Seyitömer Höyük Orta Tunç Çağı’na Ait Çizi Bezemeli Ağırşaklar

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 6, 2003 - 2013, 11.12.2020

Hülya Karaoğlan

Öz

Kütahya İlinin 30 km kuzeybatısında yer alan Seyitömer Höyük’te Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Arkeoloji bölümü tarafından aralıksız dokuz yıl süren kazı çalışmaları yapılmıştır.
Seyitömer Höyük’te ele geçen buluntular arasında iplik üretiminde kullanılan ağırşaklar oldukça fazladır. Bu çalışmada Seyitömer Höyük ağırşak buluntularından M.Ö. 2. Bin’e ait olan çizi bezeme ile süslenmiş (işaretlenmiş) ağırşak grubu incelenmiştir.
Bu grup kapsamındaki buluntular Orta Tunç Batı Anadolu’sundaki yerleşimlerden Yanarlar, Çavlum, Beycesultan, Milet, Iasos, Şarhöyük, Kusura, Çeşme-Bağlararası, Liman Tepe, Aphrodisias, Troya V. ve Demircihöyük yerleşimlerinin ağırşak buluntularıyla bezeme benzerlik yönleri araştırılmış ve kaynakçalarıyla verilmiştir. Çalışmada Seyitömer Höyük çizi bezemeli ağırşakların çizimleri, buluntu yerleri, ölçüleri ve tanımları katalog şeklinde verilmiştir.
Çalışmanın amacı; arkeolojik araştırmalar için önemli olan bu buluntu grubunu literatüre katmaktır.

Anahtar Kelimeler

Arkeoloji, Ağırşak, M.Ö2. Bin, Seyitömer Höyük, Çizi Bezeme

Seyitömer Mound Medium Bronze Age Line Decoration Spindle Whorls

Öz

Located in Seyitömer Mound, 30 km northwest of Kütahya Province, were carried out by the Archeology Department of Kütahya Dumlupınar University.
Among the finds found in Seyitömer Mound , spindle whorls used in yarn production are quite much. In this study, Seyitömer Mound, spindle whorls B.C. 2. group of spindle whorls (marked) adorned with an incision embellishment belonging to the 2nd millennium were examined.
Findings in this group were investigated with the spindle whorls of the settlements of Yanarlar, Çavlum, Beycesultan, Miletus, Iasos, Şarhöyük, Kusura, Bağlararası, Liman Tepe, Aphrodisias, Troy V. and Demircihöyük from the settlements in the Middle Bronze Western Anatolia. In the study, Seyitömer Mound was Line Decoration Spindle Whorls, drawings, finds, dimensions and descriptions are given in catalog form.
The purpose of this study; The important thing for archaeological research is to add this group of finds to the literature.

