Zihinsel Yetersizliğe Sahip Çocukların Annelerinin Yaşadıkları Güçlükler ve Başa Çıkma Stratejileri Hakkındaki Görüşleri

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: ICOAEF’ 19, 27 - 39, 05.11.2019

Anıl Görkem Serap Bayram

https://doi.org/10.18506/anemon.573191

Öz

Araştırmada,
zihinsel yetersizliğe sahip çocuğu olan annelerin yaşadığı güçlükler ve başa
çıkma yöntemleri araştırılmıştır. Katılımcılar; zihinsel yetersizliğe sahip
çocuğu olan anneler arasından maksimum çeşitlilik ve gönüllülük ilkesine göre
15 anne seçilmiştir. Veri toplamada, Kişisel Bilgi Formu ve Yarı
Yapılandırılmış Görüşme soruları kullanılmıştır. Araştırmada nitel araştırma
yönteminden, durum araştırması deseni uygulanmıştır. Verilen çözümlenmesi ve
analizinde betimsel analiz yöntemi uygulanmıştır. Bulgulara göre anneler en çok
psikolojik alanda ve eğitim alanında sorun yaşadıklarını belirtmişlerdir.
Annelerin en çok kullandığı başa çıkma yöntemi problem odaklı başa çıkma
yöntemi olmuştur. Annelerin kullandıkları başa çıkma yöntemleri sorun
alanlarına göre değişim gösterdiği, Problem odaklı başa çıkma yöntemlerinden
aktif başa çıkma ve yararlı sosyal destek kullanımı, duygu odaklı başa çıkma
yöntemlerinde ise kabullenme ve duygusal destek kullanımı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

zihinsel yetersizlik, güçlükler, başa çıkma

Difficulties of Mothers of Children With Intellectual Disabilities and Their Opinions About Coping Strategies

Öz

In
this study, the topic being investigated is the problems experienced by mothers
who have a child with an intellectual disability and how they are coping with
these issues. 15 mothers participated in this study and Mothers who
participated in this study were chosen according to maximum diversity method
and they all consented voluntarily to participate in this study. The research
methods included in this study include a Personal Information Questionnaire and
Semi Structured Individual Interview. A qualitative research method and a case
study design were used. The descriptive analysis method was used to analyse to
obtained data. According to the results of the research, mothers stated that
their major problems are in psychological and education fields. The most
commonly used methods of coping by mothers are problem-focused coping. The most
frequently used problem-focused coping methods are; active coping and the use
of instrumental social support, while the most commonly used emotion-focused
coping methods are acceptance and seeking of emotional social support.

