Bayt and Its Features in Kurdish Folk Literature

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: UMS'20, 133 - 136, 30.12.2020

Yaşar Kaplan

https://doi.org/10.18506/anemon.832171

Cited By: 1

Öz

The richest kinds in Kurdish literature are folklore and folk literature. Folk literature is considered to belong to the public and is very common among the people. Kurdish (Kurmanji) Bayt, epic and narrative verse much valued in Kurdish Folk Literature. Epic (Destan) is one of the oldest literary genres. It is a literary genre from ancient times and is anonymous. In the epics, historical and social events that have a great impact on the society and imprinted on the memories of the society passed down in poetic form. “Dastan” or “Destan”” is an Iranian word. In Kurdish (Kurmanji) are used some words for the “epic” or “Dastan” such as “Bayt” “Qiset”, “Qewl”, “Hîkaye”, “Serhatî” and “Çîrok”. Bayt is an orally transmitted story which is either entirely sung or is a combination of sung verse and spoken prose. This study aims to introduce the genre of “Bayt” or verse story.

Anahtar Kelimeler

Folk Literature, Bayt, Epic, Story in verse

Di Edebîyata Kurmancî Ya Gelêrî Da Beyt û Taybetîyên Wê

Öz

Di Edebîyata Kurmancî da beşa ji hemîyan dewlemendtir Folklor û Edebîyata Devkî ye. Edebîyata devkî malê gel e û li nav komelgehê belav e. Di edebîyata devkî da beyt, destan an jî çîrokên manzûm yên kurmancî giranîyeke mezin heye. Destan yek ji kevintirîn cûreyê edebîyata devkî ye. Di serdemên gelek kevin da hatine danan û danêrên wan ne dîyar in. Di destanan da bûyerên dîrokî û civakî yên karîgerîyeke mezin li ser civakê hiştî û di bîrdanga civakê da cihê xwe girtî, bi awayekî manzûm hatine honandin. Peyva “Dastan” an “Destan” peyveke Îranî ye. Di kurmancî da li şuna peyva destanê “Beyt”, “Qiset”, “Qewl”, “Hîkaye”, “Serhatî” û “Çîrok” tên bikaranîn. Beyt; hîkaye an rûdanekê bi devkî vediguhêze. Dibe ku ew ji serî bo binî bi terzê stirankî an jî bi terzê stirankî û çîrokî ya tevlîhev bê gotin. Armanca vê xebatê danasîna cûreyê beytê an jî çîroka manzûm e.

Anahtar Kelimeler

Edebîyata Gelêrî,, Beyt, Destan, Çîroka Manzûm

Kürt Halk Edebiyatında Beyt ve Özellikleri

Öz

Kürt edebiyatında en zengin bölüm folklor ve halk edebiyatıdır. Halk edebiyatı halka ait kabul edilir ve halk arasında oldukça yaygındır. Halk edebiyatında Kürtçe (Kurmanci) beyt, destan ya da manzum hikâyelerin önemli bir ağırlığı bulunmaktadır. Destan en eski edebi türlerden biridir. Çok eski dönemlerde ortaya konulmuş olup anonimdir. Destanlarda toplum üzerinde büyük bir etki bırakan ve toplum hafızasında yer edinen tarihi ve sosyal olaylar manzum bir şekilde ortaya konulmuştur. “Dastan” ya da “Destan” İran kökenli bir kelimedir. Kürtçe’de (Kurmancî) destan için “Beyt” “Qiset”, “Hîkaye”, “Qewl”, “Serhatî” ve “Çîrok” gibi kelimeler kullanılmaktadır. Beyt, bir hikâyeyi sözlü olarak nakleder. Bu anlatım tamamen şiirsel olduğu gibi aynı şekilde şiir ve nesir kombinasyonu şeklinde de olabilir. Bu çalışmanın amacı “Beyt” ya da manzum hikâye türünü tanıtmaktır.

Anahtar Kelimeler

Halk edebiyatı,, beyt,, destan,, manzum hikaye,

Kaynakça

• Bavê Nazê, (2012). Ferhenga Têrmên Wêjeyî. Duhok: Çapxana Hewar.
• Çetin, N. M. (1992). “Beyit”. DİA İslam Ansiklopedisi 6/66.
• Dengbêj Nûroyê Meyter, ‘Elîyê Etmanekî û Filîtê Quto. (Erişim: 12. 09. 2020), https://www.youtube.com/watch?v=kr-OoEkXkOw&t=1829s
• Hassanpour, A. (1990). “Bayt”, Encyclopædia Iranica (Erişim: 10. 09. 2020), https://www.iranicaonline.org/articles/bayt-folk-art
• Kaplan, Y. (2019). Beyt û Destanên Kurdî. İstanbul: Nûbihar Yayınları.
• Keskin, N. (2019). Folklor û Edebîyata Gelêrî. Stembol: Avesta Yayınları.
• Kızılkaya, M. (2000). Kayıp Diwan. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lescot, R. (1996). Memê Alan. İstanbul: Weşanxana Orfeus.
• Mela Mehmûd Bazidî, M. M. (2010). Cami’eya Risaleyan û Hikayetan Bi Zimanê Kurmancî. Ziya Avci (Amadekar). İstanbul: Lis yayınları.
• Reşo, X. C. (2004). Perin ji Edebê Dînê Êzdîyan. Duhok: Weşanxana Spîrêz.