Supernatural Descriptions and Symbols Of Turkish Shadowplay “Karagöz”

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 6, 915 - 923, 02.12.2018

Burak Erhan Tarlakazan

https://doi.org/10.18506/anemon.415161

Cited By: 2

Öz

Shadowplay found life way long before television, radio and cinema and
it worked as a communication tool by processing many subjects such as daily
life, education, politics, politic view and various individual types. Features
that distinguish Karagöz from other traditional performance arts are its unique
technic and wording and also it addresses people of all ages. Karagöz is an
exceptional performance art because its audience reaches to palaces, local
cafes, adults and children. Its portrayals which contain both real world
related and imaginary, supernatural characters is another reason for Karagöz’s
being watched interestedly. Descriptions and symbols of supernatural beings
located in Karagöz plays were defined and iconography features used in the
descriptions were emphasized in that research.  

Anahtar Kelimeler

Karagöz, Shadowplay, Supernatural Descriptions, Symbol, Dream

Türk Gölge Oyunu “Karagöz”de Doğaüstü Tasvir ve Semboller

Öz

Gölge oyunu televizyon, radyo, sinema gibi görsel
iletişim araçlarının doğuşundan çok önce hayat bulmuş, önceleri hoşça vakit
geçirmek, daha sonra günlük yaşam, eğitim, politika, siyasi görüş ve farklı
kişisel tipler gibi pek çok ana konuyu işleyerek, iletişim kaynağı olmuştur. Karagöz’ü
geleneksel diğer gösteri sanatlarından ayıran yanı, kendine has tekniği ve
sitili ile beraber, toplumun her kesiminden her yaşa hitap etmesidir. Karagöz,
saraydan mahalle kahvelerine, çocuklardan yetişkinlere kadar çok geniş bir
çeşitlilikte izleyici kitlesine sahip, nadir gösteri sanatlarındandır. Karagöz
oyunlarının ilgiyle izlenmesinin sebeplerinden biri de; sahip olduğu
tasvirlerin hem gerçek dünyayla ilişkili kişiliklerin ve hem de sınırsız hayal
dünyasında hayat bulan doğaüstü ve insan dışı varlıkların tasvirlerini
barındırmasıdır.  Araştırmada Karagöz
oyunlarında yer alan doğaüstü varlıklara ait tasvir ve sembollere ait görseller
belirlenerek tasvirlemede kullanılan resimleme özellikleri üzerinde
durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Karagöz, Gölge Oyunu, Hayal, Doğaüstü Tasvirler, Sembol

Kaynakça

• ALP, Ö. (2009), Orta Asya’dan Anadolu’ya Kültürel Sembollere Giriş, Eflatun Yayınevi, Ankara. AND, M. (1969), Geleneksel Türk Tiyatrosu/Kukla-Karagöz-Ortaoyunu, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• ------------- (1973), Tiyatro Kılavuzu, Milliyet Yayınları, İstanbul.
• ------------- (1977), Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 174, Doğuş Matbaacılık ve Tic. Ltd. Şti. Matbaası, Ankara.
• CEVDET, A. (1938) Evliya Çelebi Muhammet Zılli İbni Derviş, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, C. I, İkdam Matbaası, İstanbul.
• DUYURAN, D. (2000), Karagöz Topkapı Sarayındaki Tasvirleriyle, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• DÜZGÜN, D. (2014) Türkiye’de Geleneksel Tiyatro Çalışmaları, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 52, Haziran 2014, ss.143-158, Erzurum.
• ERSAN, I. (2014) Karagöz Perdesinde Osmanlı Tasviri. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, Sayı:26, ss. 73-90, Erzurum.
• GERÇEK, S. N. (1942), Türk Temaşası-Meddah Karagöz Ortaoyunu, Kanaat Kitabevi, İstanbul.
• GEORGEON, F. (2000), Osmanlı İmparatorluğu’nda Gülmek mi? Doğu’da Mizah, çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yay. 79-101 Nr. (1408), İstanbul.
• JACOB, G. (1900), Turkische Litteraturegeschichte in Einzeldarstellungen, I, Das Türkische Schattentheater, Berlin.
• -------------- (1925), Geschichte des Schattentheaters im Morgen-und Abendland, Hannover.
• KUDRET, C. (1968), Karagöz I, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• MUTLU, M. (1983), Karagöz, Turkish Shadow Theatre, Published by the Ministry of Culture and Tourizm, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• SİYAVUŞGİL, S. E. (1938), İstanbul’da Karagöz ve Karagöz‘de İstanbul, Bürhaneddin Basımevi İstanbul.
• ------------- (1941), Karagöz/Psiko Sosyolojik Bir Deneme, Maarif Matbaası, İstanbul.
• REİCH, H. (1903), Der Mimus, ein Literarent Wicklungsgeschictlicher Versuch, I, Berlin.
• SAKAOĞLU, S. (2003), Türk Gölge Oyunu Karagöz, Akçağ Yayınları, Ankara.
• SEVİN, N. (1968), Türk Gölge Oyunu, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• TECER, A. K. (1956), Şive Taklitleri-Karakter Taklitleri, İstanbul, 3(29), Mart 1956, 14-18.
• TİETZE, A. (1977), The Turkish Shadow Theater and the Puppet Collection of the L. A. Mayer Memorial Foundation, Berlin.
• TOPALOĞLU, K. (2014), Türk Gölge Oyunu Karagöz’de Beberuhî Tipi, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 52, Haziran, 2014, ss.185-202, Erzurum.