AHP ve VIKOR Yöntemleri Kullanılarak BİST'te İşlem Gören Dokuma, Giyim Eşyası ve Deri İşletmelerinin Finansal Performans Analizi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 5, 1435 - 1446, 14.10.2020

Muhammet Sait Işıldak

https://doi.org/10.18506/anemon.668761

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada, 2014-2017 yılları arasında BIST'te işlem gören tekstil, hazır giyim ve deri işletmelerinin finansal performans analizi, çok kriterli karar verme yöntemleri olan AHP ve VİKOR yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Finansal performans analizinde kullanılan kriter ölçütleri finansal oranlardır. Çalışmada ilk olarak mali oranların AHP yöntemi ile ağırlıklandırılması ve sıralanması yapılmıştır. Satış karlılık oranı birinci, stok bağımlılık oranı son sırada yer almıştır. İkinci aşamada, bu işletmelerin finansal performansları, stratejik ağırlık ve farklı seviyelerdeki grup faydaları VİKOR yöntemine göre sıralanmıştır. Sonuç olarak, SNPAM'ın yaklaşık olarak en iyi finansal performansı sağladığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

AHP, VİKOR, Performans değerlendirme, Dokuma, Giyim, Deri sektörü

Financial Performance Analysis of Weaving, Clothing and Leather Businesses Traded in BİST using AHP and VIKOR Methods

Öz

In this study, financial performance analysis of textile, ready-to-wear and leather enterprises that were traded in BIST between 2014-2017 was carried out using AHP and VIKOR methods, which are multi-criteria decision-making methods. The benchmark criteria used in financial performance analysis are financial ratios. In the study firstly were made the weighting and ranking of the financial ratios by AHP method. The profitability of sales ratio ranked first place and stock dependency ratio ranked last place In the second stage, financial performance of these businesses, according to their strategic weight and group benefit at different levels was ranked by the VIKOR method. Consequently SNPAM can be said providing approximately the best financial performance.