Anahtar Kelimeler

Kütahya, Seyitömer Mound, Spindle Whorls, 2000 BC, Line Decoration

Kaynakça

• Akdeniz, E. (2002) “Büyük Menderes Havzasında Prehistorik Yerleşim Dokusu”, Belleten, C.LXVI, S.245, Ankara: TTK Basımevi, s. 19-35.
• Akurgal, E. (2007). Anadolu Uygarlıkları, İstanbul: Net Turistik Yay.
• Aydın, N. (1991). “Seyitömer Höyük Kurtarma Kazısı 1989”, I. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara, 191-204.
• Aytaç, Ç. (1982). El Dokumacılığı, MEB, Yay. İstanbul.
• Barber, E. J. W., (1991), Prehistoric Textiles: The Development of Cloth in The Neolithic and Bronze Ages with Special Reference to the Aegean,Princeton University Press, Princeton.
• Baskıcı, M. (1998). “Evcilleştirme Tarihine Kısa Bir Bakış”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 53, Sayı: 1 Ankara, 73-94.
• Berti, F. (1997). “Iasos”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.2, İstanbul: YEM Yayınları, s. 823.
• Bilgen, A. N. (2001). “1999 Yılı Çavlum Köyü Mezarlık Kazısı”, 22.KST C.1, İzmir 22-26 Mayıs 2000, Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, Ankara, 399-408.
• Bilgen, A. N.(2002;a). “Eskişehir’de Bir Erken Hitit Mezarlığı/Çavlum Köyü Pişmiş Toprak Eserleri”, II. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Eskişehir, 17-30 Haziran 2002, Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Yay. Eskişehir, 9-18.
• Bilgen, A. N. (2002; b). “2000 Yılı Çavlum Köyü Mezarlık Kazısı”, 23. KST C.1, Ankara 28 Mayıs, 1 Haziran Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, Ankara, 351-356.
• Bilgen, A. N. (2003; a). “Çavlum Köyü Kurtarma Kazısında Ele Geçen Pişmiş Toprak Kapların Restorasyonu”, III. Uluslar Arası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 16-30 Haziran 2003, Tepebaşı Belediyesi Yay. Eskişehir, .274-280.
• Bilgen, A. N. (2003; b). “2001 Yılı Çavlum Köyü Mezarlık Kazısı”, 24. KST C.1, Ankara 27-31 Mayıs 2002, Kültür Bakanlığı Dösimm Basımevi Ankara, 389-396.
• Bilgen, A. N, (2005), Çavlum, Eskişehir-Alpu Ovası’nda Bir Orta Tunç Mezarlığı, Anadolu Üni. Yay. No:1668, Eskişehir.
• Bilgen, A. N. (2009). “Seyitömer Höyügü 2007 Yılı Kazısı”, 30. KST C.2, Ankara 26-30 Mayıs 2008, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlügü, Ankara, 71-88.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z. (2010). “Seyitömer Höyüğü 2008 Yılı Kazısı”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı, 25-29 Mayıs 2009, Denizli,(1. Cilt), Ankara, 341-354.
• Bilgen, A. N., Brixhe, C., Coşkun, G., (2011). “Un nouveau site épigraphique paléo-phrygien: Seyitömer Höyük”, KADMOS 50, 141-150.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Yüzbaşıoğlu, N., Kuru, A., (2011a). “Seyitömer Höyüğü 2009 Yılı Kazısı”, 32.Kazı Sonuçları Toplantısı, 24-28 Mayıs 2010, İstanbul, (1. Cilt), Ankara, 367-380.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., (2011b). “Seyitömer Höyük Projesi 2008 Yılı Kazı Sonuç Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010), Kütahya, 78-203.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Yüzbaşıoğlu, N., Kuru, A., (2011c). “Seyitömer Höyük Projesi 2009 Yılı Kazı Sonuç Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010), Kütahya, 204-372.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Kuru, A., Yüzbaşıoğlu, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç., Akalın, M. B., Dikmen, B. (2011d). “Seyitömer Höyük Projesi 2010 Yılı Kazı Sonuç Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010), Kütahya, 373-571.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Kuru, A., Yüzbaşıoğlu, N., Özcan, F. Ç., Çırakoğlu, S., Silek, S. (2012). “Seyitömer Höyük 2010 Yılı Kazısı”, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, 23-28 Mayıs 2011,Malatya, (1. Cilt), Ankara, 233-255.