Kutb Issue in Classical Poetry

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 419 - 427, 16.03.2020

Nazire Erbay

https://doi.org/10.18506/anemon.654345

Öz

In the lyrics only love, women, eating and drinking, entertainment issues are not included. Classical poets have dealt with everything about man and even the universe in their lyrics. There is an absolute relationship between the center and those around it. The kutb refers to a center based on rotation and then a certain order. The kutb, which is used to express a prototype of the guardians or as an saints, invokes to be always in the center without realizing the mana value. Poets used the term kutb to be subordinate to what they see most in their lyrics. In the lyrics, the kutb is used to express the Absolute Truth, the Truth Muhammadiyah, respect and glory of the saints, the imitators of the prophets, or those on their way.

Anahtar Kelimeler

Lyric, Metaphor, Saint, Prophet, Kutb

Klasik Şiirde Kutb Meselesi

Öz

Gazellerde sadece aşk, kadın, yeme-içme, eğlence konularına yer verilmemiştir. Klasik şairler, gazellerinde insana hatta âleme dair her şeyi ele almışlardır. Merkez ve etrafında dönenler arasında mutlak bir ilişki vardır. Kutb, bir merkezi esas alıp dönme, ardından belli bir düzene girme durumunu anlatır. İrfan meclisine mensup bir prototipi ifade etmede ya da mazmun olarak kullanılan kutb, mana değeri fark etmeden hep merkezde olmayı çağrıştırır. Şairler, kutbu gazellerinde en çok ulvi gördüklerine yönelme anlamında kullanmışlardır. Gazellerde kutb, Mutlak Hakikat’ten, Hakikat-i Muhammediye’den, makam ve dereceleri birbirinden farklı velilerden, peygamberlerin taklitçilerinden ya da onun yolunda olanlardan bahsedilirken yer alır.

Anahtar Kelimeler

Gazel, mazmun, veli, peygamber, Kutb

Kaynakça

• Affifi, Ebu’l Alâ (1998). Tasavvuf Felsefesi, Muhyiddin İbn-i Arabi, çev. Mehmet Dağ, Ankara: İlahiyat Fakültesi Yayınları 127.
• Ahmedi Divanı, (haz. Yaşar Akdoğan). www.ekitap.kulturturizm.gov.tr
• Âşık Çelebi Divanı, (2017). haz. Filiz Kılıç, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55975,asik-celebi-divanipdf.pdf?0
• Askerî Divanı, haz. Sarı, M. (2007). Askeri Muhammed Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni, Afyon Kocatepe Üniversitesi. Yayın No. 64.
• Ateş, S. (2002). Kutup, TDV İslâm Ansiklopedisi, (Erişim Tarihi:18.10.2019).https://islamansiklopedisi.org.tr/kutub
• Behişti Divanı, (2018). (haz. Yaşar Aydemir). www.ekitap.kulturturizm.gov.tr.
• Beyani Divanı, haz. Fatih Başpınar, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10598,beyani-apdf.pdf?0
• Buhâri, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, Sahihu’l- Buhâri, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, İstanbul (t.y.), I, 215, Cuma 11;II, 79, Cenâiz 33; III, 87-88, İstikraz 20; VIII, 104, Ahkâm 1; Müslim, İmâret 20; Ebu Dâvud, Süleyman b.el-Eş’as es-Sicistani, Sünen, Çağrı Yayınları İstanbul 1982, İmâret, 1-13.
• Bursalı İffet Divanı, haz. Arslan, M. (2005). Bursalı Iffet Dîvânı. İstanbul: Kitapevi Yayınları.
• Cebecioğlu, E. (2009). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları.
• http://tasavvufkitapligi.com/i/uploads/429779tasavvuf-terimleri-ve-deyimleri-sozlugu.pdf
• Chittick, C. W. (2016). Varolmanın Boyutları, çev. Turan Koç, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Divan-ı Hamdi / Pendiyye-i Hamdiyye, (2015). (haz. Nazire Erbay). Kayseri: Fenomen Yayınları.
• Demirli, E. (2015). Şair Sûfîler: Mevlana, Yunus Ve Niyazi-i Mısrî Üzerine İncelemeler, İstanbul: Sufi Kitap.
• Edirneli Şevki Divanı, (2000). (haz.Yakar, H. İ.). Konya: Palet Yayınları.
• Gelibolulu Mustafa Âlî Dîvânı, (2018). (haz. İ. Hakkı Aksoyak). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58695,gelibolulu-mustafa-ali-divanipdf.pdf?0
• Kadı Burhaneddin Divanı, (1980). (haz. Muharrem Ergin). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Kâni Divanı, (2017). (haz. İlyas Yazar). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55833,3-kani-divanipdf.pdf?0
• Karamanlı Ayni Divanı, (1997). (haz. Ahmet Mermer). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Mesnevî, I-II, (çev. Adnan Karaismailoğlu). İstanbul: Yeni Şafak Kültür Armağanı.
• Muhyiddin İbn Arabi, Âdem, (2013). (ter. Nusreddin M. Ali). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Niyâzî-i Mısrî Divânı ve Şerhi, (haz. M. Efdal Emre). İstanbul: Gelenek Yayınları.
• Ocak, Y. A. (2010). Türkiye Sosyal Tarihinde İslam’ın Macerası, İstanbul: Timaş.
• Pala, İ. (1993). Mazmunun Mazmunu, Dergâh Dergisi, S. 35, İstanbul.
• Seyyid Yahya Yesribi, (2010). İrfan Felsefesi, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Suad El- Hakîm, (2005). İbnü’l Arabi Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı.
• Şencan, H. K. (2018). Fesleğenin Ömrü Yayınları, (Erişim Tarihi:20.11.2019) https://www.ders.es/kara_kitap11.pdf Şevki Divanı, (2018). (haz. Işınsu, T. D; Canım, R.). Ankara: T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı
• Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, (Erişim: 13.10.2019) https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59035,sevki-divanipdf.pdf?0
• Şeyh Galib Divanı, (2011). (haz. Naci Okçu). Ankara: TDV Yayınları.
• Şeyhülislam Yahya Divanı, (1995). (haz. Rekin Ertem). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Tâci-zâde Ca‘fer Çelebi Divanı, (2018). (haz. İsmail E. Erünsal) https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59332,taci-zade-cafer-celebi-divanipdf.pdf?0
• Tektaş, M. (2013). Maneviyat Değirmeni, (Erişim Tarihi: 14.09.2019) http://www.somuncubaba.net/pdf/0158/www.somuncubaba.net-2013-12-0158-11maneviyat_degirmeni.pdf,
• Türer, O. (2001). Tasavvufi Düşüncede İnsan, Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, S.5, Ankara.
• Yunus Emre Divanı (1990). (haz. Tatçı, M). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Zati Divanı 1-2, (1968-1970). (haz. Ali Nihad Tarlan). İstanbul: İstanbul Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• http://www.lugatim.com/
• http://www.tebdiz.com/index.php?sayfa=arama_sonuc_yenisite