Yerli Yapım Bir Çizgi Filmin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından İncelenmesi: Pırıl

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: Toplum & Siyaset, 83 - 92, 29.03.2021

Ayşenaz Ekin Duman , Nilüfer Koçtürk

https://doi.org/10.18506/anemon.819889

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı Pırıl çizgi filminin toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelenmesidir. Nitel araştırma özelliği taşıyan çalışmada Pırıl çizgi filminin yayınlanan tüm bölümleri (n = 30) incelenmiş, veriler içerik analizi ile analiz edilip sayısallaştırılmıştır. Analiz sürecinde yüzdeler arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olup olmadığı, iki yüzde arasındaki farkın önemliliği testi ile belirlenmiştir. Bulgulara göre meslek grupları ve oyun/oyuncak seçimi açısından cinsiyetler arasındaki yüzde farkları erkek karakterlerin lehine anlamlı iken; anne/baba karakterlerinin günlük yaşam faaliyetleri bakımından yüzde farkları kadınların lehine anlamlıdır (p <.05). Diğer kodlamalar (örn., isimlerin çağrıştırdığı anlamlar) yönünden cinsiyetler arasındaki yüzde farkları anlamlı değildir (p >.05). Bu bağlamda Pırıl çizgi filminin meslek grupları, oyun ve oyuncak seçimi, günlük yaşam faaliyetleri yönünden geleneksel toplumsal cinsiyet rollerini sürdürmekte olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Çizgi Film, Türkiye Yapımı, Nitel Araştırma

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum yoktur.

An Analysis of a Local Production Cartoon in Terms of Gender Roles: Pırıl

Öz

The aim of this study is to examine the cartoon “Pırıl” in terms of gender roles. In this qualitative study, all published episodes of the cartoon Pırıl (n = 30) were examined, the data was analyzed with content analysis. According to the findings, while percentage difference between the genders in terms of occupational groups and choosing games / toys was significant in favor of male characters, percentage differences of mother/father characters in terms of daily life activities were significant in favor of women (p < .05). In this context, it was determined that the cartoon Pırıl continues the traditional gender roles in terms of professional groups, game and toy selection as well as daily life activities.

