Ortaçağ’da Ulemânın İktidara Karşı Kullandığı Dil/Üslûb Örneği: Abdü’l-Kayyûm, “İmam Gazzâlî’nin Mektupları” Adlı Eserinin Değerlendirmesi

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 4, 111 - 118, 27.08.2019

Hatice Güler

https://doi.org/10.18506/anemon.454175

Öz

İmam
Gazzâlî’nin Selçuklu hükümdarlarına, vezirlerine, veliahtlarına ve zamanının
ilim insanlarına hitâben yazdığı mektupların toplandığı eser olan Abdü’l-Kayyûm
tarafından hazırlanan İmam Gazzâlî’nin Mektupları, ortaçağda ulemânın iktidara
hitâben kullandığı dil ve üslûbu anlatması bakımından mühimdir. Eserde iktidara
gönderilen mektuplarda, gününün yenileyicisi olan ve zâlimlere boyun eğmeyi
reddeden tam bir şuur yansıtılmaktadır. Bu mektuplar aynı zamanda, çağının
olaylarını yansıtması bakımından da ilgi çekicidir. Gazzâlî’yi, Selçuklu
hükümdarlarını, yetkililerini, kayırma, taraf tutma, adaletsizlik ve rüşvet
gibi, o dönemde toplumun temel hastalıkları konusunda ikâz ettiği üslûbu
incelendiği vakit bu mektuplara ilgi daha da artmaktadır. Tavsiyelerini
sunarken âyet-i kerîmeler ve hadîs-i şerifler çerçevesinde hareket etmiştir. Bu
çalışmada, iktidara karşı kullanılacak dile örnek teşkil etmesi açısından
Abdü’l-Kayyûm’un “İmam Gazzâlî’nin Mektupları” adlı bu eserinin uslûbî
değerlendirmesi yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktidar, Gazzâlî, mektup, üslûb, tavsiye

The Language / Style Example of the Ulama in the Middle Ages against Power: Abd al-Qayyum, The Evaluation of the Work "Imam Gazzali's Letters"

Öz

Imam Gazzâlî's
Letters of Imam Gazzâlî written by Abd al-Kayyûm, the work of Imam Gazzâlî's
writings written to the Seljuk rulers, viziers, crown prince, and the scholars
of time, are important in terms of the language and style used in the Middle
Ages by the ruler. The letter in the work reflects a complete consciousness of
refusing to bow to the zâlims, who are the renewers of the day. At the same
time, these letters are also interesting in terms of reflecting the events of
the time. Gazzâlî, Seljuk rulers, officials, such as favoritism, sides,
injustice and bribery, at that time in the style of the basic diseases of
society at that time when examined the interest in these letters is growing
more and more interest. While presenting his recommendations, he has benefited
much from verses and hadiths. In this declaration to be prepared by my person,
the evaluation of the article named "Imam Gazzâlî's Letters" by Abd
al-Kayyûm will be made in terms of constituting an example to the language to
be used against power.

Anahtar Kelimeler

Power, Gazzâlî, Letter, Style, Advice, Criticism

Kaynakça

• Abdü’l-Kayyûm, (2002). İmam Gazzâlî’nin Mektupları. (Orj.adı Letters of Al-Ghazzali, Lahor, 1982), (terc. Gürsel Uğurlu). İstanbul: İnkılâb Yay.
• Abdü’l-Kayyûm. (1992). Letters of Al-Ghazzali. Kitab Bhavan. India.
• Annemarie, S. (2014). Tasavvufta Akıl ve Mistik Tecrübe. İslâm’da Entelektüel Gelenekler. (Farhad Daftary). İstanbul: İnsan Yay.
• Çelikel, B. (2011). Ulemânın İhaneti: Gazzâlî’nin Ulemâ Eleştirisi. T.B.Y. Akademi. Ocak. 137-153.
• Çubukçu, İ. A. (1964). Gazzâlî ve Şüphecilik. Ankara: Üniversite Basımevi.
• Fârâbî, (1956). El-Medinetü’l-Fâzıla. (terc. Nâfiz Danışman). İstanbul: Maarif Basımevi.
• Gazzâlî, (2004). Dinde Kırk Prensip, Kitabu’l-Erbain fî-Usûli ve’d-Dîn. (tehzip ve tekmil Abdulhalık Duran). İstanbul: Kayıhan Yay.
• ----------, (1969). Nasihatü’l-Mülûk (Devlet Başkanlarına Nasihatler). (terc. Osman Şekerci). İstanbul: Sinan Yay.
• ----------, (1962). el-İktisat fi’l-İ’tikâd. (haz. İ. Agâh Çubukçu-Hüseyin Atay). Ankara: A. Ü.İlahiyat Fakültesi Yay.
• ----------, (1994). el-Mustasfa min İlmi’l-Usul, İslâm Hukukunda Deliller ve Yorum Metodolojisi. c. I. (terc. Yunus Apaydın). Kayseri: Rey Yay.
• Ghazzal, Z. (2011). Ulemâ: Statüsü ve İşlevi. Ortadoğu Tarihi. (haz. Youssef M. Choueiri). İstanbul: İnkılâp Yay.
• Güngör, E. (2003). Sosyal Meseleler ve Aydınlar. (Haz. R. Güler, E. Kılınç). İstanbul: Ötüken Neşr.
• Hitti, P. K. (2011). Siyâsî ve Kültürel İslâm Tarihi. (çev. Salih Tuğ). İstanbul: İ.F.A.V. Yay.
• Humphreys, S. R. (2004). İslâm Tarih Metodolojisi. (çev. Murtaza Bedir-Fuat Aydın). İstanbul: Litera Yay.
• Machiavelli, N. (2013). Hükümdar. (çev. Sena Öksüz). İstanbul: Martı Yay.
• Mâverdî, (1978). Edebü’d-Dünya ve’d-Din. Beyrut: Dâru’l-İhyâ-i Ulûm.
• Mâverdî, (1985). el-Ahkâmü’s-Sultâniyye ve’l-Vilâyetü’d-Diniyye. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Şeşen, R. (1990). İslâm Medeniyeti Tarihi. İstanbul: İSAR Vakfı Yay.
• Kaya, M. (2014). İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri. İstanbul: Klasik Yay.
• Korkmaz, F. (1995). Gazzâlî’de Devlet. Ankara: T.D.V.Yay.
• Köymen, M. A. (2011). Alp Arslan ve Zamanı. Ankara: T.T.K. Yay.
• Lewis, B. (2011). İslâm’ın Siyasal Söylemi. (çev. Ünsal Oskay). Ankara: Phoneix Yay.
• Taylan, N. (1994). Düşünce Sisteminin Temelleri. İstanbul: İFAV Yay.
• Yazar, N. (2016). Gazzâlî’nin Nasihatü’l-Müluk Adlı Eserinde Hükümdarlık Teorisi, 1. Türk İslâm Siyâsî Düşüncesi Kongresi Bildiriler Kitabı. 8-10 Ekim, Aksaray. 149-161.