Kadı Burhaneddin Divanı’nda Toprak İle İlgili Hâksâr İfadesinin Kullanımı ve Düşündürdükleri

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 6, 1105 - 1109, 02.12.2018

Hatice Özdil

https://doi.org/10.18506/anemon.408049

Cited By: 1

Öz

Toprak, insanın ve dünyanın yaratılışının ana maddelerinden biri olarak
kabul edilir. Dolayısıyla, toplumumuzda toprak kavramına birçok açıdan kutsiyet
yüklenmiş ve toprak tevazu, bereket, teslimiyet, sadakat sembolü olarak
kullanılmıştır. Kadı Burhaneddin Divanı’nda altı defa kullanılan hâksâr
kelimesi, şairin şiirlerinde sevgilinin üstün güzelliği karşısında perişan
olan, yüzünü gözünü toprağa süren, sevgilinin ayak toprağına kapanan zavallı,
zelîl bir âşık manzarası çizer. Çalışmamızda Kadı Burhaneddin’in “hâksâr”
ifadesini kullandığı şiirlerinde, âşığın sevgilinin güzelliği karşısında
perişan bir durumda kendini toprakla bütünleştirmesi, kendini taşa toprağa
vurması, yüzüne gözüne toprak bulaması sonucu oluşan bu acınacak tabloyu bir
şair gözüyle nasıl ifade ettiği anlatılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kadı Burhaneddin Divanı, Hâk, Hâksâr, Toprak

The Use and Make Think of the “Hâksâr” Expression Which is Related to Earth in the Divan of Kadi Burhaneddin

Öz

Earth is regarded as one of the main subjects
of man and the creation of the world. Therefore, in our society, the concept of
earth has been used in many respects as a symbol of humility, abundance,
surrender, loyalty.  The word “hâksâr”,
which is used six-times in the Divan of Kadı Burhaneddin, draws the sight of a
misery and downsight lover who is miserable against the superior beauty of the
beloved, whose face looks at the earth and who falls on the feet of his
beloved. In this study where Kadi Burhaneddin uses the expression “hâksâr"
in his poems, the lover integrates himself with the soil in a miserable
situation because of the beauty of his beloved, abandons himself to the soil
and stone and covers his face with soil. And we will try to explain how Kadı
Burhaneddin expresses this poignant picture from the viewpoint of a poet.   

Anahtar Kelimeler

Divan of Kadi Burhaneddin, Hâk, Hâksâr, Earth

Kaynakça

• Alpaslan, A. (2000), Kadı Burhaneddin Divanı’ndan Seçmeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Bayram, Y. (2007), Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili: Çiçekler. Turkish Studies Dergisi, 2/4, 209-219.
• Demirbağ, Ö. (2011), Kadı Burhânettin ve Şiiri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Harmancı, M. (2014). Kutlu Başlangıçtan Ebedî İstirahatgaha: Türk Tasavvuf Edebiyatında Toprak Algısı. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi,13, 23-38.
• ________. (1943). Kadı Burhanettin Divanı Tıpkıbasım. İstanbul: Alaeddin Kıral Basımevi.
• Karaman, G. (2012). Perîşân Çiçek Sünbül Ve Klasik Türk Şiirinde İşlenişi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2, 288-319.
• Schimmel, A. (2004). İslamın Mistik Boyutları. (çev. Ergun Kocabıyık) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Şentürk, A. A. (2016), Osmanlı Şiiri Kılavuzu 1. İstanbul: OSEDAM.
• Yılmaz, O. (2013), “Gelenekten Deyişe” Klasik Türk Ve Fars Edebiyatlarının Ortak İfade Biçimlerinden “Başa Toprak Saçmak”. Türük, Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 1/2, 336-350.