Anahtar Kelimeler

Gender, Gender Roles, Cartoon, Turkey Production, Qualitative Research

Kaynakça

• Adak, N. (2007). Kadınların ikilemi: İş ve aile yaşamı. Sosyoloji Dergisi (Ülgen Oskay’a Armağan Özel Sayısı), 17, 137-152.
• Akça, F., & Koç-Çilekçiler, N. (2019). Okul öncesi dönemdeki çocukların en çok etkilendiği çizgi film karakterleri ve bu karakterlerle özdeşleşmelerinin yol aça bileceği dijital tehlikeler. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(2), 403-433. doi: 10.15805/addicta.2019 .6.2.0053
• Alabay, E., & Özdemir, G. (2020). 36-72 aylık çocukların mesleklere yönelik oluşturdukları toplumsal cinsiyet algıları. Turkish Studies, 15(1), 13-29. doi: 10.29228/Tur kishStudies.37370
• Aley, M., & Hahn, L. (2020). The powerful male hero: A content analysis of gender representation in posters for children’s animated movies. Sex Roles, 83(7-8), 499-509. doi: 10.1007/s11199-020-01127-z
• Arima, A. N. (2003). Gender stereotypes in Japanese television advertisements. Sex Roles, 49(1/2), 81-90.
• Atf Stüdyoları. (2020). http://atfstudyolari.com/animasyon/ adresinden erişilmiştir. Erişim Tarihi: 17.05.2020.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bem, S. L. (1981). Gender schema theory: A cognitive account of sex typing. Psychological Review, 88(4), 354-364.
• Bem, S. L. (1985). Androgyny and gender schema theory: A conceptual and empirical integration. In Nebraska Symposium on Motivation, 32(1), 179-226.
• Bronfenbrenner, U. (1977). Toward an experimental ecology of human development. American Psychologist, 32(7), 513-531. doi:10.1037/0003-066X.32.7.513
• Bronfenbrenner, U., & Morris, P. A. (2006). The bioecological model of human development. In W. Damon & R. M. Lerner (Eds.), Handbook of child psychology: Vol.1. Theoretical models of human development (6th ed., pp. 793–828). New York, NY: Wiley.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik (Çev., İ. D. Erguvan-Sarıoğlu). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Büyükbaykal, G. (2007). Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri. İletişim Fakültesi Dergisi, 0(28), 31-44.
• Christakis, D. A., & Zimmerman, F. J. (2007). Violent television viewing during preschool is associated with antisocial beavior during school age. Pediatrics, 120(5), 993-999. doi: 10.1542/peds.2006-3244.
• Deniz, A. (2019). Yerli yapım çizgi filmlerde toplumsal cinsiyet eşit(siz)liği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Dinçer, D. (2020). Toplumsal cinsiyet ve psikososyal gelişim. Ö. Haskan-Avcı (Ed.), Toplumsal cinsiyet: Psikolojik danışma ve rehberlikte güncel konular içinde (s. 76-108). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Dökmen, Z. Y. (2009). Toplumsal cinsiyet: Sosyal psikolojik açıklamalar (7. baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Durutürk, B. (2020). Toplumsal cinsiyet rollerinin “Şifreleme-Deşifreleme” kuramı üzerinden değerlendiril mesi: Küreselleşme ekseninde ramazan ayında yayınlanan Coca-Cola reklamı. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24 (1), 53-64.
• Eagly, A. H. (1987). Reporting sex differences. American Psychologist, 42(7), 756-757. doi:10.1037/0003-066x.42 .7.755
• Ertürk-Kara, H. G. (2020). Anne-çocuk ilişkisinde risk faktörleri: Televizyona maruz kalma ve anne-çocuk oyun süresi. Eğitim ve Bilim, 45(201), 411-424.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8. baskı). New York: McGraw-Hill.
• Francis, B. (2010). Gender, toys and learning. Oxford Review of Education, 36(3), 325-344. doi:10.1080/0305498100 3732278
• Gökçearslan, A. (2010). The effect of cartoon movies on children’s gender development. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2(2), 5202-5207. doi:10.1016/j. sbspro.2010.03.846
• Gündüz-Kalan, Ö. (2010). Reklamda çocuğun toplumsal cinsiyet teorisi bağlamında konumlandırılışı: ‘Kinder’ reklam filmleri üzerine bir inceleme. İletişim Fakültesi Dergisi, 1(38), 75-89.
• Haskan-Avcı, Ö., Karababa, A., & Zencir, T. (2019). Toplumsal cinsiyet bağlamında erkek okul öncesi öğretmen adayları: Algıladıkları güçlükler ve gelecek kaygıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(4), 1092-1106.
• Kalaycı, N. (2015). Toplumsal cinsiyet eşitliği açısından bir çizgi film çözümlemesi: Pepee. Eğitim ve Bilim, 40(177), 243-270.
• Kalem, B. G. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının en çok izledikleri çizgi filmlerde toplumsal cinsiyet kalıpyargıla rının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Koçtürk, N. (2020). Toplumsal cinsiyet ve çocuk istismarı ve ihmali. Ö. Haskan-Avcı (Ed.), Toplumsal cinsiyet: Psikolojik danışma ve rehberlikte güncel konular içinde (s. 357-391). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Leaper, C., Breed, L., Hoofman, L., & Perlman, C. A. (2002). Variations in the gender-stereotyped content of children’s television cartoon across genres. Journal of Applied Social Psychology, 32(8), 1653-1662. doi: 10.1111/j. 1559-18162002.tb02767.x
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79-122. doi: 10.10-06/jvbe.1994.1027
• Lindsey, L. L. (2015). Gender roles: A sociological perspective. New York, NY: Routledge.
