İş Sağlığı ve Güvenliği ve İş Tatmini: Rol Belirsizliğinin Düzenleyici Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 4, 1055 - 1066, 31.08.2021

Mehmet Ali Türkmenoğlu

https://doi.org/10.18506/anemon.930688

Cited By: 1

Öz

Fiziksel çalışma koşullarından kaynaklanan sağlık sorunlarını azaltmak ve ortadan kaldırmak için iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alınması ve denetlenmesi gerektiği araştırmacılar tarafından ortaya konulmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çokça araştırma yürütülmesine rağmen iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının, çalışan davranışları üzerindeki etkilerinin neler olabileceği ile ilgili yürütülen çalışmalar görece sınırlı kalmıştır. Bu nedenle, bu çalışmanın amacı iş sağlığı ve güvenliğinin iş tatmini üzerindeki etkisini incelemek ve rol belirsizliğinin, bu ilişkideki düzenleyici etkisini ortaya koymaktır. Araştırmanın amacına ulaşması adına, verinin toplanması ve analiz edilmesi için nicel yöntemler benimsenmiştir. Muş Alparslan Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu, bu araştırmanın yürütülmesini 26/11/2020 tarih ve E-10879717-050.01.04-13802 sayılı karar ile uygun görmüştür. Bursa’daki mobilya imalat firmalarında çalışan 202 katılımcı çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Elde edilen veriler SPSS v22 yazılımı kullanılarak çoklu regresyon analizine tabi tutulmuştur. Sonuçlar, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının çalışanların iş tatminini olumlu yönde etkilediğini göstermiştir. Ayrıca analizler, iş sağlığı ve güvenliği ile iş tatmini arasındaki ilişkide rol belirsizliğinin düzenleyici bir rol oynadığını göstermiştir. Araştırmanın yazına sunduğu model üç değişkeni ilk defa bütünleşik bir şekilde incelemesi çalışmanın özgünlüğünü ortaya koymaktadır. Ayrıca araştırmanın katkıları, sınırlılıkları, önerileri ve gelecek çalışmalara yön gösterebilecek hususları tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş Sağlığı ve Güvenliği, İş Tatmini, Rol Belirsizliği, Nicel Araştırma

Occupational Health and Safety and Job Satisfaction: The Moderating Effect of Role Ambiguity

Öz

It is revealed by researchers that occupational health and safety measures should be taken and inspected to reduce and eliminate health problems arising from physical working conditions. Although numerous studies have been carried out on occupational health and safety, the effects of occupational health and safety practices on employee behaviour has not been fully researched which remains as an intriguing area. Therefore, the aim of this study is to examine the effect of occupational health and safety on job satisfaction and to reveal the moderator effect of role ambiguity on this relationship. To achieve the aim of the research, quantitative methods were adopted to collect and analyse data. Muş Alparslan University Scientific Research and Publication Ethics Committee approved the conduct of this research with the decision dated 26/11/2020 and numbered E-10879717-050.01.04-13802. 202 participants from furniture manufacturing firms in Bursa, Turkey provided valid questionnaires. Multiple regression analysis was conducted using SPSS v22 software. The results suggested that occupational health and safety positively influences the job satisfaction of employees. Furthermore, the analysis showed that role ambiguity plays a moderating role on the relationship between occupational health and safety and job satisfaction. The contribution that the research model makes to the literature is unique as it is the first model that integrates the three variables work together in a theoretically meaningful way. In addition, the contributions, limitations, recommendations and aspects of the research that will inspire future studies are discussed.

Anahtar Kelimeler

Occupational Health and Safety, Job Satisfaction, Role Ambiugity, Quantitative Research