Anahtar Kelimeler

Intellectual deficiencies, Difficulties, Coping

Kaynakça

• Akandere, M., Acar, M. ve Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 23-32.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (6. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Ayyıldız, T., Şener, D. K., Kulakçı, H. ve Veren, F. (2012). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin stresle baş etme yöntemlerinin değerlendirilmesi. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 11(2), 1-12.
• Çengelci, B. (2009). Otizm ve down sendromlu çocuğa sahip annelerin kaygı umutsuzluk ve tükenmişlik duygularının karşılaştırılması. Ege Eğitim Dergisi, 10(2), 1-23.
• Demir, G., Özcan, A. ve Kızılırmak, A. (2010). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi,13(4), 53-58.
• Deniz, M. E. (2006). The Relationships among coping with stress, life satisfaction, decision making styles and decision self-esteem: An Investigation on Turkish university students. Social Behavior and Personality: An International Journal, 34(9), 1161–1170.
• Deniz, M.E., Dilmaç, B. ve Arıcak, O.T. (2009). Engelli çocuğa sahip olan ebeveynlerin durumluk-sürekli kaygı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 6: 1. sf. 954- 968.
• Doğan, M. (2001). İşitme Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Çeşitli Psikolojik Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi (yayımlanmamış).
• Dönmez, N., Bayhan, P. ve Artan, İ. (2000). Engelli çocuğa sahip ailelerin beklentileri ve endişe duydukları konuların incelenmesi. Sosyal Hizmetler Dergisi, 1(11), 16-23.
• Fussell, S.R., ve Krauss, R.M. (1989). The effects of intended audience on message production and comprehension: Reference in a common ground framework. Jurnal of Experiental Social Psychology, 25,203-219.
• Hedov, G., Annerén, G. ve Wikblad, K. (2000). Self-perceived health in swedish parents of children with down's syndrome. Quality of Life Research, 9(4), 415-422.
• Işıkhan, V. (2005a). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin psiko-sosyal ve sosyoekonomik sorunları. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 16(2), 35-50.
• Kaçan-Softa, H. (2013). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2): 589-600.
• Kaner, S. (2004). Engelli Çocukları Olan Ana Babaların Algıladıkları Stres, Sosyal Destek ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi, Bilimsel araştırma projesi kesin raporu. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Kaytez, N., Durualp, E. ve Kadan, G. (2015). Engelli çocuğu olan ailelerin gereksinimlerinin ve stres düzeylerinin incelenmesi. Journal of Research In Education and Teaching, 4(1).
• Keskin, G., Bilge, A., Engin, E. ve Dülgerler, Ş. (2012). Zihinsel engelli çocuğu olan anne babaların kaygı, anne-baba tutumları ve başa çıkma stratejileri açısından değerlendirilmesi. Anatolian Journal of Psychiatry, 11, 30-37.
• Köksal, G. (2011). Zihinsel Engelli Çocukları Olan Ebeveynlerin Yaşamlarında Algıladıkları Stresi Yordayan Faktörlerin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kurt, A. S., Tekin, A., Koçak, V., Kaya, Y., Özpulat, Ö. ve Önat, H. (2008). Zihinsel engelli çocuğa sahip anne babaların karşılaştıkları güçlükler. Turkiye Klinikleri Journal of Pediatrics, 17(3), 158-163.
• Lazarus, R.S. ve Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal and Coping, (1st ed), New York: Springer Publishing Company.
• Meirsschaut, M., Roeyers, H. ve Warreyn, P. (2010). Parenting in families with a child with autism spectrum disorder and a typically developing child: Mothers’ experiences and cognitions. Research in Autism Spectrum Disorders, 4, 661-669.
• Öz, Z. (2018). Engelli Çocuğu Olan Anne-Babaların Kaygı Düzeyi ve Başa Çıkma Stratejilerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Üsküdar Üniversitesi.
• Özsoy, S. A., Özkahraman, A. G. Ş. ve Çallı, Y. H. F. (2006). Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 9(9).
• Rowbotham, M., Carroll, A. ve Cuskelly, M. (2011). Mothers’ and fathers’ roles in caring for an adult child with an intellectual disability. International Journal of Disability, Development and Education, 58 (3), 223–240.
• Şengül, S. ve Baykan, H. (2013). Zihinsel engelli çocukların annelerinde depresyon, anksiyete ve stresle başa çıkma tutumları. Kocatepe Tıp Dergisi,14(1).
• Uğuz, Ş., Toros, F., İnanç, B. Y. ve Çolakkadıoğlu, O. (2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7(1), 42-7.
• Üskün, E.,ve Gündoğar, D. (2010). The levels of stress, depression and anxiety of parents of disabled children in Turkey, Disability and Rehabilitation, 32 (23), 1917-1927.
• Yıldırım, E. ve Akçamete, G. (2014). Determination of difficulties encountered by mothers having children with multiple disabilities during early childhood special education services process. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 3 (1), 74-89. DOI: 10.30703/cije.321336
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2004). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Zembat, R. ve Yıldız, D. (2010). A comparison of acceptance and hopelessness levels of disabled preschool children’s mothers. Social and Behavioral Science, 2,1457-146.