsiru’l-Bahri’l-Muhit. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Ebu Zehra, M. (t.y.). Zehretu’t-Tefasir. Kahire: Daru’l-Fikri’l-Arabi.
• Ebu’s-Suud, (2010). M. İrşadu’l-Akli’s-Selim ila Mezaya’l-Kur’ani’l-Kerim. Beyrut: Muessetu’t-Tarihi’l-Arabi.
• Ercüment, A. (2012). Cumhuriyet Türkiye’sinin Kuruluş Sürecinde Ulus-Devlet – Din İlişkileri (1920-1937). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Eren, Ş. (2013). Irk Realitesi ve Kardeşlik Felsefesi (İslamî Ölçüler Çerçevesinde). Bingöl: Kimlik, Kültür ve Değişim Sürecinde Osmanlı’dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyumu. 264-282.
• Fayda, M. (1993). Cahiliyye. DİA, (7, 17-19), İstanbul: TDV Yayınları.
• Ferahidî, H. (2003). Kitabu’l-Ayn. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Gönenç, İ. (2012). Irk, Etnisite ve Din. Din Sosyolojisi El Kitabı. (Editör: Niyazi Akyüz-İhsan Çapcıoğlu), 743-761. Ankara: Grafiker.
• Haddad, E. (2001). Keşfu’t-Tenzil fi Tahkiki’l-Mebahisi ve’t-Te’vil. Beyrut: Daru’l-Medari’l-İslamiyyi.
• Hatipoğlu, M. S. (1988). Fakihlerimizin Irk Anlayışı Üzerine (Bir Tenkid Denemesi). Ankara: İslâmî Araştırmalar, 2 (8), 5-16.
• Havva, S. (1990). el-Esas fi’t-Tefsir.(çev. M. Beşir Eryarsoy). İstanbul: Şamil Yayınevi.
• İbn Aşur, M. T. (t.y.). et-Tahrir ve’t-Tenvir. Tunus: Daru Suhnun.
• İbn Atiyye, E. (2007). el- Muharreru’l-Veciz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz. Duha: Daru’l-Fikri’l-Arabi.
• İbn Hişam, (2009). E. es-Siretu’n-Nebevîyye. Beyrut: Daru’l-Mairfe.
• İbn Kesir, E. (2008). Tefsiru İbn Kesir (Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim). Beyrut: Muessesetu’r-Risale.
• İbn Manzur, E. (2011). Lisanu’l-Arab. Beyrut: Daru Sadr.
• İbnu’l-Cevzî, E. (2010). Zadu’l-Mesir fi İlmi’t-Tefsir. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Arabi.
• İsfahanî, E. (t.y.). el-Mufredat fi Ğaribi’l-Kur’an. Mektebetu Nezar.
• Karaman, F. vd., (2006). Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: DİB Yayınları.
• Kasimî, M. C. (2003). Mehasinu’t-Te’vil. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Koçyiğit, T. (2015). Asabiyetten Uhuvvete. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (41), 19-41.
• Kurtubî, E. (2006). el-Camiu li Ahkami’l-Kur’an. Beyrut: Muessesetu’r-Risale.
• Kurtubî, E. (2010). el-İstiab fi Marifeti’l-Ashab. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Kutub, S. (2008) Fi Zilali’l-Kur’an. Kahire: Daru’ş-Şuruk.
• Maturidî, E. (2005). Te’vilatu’l-Kur’an. İstanbul: Mizan Yayınevi.
• Merağî, A. M. (1985). Tefsiru Merağî. Beyrut: Daru’l-İhyai’t-Turasi’l-Arabi.
• Mevdudî, E. (1997). Tefhimu’l-Kur’an. (çev. Muhammed Han Kayani vd.). İstanbul: İnsan Yayınevi.
• Mezherî, M. S. (2007). et-Tefsiru’l-Mezherî. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Nakavi, K. S. (2005). İslam ve Milliyetçilik. (çev. Kasım Seyyidoğlu). İstanbul: Çıra Yayınları.
• Nesefî, E. (2011). Medariku’t-Tenzil ve Hakaiku’t-Te’vil. Dımaşk: Daru İbn Kesir.
• Öğün, S. S. (2000). Mukayeseli Sosyal Teori ve Bağlamında Milliyetçilik. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Özcan, A. (2005). Milliyetçilik. DİA, (30, 84-87). İstanbul: TDV Yayınları.
• Özkırımlı, U. (2001). Milliyetçilik Kuramları Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Razî, E. (2009). et-Tefsiru’l-Kebir. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Rıda, M. (1985). Muhammed Resulullah. Lübnan: Daru’l-Baz.
• Rıza, R. ve Abduh, M. (2005). Tefsiru’l-Menar. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Sabri, M. (1969). İslâm ve Milliyetçilik. İstanbul: İslam Medeniyeti, 2 (21), 44-47.
• Sâbûnî, M. A. (2001). Safvetu’t-Tefasir. Beyrut: Daru’l-Fikr.
• Salebî, E. (2004). el-Keşşaf ve’l-Beyan fi Tefsiri’l-Kur’an. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Salmazzem, M. (2015). Kur’ân Perspektifinde Barış. Muş: ANEMON Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 149-169.
• Selçuk, S.S. (2012). Dünden Bugüne Milliyetçilik: Küresel Dünyada Yükselen Sesler. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (3), 117-136.
• Sıddıki, K. (1998). Modern Ulus-Devlet ve Ötesi. (çev. Halim Sırçancı ve Murat Yörükoğlu). İstanbul: Ekin.
• Sıddik Hasan Han, E. (1999). Fethu’l-Beyan fi Makasidi’l-Kur’an. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Şankitî, M. E. (2006). Edvau’l-Beyan fi İdahi’l-Kur’ani bi’l-Kur’an. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Şentürk, R., & Canatan, K. (1999). Irkçılık. DİA, (19, 124-131). İstanbul: TDV Yayınları.
• Şen, H. (2011). Tük İslâmcıların Milliyetçilik Algıları. Muğla: Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (26), 1-18.
• Şirbinî, Ş. (2004), es-Siracu’l-Munir fi’l-İaneti ala Marifeti Ba’di Maani Kelami Rebbina’l-Hekimi’l-Habir. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Şimşek, S. (2012). Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Taberî, E. (t.y.). Câmiu'l-Beyan an Te'vili Âyil Kur'an. Beyrut: Daru’l-İhyai’t-Turasi’l-Arabi.
• Yazır, E. M. H. (2009). Hak Dini Kur’an Dili. Ankara: Akçağ Basım.
• Zemahşerî, M. (2009). el-Keşşaf an Hakaiki Ğavamidi’t-Tenzil ve Uyunui’l-Akavili fi Vucuhi’t-Te’vil. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Zuhaylî, V. (1989). el-Fıkhu’l-İslamiyyu ve Edilletuhu. Dımaşk: Daru’l-Fikr.