• Martin, C. L., Ruble, D. N., & Szkrybalo, J. (2002). Cognitive theories of early gender development. Psychological Bulletin, 128(6), 903-933. doi:10. 1037// 0033-2909.128.6.903
• Martin, R. (2017). Gender and emotion stereotypes in children’s television. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 61(3), 499-517. doi:10. 1080/088381 51.2017.1344667
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. California: SAGE Publications.
• Muratoğlu-Pehlivan, B. (2019). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türk çizgi filmlerinde anne ve baba temsili üzerine bir çalışma. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 1(2), 15-27.
• Oakley, A. (2015). Sex, gender and society. Farnham: Ashgate Publishing Ltd.
• Oruç, C., Tecim, E., & Özyürek, H. (2011). Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler. Ekev Akademi Dergisi, 15(48), 303-319.
• Özçatal, E. Ö. (2011). Ataerkillik, toplumsal cinsiyet ve kadının çalışma yaşamına katılımı. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 21-39.
• Özkazanç, A. (2010). Bilim ve toplumsal cinsiyet. II. Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kongresi Kitabı, 16-22.
• Pırıl. (2020). https://www.youtube.com/channel/UCrOSyOx CMTuRcRUvWNCt9OA adresinden erişilmiştir. Erişim Tarihi: 17.05.2020.
• Provorova, E. (2015). Media literacy education, gender, and media representations in the high school classroom. Doctoral Dissertation. USA: Temple University.
• Radyo Televizyon Yayıncıları Meslek Birliği. (2020). https://www.ratem.org/koronavirusetkisi adresinden eri-şilmiştir. Erişim Tarihi: 31.01.2021
• Salkaya, A. D. (2020). Yeni medyada çocuk içerik üreticileri: Yaşam biçimi sunumu ve toplumsal cinsiyet rolleri üzerinden youtube çocuk kanalları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Saraç, H. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarına yönelik çizgi filmlerde toplumsal cinsiyetin inşası: Niloya örneği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Savcı, İ. (1999). Toplumsal cinsiyet ve teknoloji. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 54(1), 123-142. Smith, S. L., Choueiti, M., Prescott, A., & Pieper, K. (2012). Gender roles and occupations: A look at character attributes and job-related aspirations in film and televi sion. Geena Davis Institute on Gender in Media. http:// seejane.org/wp-content/uploads/fullstudygende-r-roles-and-occupationsv2.pdf adresinden erişilmiştir.
• Streiff, M., & Dundes, L. (2017). From shapeshifter to Lava Monster: Gender stereotypes in Disney’s Moana. Social Sciences, 6(91), 2-12. doi: 10.3390/socs ci6030091
• Şen, B. (2020). Okul öncesi dönem çocukları tarafından izlenen çizgi filmlerin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. (2012). Sağlık hizmetleri sekreterliği: İstatistiki testler, 462I00009. Ankara.
• Tarhan, S. (2020). Mesleki rehberlik bağlamında toplumsal cinsiyet ve çalışma hayatı. Ö. Haskan-Avcı (Ed.), Toplumsal cinsiyet: Psikolojik danışma ve rehberlikte güncel konular içinde (s. 277-317). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Tarnet. (2020). https://www.tarnet.com.tr/blog/tarnet/piril-odulu/ adresinden erişilmiştir Erişim Tarihi: 17.05.2020.
• Tümkan, F. (2007). Televizyondaki şiddetin çocuk üzerindeki etkisi. KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Milli Eğitim Dergisi, 1, 65-88. http://talimterbiye.meb net.net/Dergi/4.pdf. Erişim Tarihi: 16.06. 2020.
• Ünlü, A. S. (2017). Toplumsal cinsiyet rolleri bakımından TRT çocuk kanalında yayımlanan çizgi filmler. Yüksek Lisans Tezi. Erzincan: Erzincan Üniversitesi.
• Walsh, A., & Leaper, C. (2020). A content analysis of gender representations in preschool children’s television. Mass Communication and Society, 23(3), 331-355. doi: 10.1080/15205436.2019.1664593
• World Health Organization. (2020). Coronavirus disease (COVID-19).https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/1 0665/336034/nCoV-weekly-sitrep11Oct20-eng.pdf adre sinden erişilmiştir. Erişim Tarihi: 30.01.2021
• Yağan-Güder, S., & Alabay, E. (2016). 3-6 yaş arasındaki çocukların oyuncak tercihlerinin toplumsal cinsiyet bağlamında incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 91-111.
• Yağan-Güder, S., & Güler-Yıldız, T. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların toplumsal cinsiyet algılarında ailenin rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 424-446.
• Yağan-Güder, S., Ay, A., Saray, F., & Kılıç, İ. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının izledikleri çizgi filmlerin toplumsal cinsiyet kalıpyargıları açısından incelenmesi: Niloya örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 95-110.
• Yaşar, M., & Paksoy, İ. (2011). Çizgi filmlerdeki saldırgan içerikli görüntülerin, çocukların serbest oyunları sırasındaki saldırganlık düzeylerine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 279-298.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zembat, R., & Keleş, Z. (2012). Erken çocuklukta toplumsal cinsiyet değişmezliği ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 336-359.