A Politician Who Adopts The "National Sovereignty" As A Principle: Hüseyin Avni Ulaş

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 5, 1563 - 1570, 14.10.2020

Yunus Koç

https://doi.org/10.18506/anemon.746150

Öz

It can be said that Hüseyin Avni Ulaş who took part as a deputy at the Ottoman Parliament and the First Assembly, left a remarkable trail at the Turkish political life. Likewise in the First and Second Parliament, Ulaş’s resistance against any kind of power he believes will deprive the public's power and it's representatives, can be seen in historical records. For this reason, he became a politician, who was praised by some and also criticized by some. This study aims to examine how Hüseyin Avni Ulaş has determined and evaluated the issues he shows resistance and how he handles the "national sovereignty", in accordance with historical sociology and descriptive method.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Avni Ulaş, National Sovereignty, First Assembly, Second Assembly

“Hâkimiyet-i Milliye”yi Düstur Edinen Bir Politikacı: Hüseyin Avni Ulaş

Öz

Osmanlı Meclis-i Mebûsan ve Birinci Meclis’te milletvekilliği yapmış olan Hüseyin Avni Ulaş, yakın dönem Türk siyasal yaşamına kayda değer bir iz bıraktığı söylenebilir. Keza Ulaş’ın, kendisini halkın üzerinde gören ya da halkı ve temsilcilerini hürriyetinden edeceğine kanii olduğu her türlü güce karşı Birinci ve İkinci Meclis’te mukavemet gösterdiği tarihi kayıtlarda görülebilir. Bundan dolayı, kimisi tarafından övülen kimisince de yerilen bir politikacı olmuştur. İşte bu çalışmanın amacı, tarihsel sosyoloji ve betimleyici yönteme uygun olarak Hüseyin Avni Ulaş’ın mukavemet gösterdiği konuları belirleyip, nasıl değerlendirdiğini ve ilke edindiği “hâkimiyet-i milliye”yi nasıl ele aldığını incelemektir.

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Avni Ulaş, Hâkimiyet-i Milliye, Birinci Meclis, İkinci Meclis

Kaynakça

• Afşar, A. (2013). Hüseyin Avni Ulaş Bey (1887-1948): Hayatı ve Siyasi Faaliyetleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ahmad, F. (2014a). Modern Türkiye’nin Oluşumu. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Ahmad, F. (2014b). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Avcı, C. (1998). Hilâfet. TDV İslâm Ansiklopedisi C. 17. Ankara: TDV Yayınları.
• Bayındır, A. (2017). Selçuklularda Taht Mücadelelerine Etki Eden Faktörler. Asia Minor Studies-İnternational Journal of Social Sciences, 5(10): 26-38.
• Çağlayan, E. (2015). Kiğı’dan Bir Portre: Hüseyin Avni Ulaş (1887-1948). Bingöl Araştırmaları Dergisi. 1(1): 9-18.
• Çelik, M. (2015). Erzurum’un Yüzleri: Hüseyin Avni Ulaş. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınlar.
• Çil, Y. (2003). Erzurum Kongresi’ne Katılan Delegelerin Biyografileri. Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâpları Enstitüsü.
• Çolak, İ. (1997). Hüseyin Avni Ulaş ve Birinci Mecliste Demokrasi Mücadelesi. Liberal Düşünce Dergisi, 2(7): 92-99.
• Demirel, A. (2005). Hüseyin Avni Ulaş. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Liberalizm C.7. (Ed.: T. Bora ve M. Gültekingül). İstanbul: İletişim Yayınları, İstanbul, s.170-184.
• Demirel, A. (2013). Birinci Mecliste Mustafa Kemal’in Muhalifleri. İstanbul: Ufuk Yayınları.
• Ertunç, A. C. (2013). Cumhuriyetin Tarihi. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Genç, R. (1981). Karahanlı Devlet Teşkilâtı (XI. Yüzyıl) (Türk Hâkimiyet Anlayışı ve Karahanlılar). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gülener, S. (2016). Başkanlık Sisteminde Denge ve Denetleme; ABD, Brezilya, Arjantin, Meksika, Şili, Güney Kore. SETA Raporu.
• Güngör, E. (1980). Türk Kültürü ve Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• HAUBN (Hüseyin Avi Ulaş’ın Bazı Nutukları) (1946). İstanbul-Beyoğlu: Üniversite Matbaası.
• Hoca Sadettin (1979). Tacü’t-Tevarih I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• İnalcık, H. (1959). Osmanlılar’da Saltanat Verâseti Usûlü ve Türk Hakimiyet Telâkkisiyle İlgisi. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 14(1): 69-94.
• İncioğlu, N. K. (2007). Türkiye’de Çok Partili Sisteme Geçiş ve Demokrasi Sorunları. Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme. (Ed.: E. Kalaycıoğlu ve A. Y. Sarıbay). Bursa: Aktüel Yayınları, s.253-266.
• Kafesoğlu, İ. (1998). Türk Milli Kültürü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Karpat, K. H. (2015). Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Kültürel, Ekonomik Temeller. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Keklik, M. ve Aslan, M. (2018). 16. Yüzyıl Kasidelerinde Savaşçı Hükümdar Portresi. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 58(1): 111-139.
• Koca, S. (2002). Eski Türklerde Devlet Geleneği ve Teşkilatı. Genel Türk Tarihi, C. 2. (Ed.: H. C. Güzel ve A. Birinci). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s.309-346.
• Koçak, C. (1989). Siyasi Tarih 1923-1950. Türkiye Tarihi 4: Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980. (Ed.: S. Akşin). İstanbul: Cem Yayınevi, s. 85-173.
• Köseoğlu, S. (1946). Birinci Büyük Millet Meclisinde: İkinci Grup. Mes’uliyet, 24 Temmuz, (2): 10-12.
• Mardin, Ş. (1986). Türk Siyasasını Açıklayabilecek Bir Anahtar Merkez-Çevre İlişkileri. Türk Siyasal Hayatının Gelişimi. (Ed.: E. Kalaycıoğlu ve A.Y. Sarıbay). İstanbul: Beta Yayınları, s.109-135.
• Mardin, Ş. (2015). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Onur, H. (2004). Türk Sağı Sözlüğü. İstanbul: Biyografi Yayınları.
• Ögel, B. (2017). Türklerde Devlet Anlayışı. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Özacun, O. (2013). Siyaset Tarihimizde Milli Kalkınma Partisi. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi. (2): 205-233.
• Özcan, A. (1998). Hilâfet Hareketi. TDV İslâm Ansiklopedisi C.17. Ankara: TDV Yayınları.
• Topçu, N. (2015). Millet Mistikleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tunçay, M. (1989). Siyasal Tarih 1908-1923. Türkiye Tarihi 4: Çağdaş Türkiye Tarihi 1908-1980. (Ed.: S. Akşin). İstanbul: Cem Yayınevi, s.27-81.
• Ulaş, H. A. (2015a). Türk Devletinde Halk Hâkimiyeti. Erzurum’un Yüzleri: Hüseyin Avni Ulaş. (Yaz.: M. Çelik). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. s.32-38.
• Ulaş, H. A. (2015b). Hüseyin Avni Ulaş’ın Mareşal’e Yazdığı Mektup. Erzurum’un Yüzleri: Hüseyin Avni Ulaş. (Yaz.: M. Çelik). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları. s.39-43.
• Zürcher, E. J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.