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç., Kuru, A., Kuzu, Z. (2013a). “Seyitömer Höyük 2011 Yılı Kazısı”, 34. Kazı Sonuçları Toplantısı, 28 Mayıs-1 Haziran 2012,Çorum, (1. Cilt), Çorum, 201-216.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç., Kuru, A., Kuzu, Z., Akalın, M. B., Dikmen, B. (2013b). “Seyitömer Höyük 2011 Yılı Kazı Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Raporu (2011-2012), Kütahya, Bölüm I: 1-199.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Kuzu, Z., Akalın, M. B., Dikmen, B. (2013c). “Seyitömer Höyük 2012 Yılı Kazı Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Raporu (2011-2012), Kütahya, Bölüm II: 1-106.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Erdinç, Z., (2014a). “Seyitömer Höyüğü 2012 Yılı Kazısı”, 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, 27-31Mayıs 2013,Muğla, (1. Cilt), Muğla, 349-360.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., Bilgen, Z., Dikmen, B., Akalın, B., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç., Kuru, A., Erdinç, Z., (2014b). “Seyitömer Höyüğü 2013 Yılı Kazısı”, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı, 02-06 Haziran 2014, Gaziantep, (3. Cilt), Ankara, 323-338.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Özcan, F. Ç., Erdinç, Z. Akalın, M. B., Dikmen, B. (2015a). “Seyitömer Höyük 2013 Yılı Kazı Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2013-2014), Kütahya, Bölüm I: 1-235.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., Özbay, F., Bilgen, Z., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Özcan, F. Ç., Erdinç, Z., Akalın, M. B., Dikmen, B., (2015b). “Seyitömer Höyük 2014 Yılı Kazı Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu(2013-2014), Kütahya, Bölüm II: 1-357.
• Bilgen, A. N., Bilgen, Z., Çırakoğlu, S. (2015c). “Erken Tunç Çağ Yerleşimi (V. Tabaka)/Early Bronze Age Settlement (Layer V)” in: A. N. Bilgen (ed.), Seyitömer Höyük I, 119-186.
• Bilgen, A. N., Çevirici-Coşkun, F. (2015a). “Roma Dönemi Yerleşimi (I. Tabaka)/Roman Period Settlement (Layer I)” in: A. N. Bilgen (ed.), Seyitömer Höyük I, 9-18.
• Bilgen, A. N.,Çevirici-Coşkun, F. (2015b). A. N. Bilgen - F. Çevirici Coşkun, “Hellenistik Dönem Yerleşimi (II. Tabaka)/Hellenistic Period Settlement (Layer II)” in: A. N. Bilgen (ed.), Seyitömer Höyük I, 19-33.
• Bilgen, A. N., Bilgen, Z. (2015). “Orta Tunç Çağ Yerleşimi (IV. Tabaka)/Middle Bronze Age Settlement (Layer IV)” in: A. N. Bilgen (ed.), Seyitömer Höyük I, 61-118.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., Özbay, F., Bilgen, Z., Dikmen, B., Akalın, B., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç.,Kuru, A., Erdinç, Z. (2016). “Seyitömer Höyüğü 2014 Yılı Kazısı”, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, 11-15 Mayıs 2015, Erzurum, (2. Cilt), Ankara, 45-62.
• Blegen, C. W.-Caskey, J. L.-Rawson, M. (1951). Troy. The Third, Fourth, and Fifth Settlements, Vol. II, Part 1: Text, Part 2: Plates, The University of Cincinnati, New Jersey: Princeton University Press.
• Bossert, H. T. (1942). Kunst und Handwerk in Kleinasien von den Anfängen bis zum Völligen Aufgehen in der Griechischen Kultur, Altanatolien, Berlin.
• Clark, L. (1983). Notes on Small Textile Frames Pictured on Greek Vases AJA 87.
• Clark, L. (2005). Notes on Small Textile Frames Pictured on Greek Vases AJA 87: s.93. 1983.Deighton. H. J. “Eski Atina Yaşantısında Bir Gün,Linda Hennessy’in Resimleri İle”, H. Kökten Ersoy (Çev), İstanbul: Homer Kitapevi ve Yay.
• Crewe, L. (1998). Spindle Whorls, A Study of Form, Function and Decoration in Prehistoric Bronze Age Cyprus, Jonsered.