Anahtar Kelimeler

AHP, VİKOR, Clothing, Performance evaluation, Weaving, Leather sector

Kaynakça

• Abastante, F., Corrente, S., Greco, S., Ishizaka, A., & Lami, I. M. (2019). A New Parsimonious AHP Methodology: Assigning Priorities to Many Objects by Comparing Pairwise Few Reference Objects. Expert Systems with Applications, 109-120.
• Akkaya, G. C., & Demireli, E. (2010). Analitik Hiyerarşi Süreci ile Kredi Derecelendirme Analizi Üzerine Bir Model Önerisi. Journal of the Cukurova University Institute of Social Sciences, 19(1). 319-335.
• Akyüz, G. A. (2012). Bulanık VIKOR Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 197-215.
• Alonso, J. A., & Lamata, M. T. (2006). Consistency in The Analytic Hierarchy Process: A New Approach. International Journal Of Uncertainty, Fuzziness And Knowledge-Based Systems, 14(04), 445-459.
• Apan, M., Öztel, A., & İslamoğlu, M. (2018). Comparative Empirical Analysis of Financial Failures of Enterprises with Altman Z-Score and VIKOR Methods: BIST Food Sector Application. Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 12(1), 77-101.
• Ar, İ. M., Baki, B., & Özdemir, F. (2014). Kuruluş Yeri Seçiminde Bulanık AHS-VIKOR Yaklaşımının Kullanımı: Otel Sektöründe Bir Uygulama. International Journal of Economic & Administrative Studies, 7(13). 1307-9832.
• Bana e Costa, C. A., Van Snick, J.-C., (2008). A Critical Analysis of The Eigen Value Method Used to Derive Priorities in AHP. European Journal of Operational Research, 187(3), 1422-1428.
• Bayrakdaroglu, A., & Yalçin, N. (2012). Strategic Financial Performance Evaluation of The Turkish Companies Traded on ISE/IMKB'de Islem Gören Türk Sirketlerinin Stratejik Finansal Performans Değerlendirmesi. Ege Akademik Bakıs, 12(4), 529-539.
• Chang, S. C., & Tsai, P. H. (2016). A Hybrid Financial Performance Evaluation Model for Wealth Management Banks Following The Global Financial Crisis. Technological and Economic Development of Economy, 22(1), 21-46. Doi:10.3846/20294913.2014.986771.
• Çakır, E, & Özdemir, M. (2016). Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Altı Sigma Projeleri Seçiminde Uygulanması. Business and Economics Research Journal, 7(2), 167-201.
• Çetiner, E. (1996). İşletmelerde Mali Analiz. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Dinçer, H., & Görener, A. (2011). Analitik Hiyerarşi Süreci ve VİKOR Tekniği ile Dinamik Performans Analizi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl:10 Sayı:19 Bahar 2011, 109-127.
• Dinçer, H., & Görener, A. (2011). Performance Evaluation Using AHP-VIKOR and AHP-TOPSIS Approaches: The Case of Service Sector. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 29(3), 244-260.
• Esbouei, S. K., Ghadikolaei, A. S., & Antucheviciene, J. (2014). Using FANP and Fuzzy VIKOR for Ranking Manufacturing Companies Based on Their Financial Performance. Economic Computation & Economic Cybernetics Studies & Research, 48(3), 141-162.
• Franek, J., & Kresta, A. (2014). Judgment Scales and Consistency Measure in AHP. Procedia Economics and Finance, 12, 164-173.
• Gök-Kısa, A. C., & Perçin, S. (2018). Bütünleşik Entropi Ağırlık-VIKOR Yöntemi ile Bilişim Teknolojisi Sektöründe Performans Ölçümü. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 14, Yıl 14, Sayı 1, 2018.
• Göksu, A., & Güngör, İ. (2008). Bulanık Analitik Hiyerarşik Proses ve Üniversite Tercih Sıralamasında Uygulanması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 1-26.
• Göktolga, Z. G., & Karakış, E. Bireysel Emeklilik Şirketlerinin Finansal Performanslarının Bulanık AHP ve VIKOR Yöntemi ile Analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1), 92-108.
• Gönenli, A. (1979). Finansal Tablolar: Analiz ve Yorum. Sermet Matbaası, İstanbul.
• Ishizaka, A., & Labib, A. (2011). Review of The Main Developments in The Analytic Hierarchy Process. Expert Systems with Applications, 38(11), 14336-14345.
• İç, Y. T., Tekin, M., Pamukoğlu, F. Z., & Yıldırım, S. E. (2015). Kurumsal Firmalar İçin Bir Finansal Performans Karşılaştırma Modelinin Geliştirilmesi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(1), 71-85.
• Karaoğlan, S., & Şahin, S. (2018). BİST XKMYA İşletmelerinin Finansal Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Ölçümü ve Yöntemlerin Karşılaştırılması. Ege Academic Review, 18(1).63 / 80, Doi: 10.21121/Eab.2018135912.
• Krejčí, J., & Stoklasa, J. (2018). Aggregation in The Analytic Hierarchy Process: Why Weighted Geometric Mean Should Be Used İnstead of Weighted Arithmetic Mean. Expert Systems with Applications, 114, 97-106.
• Kuruüzüm, A., & Atsan, N. (2001). Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve İşletmecilik Alanındaki Uygulamaları. Akdeniz University Faculty of Economics & Administrative Sciences Faculty Journal/Akdeniz Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, 1(1), 83-105.
• Kuzu S. (2015) “VIKOR”. İçinde: B. F. Yıldırım, E. Önder (Ed.). Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. (s.117-132) Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Bursa.
• Maya, Rıdvan, & Eren, Tamer, Türk Gıda Sektörünün Finansal Performans Analizinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Yapılması. Verimlilik Dergisi, (2018/3), 31-60.
• Opricovic S. & Tzeng G. (2002) Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156 (2004) 445–455.
• Ömürbek, N., Karaatlı, M., & Yetim, T. (2014). Analitik Hiyerarşi Sürecine Dayalı TOPSIS ve VIKOR Yöntemleri ile ADIM Üniversitelerinin Değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 189-207.
• Önder G., & Önder A. (2015). “Analitik Hiyerarşi Süreci”. İçinde: B. F. Yıldırım, E. Önder (Ed.). Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. (s.21-74) Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Bursa.
• Rezaie, K., Ramiyani, S. S., Nazari-Shirkouhi, S., & Badizadeh, A. (2014). Evaluating Performance of Iranian Cement Firms Using an İntegrated Fuzzy AHP–VIKOR Method. Applied Mathematical Modelling, 38(21-22), 5033-5046.
• Tezergil, Seher A. (2016). Vikor Yöntemi ile Türk Bankacılık Sektörünün Performans Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 38, Sayı 1, Haziran 2016, Issn: 2149-1844, 357-373, Doi: 10.14780/İİBF.92056.
• Turan, G. (2015) “Çok Kriterli Karar Verme”. İçinde: B. F. Yıldırım, E. Önder (Ed.). Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. (s.15-20). Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti., Bursa.
• Wind, Y., & Saaty, T. L. (1980). Marketing applications of the analytic hierarchy process. Management science, 26(7), 641-658.
• Yalcin, N., Bayrakdaroglu, A., & Kahraman, C. (2012). Application of Fuzzy Multi-Criteria Decision Making Methods for Financial Performance Evaluation of Turkish Manufacturing İndustries. Expert Systems with Applications, 39(1), 350-364.
• Yang, D., Tan, Y., & Sun, Y. (2009). The Research on The Appraisal of Market Opportunity Based on AHP. J. Service Science & Management, 2, 276-281.
• Yanık, L., & Eren, T. (2017). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Otomotiv İmalat Sektörü Firmalarının Finansal Performanslarının AHP, TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR Yöntemleri ile Analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 165-188.
• Yücenur, G. N. (2018). Sigorta Sektöründe Kasko Poliçe Seçimi için Bulanık Mantık Temelinde Üç Farklı Çözüm: AHP–ANP–VIKOR Yöntemleri ve Türkiye’den bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22(2), 779-793.