Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Öykülerin Kelime–Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 6, 1827 - 1834, 11.12.2020

Yunus Şakiroğlu

Öz

Bu çalışmada amaç ortaokul (5., 6., 7. ve 8. sınıf) Türkçe ders kitaplarında yer alan öykülerin okunabilirlik düzeylerini tespit etmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma nesnelerini 2019-2020 eğitim-öğretim yılından itibaren ders kitabı olarak okutulan Anıttepe Yayınlarına ait 5. sınıf Türkçe ders kitabı, Ekoyay Yayınlarına ait 6. sınıf Türkçe ders kitabı, Özgün Yayınlarına ait 7. sınıf Türkçe ders kitabı ve MEB Yayınlarına ait 8. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan 29 öykü metni oluşturmaktadır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Ders kitaplarında yer alan öyküler Ateşman (1997) tarafından Türkçeye uyarlanan okunabilirlik formülü kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan öykülerin okunabilirlik düzeylerinin orta güçlükte, kolay ve çok kolay olarak değişim gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okunabilirlik, Öykü, Türkçe ders kitapları

An Investigation on Word – Sentence Lengths and Readability Levels of Stories in Secondary School Turkish Course Books

Öz

The aim of this study is to determine the readability levels of stories in secondary school (5th, 6th, 7th and 8th grades) Turkish course books. In the study, document review, one of the qualitative research methods, was used. The study objects of the research consist of 29 story texts in Anıttepe Publishing's 5th grade Turkish course book, Ekoyay Publishing's 6th grade Turkish course book, Özgün Publishing's 7th grade Turkish course book and 8th grade Turkish course book of MEB Publications which have been used as course books since the academic year of 2019-2020. Descriptive analysis method was used to analyze the data. Stories in the course books were analyzed using the readability formula adapted by Ateşman (1997) into Turkish. According to the results of the research, it was determined that the readability levels of the stories in the secondary school Turkish course books vary as of medium difficulty, easy and very easy.

Anahtar Kelimeler

Readability, Story, Turkish course books

Kaynakça

• Çapraz-Baran, Ş. & Diren E. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Anıttepe Yayınları.
• Demirel, T. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 6. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Ekoyay Yayınları.
• Erkal, H. & Erkal, M. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf Türkçe ders kitabı. Ankara: Özgün Yayınları.
• Eselioğlu, H., Set, S. & Yücel, A. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 8. sınıf Türkçe ders kitabı. İstanbul: MEB Yayınları.
• Acarlar, F. & Dönmez, N. B. (1992). 30-47 aylar (2.5-4 yaş) arasındaki Türk çocuklarının dil yapılarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 163-203.
• Acarlar, F., Ege, P. & Turan, F. (2002). Türk çocuklarında üstdil becerilerinin gelişimi ve okuma ile ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 17(50), 63-73.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 58, 171-174.
• Bağcı, H. & Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
• Baki, Y. (2019). Türkçe dersi 8. sınıf kitabındaki metinlerin okunabilirliği. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 30-46.
• Baş, B. & Yıldız, F. İ. (2015). 2. sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 53-61.
• Bezirci, B. & Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12(3), 49-62.
• Bora, A. (2019). Türkçe ders kitaplarının okunabilirlik yönünden karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Coşkun, E. (2003). Çeşitli değişkenlere göre lise öğrencilerinin etkili okuma becerileri ve bazı öneriler. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 13, 219-232.
• Creswell, J. W. (2005). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative and research. USA: Pearson Prentice Hall.
• Çeçen, M. & Aydemir, F. (2011). Okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik açısından incelenmesi/a study on pre-school story books in point of readability. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 185-194.
• Çeçen, M. A. (2008). 7. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan hikâyelerin metin elementleri açısından incelenmesi, I. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu: 27-28 Mart 2008.
• Çetinkaya, G. & Uzun, L. (2010). Türkçe ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik özellikleri. H. Ülper (Ed.), Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri içinde (s. 141-156). Ankara: Pegem Yayınları.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. & Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 206-219.
• Dökmen, Ü. & Yaşın-Dökmen, Z. (1988). İlkokul kitaplarındaki dilin ve Türkçeyi kullanma becerisinin psikolojik bir yaklaşımla değerlendirilmesi. Türk Dilinin Öğretimi Toplantısı: 1-3 Ekim 1986.
• Ege, P., Acarlar, F. & Güleryüz, F. (1998). Türkçe kazanımında yaş ve ortalama sözce uzunluğunun ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 13(41), 19-31.
• Göğüş, B. (1978). Orta dereceli okullarımızda Türkçe ve yazın eğitimi. Ankara: Gül Yayınevi.
• Güleryüz, F. & Dönmez, N. B. (1992). 48-60 Aylar (4-5 yaş) arasındaki Türk çocuklarının dil yapılarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 205-225.
• Güneş, F. (2000). Okuma yazma öğretimi ve beyin teknolojisi. Ankara: Ocak yayınları.
• Kalın, Ö. U. & Koçoğlu, E. (2017). 6. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının farklı okunabilirlik formüllerine göre incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 2202-2220.
• Lüle-Mert, E. (2013). Türkiye’de kullanılan Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlikleri. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 9(3), 87-98.
• Marshall, C. & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research. New York: Sage
• MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Talim Terbiye Kurulu.
• Miles, M. B. & Huberman A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book (2nd Edition). SAGE Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği (2009). Resmî Gazete. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/859.pdf (03.05.2020 tarihinde erişilmiştir).
• Okur, A. & Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), 202-226.
• Özbay, M. (2003). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Ankara: Gölge Ofset Matbaacılık.
• Özçetin, K. & Karakuş, N. (2020). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
• Sarıkaya, B. (2019). Çocuk edebiyatı eserlerinde bulunması gereken özellikler. E. Akın (Ed.), Çocuklar için edebiyat eğitimi içinde (s. 207-237). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Temizyürek, F. (2010). Türkiye'de okuma seferberliği çerçevesinde seçilen kitapların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik açısından incelenmesi. Journal of Türklük Bilimi Araştırmaları, 15(27), 645-654.
• Temur, T. (2002). İlköğretim 5.sınıf Türkçe ders kitaplarında bulunan metinler ile öğrenci kompozisyonlarının okunabilirlik düzeyleri açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tosunoğlu, M. & Özlük, Y. Ö. (2011). Okunabilirlik ve ilköğretim 1. sınıf Türkçe ders kitabındaki düz yazı metinlerinin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Millî Eğitim, 41(189), 219-230.
• Ulusoy, M. (2009). Boşluk tamamlama testinin okuma düzeyini ve okunabilirliği ölçmede kullanılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 105-126.
• Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime-cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.