• Çambel, H., Braıdwood, J. R., Özdogan, Schırmer, M. W. (1990). “1988 Yılı Çayönü Kazıları”, XI. KST C.I, Antalya 18-23 Mayıs 1989, Ankara AÜ Basımevi, Ankara, 59-79.
• Darga, M. (1994). “Şarhöyük-Dorylaion Kazıları, 1989-1992”, XV. KST C.I, Ankara 24-28 Mayıs 1993, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 481-502.
• Darga, M. (1995). “1993 Yılı Şarhöyük-Dorylaion (Eskişehir) Kazıları”, XVI. KST C.I, Ankara 30 Mayıs 03 Haziran 1994, Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, Ankara, 351-367.
• Darga, M. (2004). 60. Yaşında Fahri Işık’a Armağan, Anadolu’da Doğdu, /Festschrift für Fahri Işık zum 60. Geburtstag, (Yay. Haz. T. Korkut) “Şarhöyük-Dorylaıon (Eskişehir) Kazılarında Hitit Buluntuları (1989-2003)”, İstanbul, 269-283.
• Darga, M., Sivas, T. (2000). " Şarhöyük-Dorylaion Kazıları 1997-1998 Yılı Sonuçları", Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C.1, Sayı 2. Eskişehir, 97-127.
• Darga, M., Sivas, T. (2001). "Şarhöyük -Dorylaion Kazıları 1997 Yılı Sonuçları", 22. KST C.II, İzmir 22-26 Mayıs 2000, Kültür Bakanlığı Millî Kütüphane Basımevi, 51-62,Ankara.
• Darga, M., Sivas,T., Sivas, H. (2002) "2000 Yılı Şarhöyük Dorylaion Kazıla.rı", 23. KST C.II, Ankara 28 Mayıs 01 Haziran 2001, Kültür Bakanlığı Millî Kütüphane Basımevi 207-218. Ankara.
• Darga, M., Sivas,T., Sivas, H. (2003). "2001 Yılı Şarhöyük/Dorylaion Kazısı ve Karatuzla Nekropolü Temizlik Çalışmaları", 24. KST C.II, Ankara 28 Mayıs 01 Haziran 2001, Kültür Bakanlığı DÖSİMM Basımevi, Ankara. 47-59.
• Davies, N.G. (1913). Five Theban Tombs, Archaeological Survey of Egypt Memoir 21,London.
• Delougaz, P. (1952). Pottery from the Diyala Region, Oriental Institute Publication 63, Chicago.
• Dörpfeld, W. (1902). Troja und İllion, Ergebnisse der Ausgrabungen in den vorderhistorischen und historischen Schichten von Ilion 1870-1894, Atina.
• Erkanal, H. (1999). “1997 Liman Tepe Kazıları”, XX. KST-I, Tarsus-25-29 Mayıs 1998, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, 325-336.
• Erkanal, H.; Günel, S. (1997). “1995 Liman Tepe Kazıları”, XVIII. KST- I, Ankara-27-31 Mayıs 1996, Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Kütüphane Basımevi, s.231- 249.
• Erkanal, H., Karaturgut, E. (2004). “2002 Yılı Çeşme-Bağlararası Kazıları”, 25. KST-2, Ankara 26-31 Mayıs 2003, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi, 153-164.
• Easton, D. (2002). Schliemann’s Excavations at Troia 1870-1873, (Verlag Philipp von Zabern Mainz), Am Rhein Band 2, Studia Troica Monographien Herausgeben von Manfred Korfmann.
• Gönül, M. (1966). “Dokumacılığın Tarihçesi ve En Eski Dokuma Aletleri”, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji, C.1, Ankara. s.80-99.
• Greaves, A.M. (2003). Miletos-Bir Tarih, H.Ç.Öztürk (çev.), İstanbul: Homer Kitabevi.
• Karaoğlan, H. (2010). “Seyitömer Höyüğü’nde Bulunan M.Ö. II. Bin’e Ait Dokumacılıkla İlgili Buluntular” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Protohistorya Ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı. . Karaoğlan, H. (2017). M.Ö 2000’ de Anadolu’da Kumaş Üretimi (Arkeolojik Buluntular Işığında) Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Afro-Avrasya Özel Sayısı / ISSN: 1302-6879.103-116.
• Karaoğlan, H. (2019a). “M.Ö.2. Bin’de ki Dokumacı Kadınlar (Arkeolojik Veriler Işığında)”, International Social Sciences Studies Journal, 5(45): 5246-5253.
• Karaoğlan, H. (2019b). Seyitömer Höyük Orta Tunç Çağı’na Ait Konik Formlu Ağırşaklar. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi , 8 (3) , 191-203 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ssrj/issue/47195/523124
• Karaoğlan, H. (2020). Seyitömer Höyük Orta Tunç Çağı’na Tarihlendirilen Küre Formlu Ağırşaklar. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), 109-132. DOI: 10.30794/pausbed.546644
