Punctuation Marks and Criticism and Analysis of Usûl-i Tenkīt by Hakkı Baha

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 575 - 591, 16.03.2020

Turan Güler

https://doi.org/10.18506/anemon.672362

Cited By: 1

Öz

Punctuation marks, which were used very rarely and without system in Turkish literature before Tanzimat, play an important role in adding sound and meaning to the text.Long after the punctuation became widespread in Europe, it entered our literature with a few signs that Şinasi used in his play The Poetry Marriage (1860). As the usage increased, texts were written to give theoretical information about them. Şemsettin Sami's work Usûl-i Tenkīt and Tertip (1886) is a prominent one among the leading texts. In addition, in Usûl-i Tenkīt, which is a work by Hakkı Baha (Pars) published in 1327, information on the use of punctuation marks is given. In researches, it was seen that Hakkı Baha was not mentioned in studies on both the use of punctuation marks and those related to the handling of punctuation marks. In this context, this work of Hakkı Baha was examined in our article and the text was Latinized and hence a source was provided for the literature on the history of punctuation

Anahtar Kelimeler

Punctuation, Hakkı Baha (Pars), Usul-i Tenkit

Noktalama İşaretleri ve Hakkı Baha’nın Usul-i Tenkit Adlı Eserinin Tenkit ve Tahlili

Öz

Tanzimat öncesi Türk edebiyatında çok nadir ve sistemsiz şekilde kullanılan noktalama işaretleri yaziyâ ses ve anlam katma noktasında önemli bir görev üstlenir. Noktalama işaretleri Avrupa'da yaygınlaştıktan çok sonra Şinasi’nin Şair Evlenmesi (1860) adlı oyununda kullandığı birkaç işaret ile edebiyatımıza girmiştir. Noktalama işaretlerinin kullanımı yaygınlaştıkça bunlara dair teorik bilgi vermek için de metinler yazılmıştır. Bu metinlerin başında ise Şemsettin Sami’nin Usûl-i Tenkīt ve Tertip (1886) adlı eseri gelmektedir. Bunun haricinde Hakkı Baha (Pars)’ın da 1327’de yayımladığı Usûl-i Tenkīt adlı eserinde noktalama işaretlerinin kullanımı hakkında bilgi verilmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda hem noktalama işaretlerinin kullanımı hem de noktalama işaretlerinin ele alınmasıyla ilgili çalışmalarda Hakkı Baha’nın bu eserine değinilmediği görülmüştür. Makalemizde Hakkı Baha’nın adı geçen eseri incelenmiş ve metin Latinize edilmiştir. Bu yolla da noktalama işaretlerinin tarihçesiyle ilgili literatüre kaynak sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Noktalama İşaretleri, Hakkı Baha (Pars), Usul-i Tenkit

Kaynakça

• Akkılıç, Y. (1999). Yakın Geçmişten Üç Kardeşin Portresi Mehmet Baha, Hakkı Baha, Muhittin Baha, Bursa Defteri.2. 26-33.
• Atasoy, F. O. (2010). Türkçede Noktalama. İstanbul: Özel Kitâplar.
• Bozkurt, C. (2015). Milli Mücadele Döneminde Muhittin Baha Pars Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 56.11-32.
• Derin (Adken), Ş. T. (1997). Şemseddin Sami Usûl-i Tenkīt ve Tertip. Yüksek Lisâns Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Durukoğlu, S., Büyükelçi, B. (2018). Türk Dilinde Noktalama İşaretlerinin Kullanımı ve Tarihi Gelişimi, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi. 6(14). 11-26.
• Gökşen, E. N., (1955), Noktalama İşaretlerinin Dünü ve Bugünü, Türk Dili Dergisi. IV(47) 665-669.
• Hakkı Baha. (1327). Usûl-i Tenkīt. Bursa: Muîn-i Hilal Matbaası.
• Kalfa, M. (Yayın Yılı Yok). Türkçede Noktalama, Ankar:Yargı Yayınevi.
• Odabaşı, İ. A., (2015). II. Meşrutiyet Basınında Halkçılık Köycülük Sosyalizm, Dergah Yayınları, İstanbul.
• Öztürk, M. (2014). Şemsettin Sami’nin Hayâtı, Edebî Kişiliği ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme, Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Subaşı, C. (2007). Hüdavendigar Vilayeti Salnamelerine Göre Bursa Sancağı İdaresinde Bulunan Kurum, Çalışanlar ve Demografik (Nüfus) Yapı (H.1287-1288-1289-1290-1291-1292-1293-1294-1295).Yüksek Lisâns Tezi.Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.
• Şemsettin Sami. (2017). Usûl-i Tenkīt ve Tertip, (Yayına Hazırlayan; Mahir Kalfa). Ankara: kçağ Yayınları.
• Şinasi. (2005). Bütün Eserleri, (Yayına Hazırlayan; İsmail Parlatır, Nurullah Çetin). Ankara: Ekin Kitabevi.
• Yıldız, H. (2014). Tanzimat’tan Günümüze Maarif Müfettişliği İle İlgili Düzenlemeler Bağlamında Etik İlkeler, Türkiyat Mecmuası. 24. 261-284.
• Genç Müslüman Mecmuası, Erişim Tarihi 07.11.2019 http://katalog.idp.org.tr/dergiler/19/genc-musluman
• http://ataturkkitâpligi.ibb.gov.tr/yordambt/yordam.php?aTumu=hakk%C4%B1%20baha&bolumsanal=001 Erişim Tarihi, 18.10.2019
• http://www.yesilbursadergisi.com/mobil/koseyazisi.php?id=795 Erişim tarihi 07.11.2019.
• https://tarihvemedeniyet.org/2009/10/hudavendigar-vilayeti.html Erişim Tarihi, 10.12.2019
• Tek, K. Mustafa Kemal’in Dostu Hakkı Baha Kimdir Bilen Var Mı? Erişim Tarihi: 07.11.2019 http://www.gercekedebiyat.com/haber-detay/mustafa-kemalin-dostu-hakki-baha-pars-kimdir-bilen-var-mi-kemal-tek/2317