• Korfmann, M. (1997). “Troya”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, İstanbul:Yem Yayın, 1819-1822
• Lamb, W. (1937). “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologiaor Miscellaneous Tracts Relating to Antiquity, Society of Antiquaries ofLondon, Vol. LXXXVI.
• Lamb, W. (1938). “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia or iscellaneous Tracts Relating to Antiquity, Society of Antiquaries of London, Vol. LXXXVII.
• Laviosa, C. (1984). “The Minoan Thalassocracy, Iasos and the Carian Coast”, The Minoan Thalassocracy Myth and Reality: Myth and Reality, R.Hägg & N.Marinatos, Stockholm, s. 183-185.
• Lloyd, S. Mellaart, J. (1962). Beycesultan Vol.1: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels, The British Institute of Archaeology at Ankara, London.
• Lloyd, S.; Mellaart, J. (1965). Beycesultan: Middle Bronze Age Architecture and Pottery, Vol.II, The British Institute of Archaeology at Ankara, London.
• Marchese, R.T. (1976). “Report on the West Acropolis Excavations at Aphrodisias: 19711973”, AJA 80, Archaeological Institute of America, s. 393-414.
• Mee, C. (1978). “Aegean Trade and Settlement in Anatolia”, AnSt-XXVIII, Journal of the British Institute of Archaeology of Ankara, s. 121-155.
• Mellaart, J.; Lloyd, S. (1965). Beycesultan: Middle Bronze Age Architecture and Pottery, Vol. II, The British Institute of Archaeology at Ankara, London.
• Mellink, M.J. (1969). “Excavations at Karataş-Semayük in Lycia 1968”, AJA 73., Archaeological Institute of America, 319-331
• Müller-Wiener, W. (1997). “Miletos”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.2, İstanbul: YEM Yayınları, s. 1246-1248.
• Newberry, P.E. (1894). Beni Hasan, vol.2, London.
• Özgüç, T.; Akok, M. (1958). Horoztepe, Eski Tunç Devri Mezarlığı ve İskân Yeri, Ankara: TTK Basımevi.
• Özgüç, T. (1978). Maşat Höyük Kazıları ve Çevresindeki Araştırmalar-Excavations at Maşat Höyük andInvestigations in itsVicinity, Ankara: TTK Basımevi.
• Özgüç, T. (2005). Kültepe: Kaniš/Neša, İstanbul. Yapı Kredi Yay.
• Seeher, J. (1991). “Die Nekropol von Demircihüyük-Sarıket”, İstanbuler Mitteilungen 41., Bonn-İstanbul
• Sever, H. (1992). "Kültepe Tabletlerinin Anadolu Tarihi ve Kültür Tarihi Bakımından Önemi", DTCF Dergisi, XXXV/ 2'den Ayrıbasım, Ankara, s.247-256.
• Türkoğlu, S. (2002). Tarih Boyunca Anadolu’da Giyim-Kuşam,İstanbul: AtılımKâğıt Ürünleri ve Basım Sanayi, A.Ş,
• Tamsü, R. A., S. (2002). “Eskiçağ’da Dokumacılığın Başlangıcı ve Pişmiş Toprak Dokuma Aletleri”, II. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, 17-30 Haziran, Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Yay., Eskişehir.
• Tütüncüler, Ö. (2005). “M.Ö. II. Bin Dokuma Aletleri”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Topbaş, A.. (1992). “Kütahya Seyitömer Höyüğü 1990 yılı Kurtarma Kazısı”, II. Müze Kurtarma Kazıları Semineri, Ankara, 11-34.
• Von Der Osten, H.H., 1934 Ancient Oriental Seals in the Collection of Mr.Edward T.Newell, OIP-XXII, Chicago: Chicago Press.
• Yağan, Ş. Y. (1978). Türk El Dokumacılığı, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• Yakar, J. (1985). The Later Prehistory of Anatolia, The Late Chalcolithic and Early Bronze Age, Part i, BAR International Series 268(i), Oxford.
• Yakar, J. (2000). Ethnoarchaeology of Anatolia: Rural Socia-Economy in the Bronze and Iron Ages, Emery and Claire Yass Publications in Archaeology of the Institute of Archaeology, Tel Aviv University Monograph Series Number 17, Jerusalem: Graphit Press.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5cc2bb86846a21.72822309 (26.04.2019)