Kaynakça

• Abramis, D. J. (1994). Work role ambiguity, job satisfaction, and job performance: Meta-analyses and review. Psychological Reports, 75(3_suppl), 1411-1433.
• Aiken, L. S., West, S. G., & Reno, R. R. (1991). Multiple regression: Testing and interpreting interactions. Sage.
• Ayim Gyekye, S. (2005). Workers’ perceptions of workplace safety and job satisfaction. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 11(3), 291-302.
• Balkır, Z. G. (2012). İş sağlığı ve güvenliği hakkının korunması: işverenin iş sağlığı ve güvenliği organizasyonu. Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1), 56-91.
• Başaran, İ. E. (1999). Örgütsel davranış. Ankara: Umut Yayıncılık.
• Bilgin, S., Yalçınöz Baysal, H. & Hendekçi, A. (2019). Hastanede çalışan sağlık personelinin iş sağlığı ve güvenliğine yönelik görüşleri ile iş doyumlarının belirlenmesi. Sağlık ve Toplum, 29(2), 43-49.
• Brayfield, A. H & Rothe, H. F. (1951). An index of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 35(5), 307-311.
• Bunn III, W. B., Pikelny, D. B., Slavin, T. J., & Paralkar, S. (2001). Health, safety, and productivity in a manufacturing environment. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 43(1), 47-55.
• Ceylan, H. (2021). Türkiye'de meydana gelen ölümlü iş kazaları. İSG Akademik, 3(1), 1-13.
• Çınar, O. ve Gündoğdu, M. (2019). İş sağlığı-güvenliği, iş tatmini ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin incelenmesi: Erzurum ve İstanbul uygulaması. İş ve Hayat Dergisi, 5(9), 231-247.
• Çiçek, Ö., & Öçal, M. (2016). Dünyada ve Türkiye’de iş sağliği ve iş güvenliğinin tarihsel gelişimi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(11), 106-129.
• Daft, R. L. (2010). New era of management, 9th Edition, South-Western, Cengage Learning, Canada.
• Davis, K. & Nestrom, J.W. (1985). Human behavior at work: Organisational behavior, 7 edition, McGraw Hill, New York.
• Doğan, A., Demir, R., & Türkmen, E. (2016). Rol belirsizliğinin, rol çatışmasının ve sosyal desteğin tükenmişliğe etkisi: devlet ve vakıf üniversitelerinde çalışan akademik personelin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), 37-67.
• Egan, T. M., Yang, B., & Bartlett, K. R. (2004). The effects of organisational learning culture and job satisfaction on motivation to transfer learning and turnover intention. Human Resource Development Quarterly, 15(3), 279-301.
• Elmas Atay, S., & Gerçek, M. (2017). Algılanan rol belirsizliğinin işe yabancılaşma üzerindeki etkisinin ve demografik değişkenlere göre farklılıklarının incelenmesi. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 321-332.
• Eroğlu, F. (2007). Davranış bilimleri. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Gençler, A. (2007). İşçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin uygulamaların tarihi gelişimi, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 7(35), 16-29.
• Ghorpade, J., Lackritz, J., & Singh, G. (2011). Personality as a moderator of the relationship between role conflict, role ambiguity, and burnout. Journal of Applied Social Psychology, 41(6), 1275-1298.
• Gillet, N., Fouquereau, E., Lafrenière, M. A. K., & Huyghebaert, T. (2016). Examining the roles of work autonomous and controlled motivations on satisfaction and anxiety as a function of role ambiguity. The Journal of Psychology, 150(5), 644-665.
• Hackett, R. D., & Guion, R. M. (1985). A reevaluation of the absenteeism-job satisfaction relationship. Organisational Behavior and Human Decision Processes, 35(3), 340-381.
• Hayes, A. F. (2017). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. New York: Guilford publications.
• Hoppock, R. (1935) Job satisfaction. New York: Arno Press.
• Iverson, R. D., & Maguire, C. (2000). The relationship between job and life satisfaction: Evidence from a remote mining community. Human Relations, 53(6), 807-839.
• Jackson, S. E., & Schuler, R. S. (1985). A meta-analysis and conceptual critique of research on role ambiguity and role conflict in work settings. Organisational Behavior and Human Decision Processes, 36(1), 16-78.
• Judge, T. A., Thoresen, C. J., Bono, J. E., & Patton, G. K. (2001). The job satisfaction–job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bulletin, 127(3), 376-407.
• Kılıç, G., & Selvi, M. S. (2009). The effects of occupational health and safety risk factors on job satisfaction in hotel enterprises. Ege Akademik Bakış Dergisi, 9(3), 903-921.
• Kılkış, İ. (2014). İş sağlığı ve güvenliği Ed. Aysen Tokol ve Yusuf Alper, Sosyal politika, Bursa: Dora Basın Yayın.
• Kornhauser, A. W., & Sharp, A. A. (1932). Employee attitudes; suggestions from a study in a factory. Personnel Journal, 10, 393-404.
• Koustelios, A., Theodorakis, N. & Goulimaris, D. (2004). Role ambiguity, role conflict and job satisfaction among physical education teachers in Greece, International Journal of Educational Management, 18(2), 87-92.
• Locke, E. A. (1969). What is job satisfaction?. Organisational behavior and human performance, 4(4), 309-336.
• Maslow, A. H. (1943). A theory of human motivation. Psychological review, 50(4), 370-396.
• Moorhead, G. & Griffin, R. W. (2010). Organisational behavior: Managing people and organisations, 9th Edition, South-Western, Cengage Learning, China.
• Nanzushi, C. (2015). The effect of workplace environment on employee performance in the mobile telecommunication firms in Nairobi city county (Doctoral dissertation, University of Nairobi).
• Narter, S. (2015). İş kazası ve meslek hastalığında hukuki ve cezai sorumluluk, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Pearce, J. L. (1981). Bringing some clarity to role ambiguity research. Academy of Management Review, 6(4), 665-674.
• Rizzo, J.R., House, R.J. & Lirtzman, S.I. (1970). Role Conflict and Ambiguity in Complex Organisations. Administrative Science Quarterly, 15(2), 150-163.
• Shikdar, A. A., & Sawaqed, N. M. (2003). Worker productivity, and occupational health and safety issues in selected industries. Computers & industrial engineering, 45(4), 563-572.
• Soysal, A., & Tan, M. (2013). İş tatmi̇ni̇ni̇ etki̇leyen faktörlerle ilgi̇li̇ hi̇zmet sektöründe yapilan bi̇r araştirma: ki̇li̇s ili̇ kamu ve özel banka personeli̇ örneği̇. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 45-63.
• Tabachnick, B. G., Fidell, L. S., & Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics. Boston, MA: Pearson.
• Tambay, A. (2018). İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının örgütsel bağlılığa etkisinde psikolojik sözleşmenin aracılık rolü: Çimento sektöründe bir araştırma (Doctoral dissertation, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Tarrant, T., & Sabo, C. E. (2010). Role conflict, role ambiguity, and job satisfaction in nurse executives. Nursing Administration Quarterly, 34(1), 72-82.
• Tatlı, H. S., Eğitmiş, A. M., & Zümrüt, M. Z. (2021). İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının iş doyumuna etkisi: Çalışma yaşamı kalitesinin aracılık rolü. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18 (Yönetim ve organizasyon özel sayısı), 1256-1284.
• Tatlıcan, M & Çögenlin, M. Z. (2020). İş sağlığı ve güvenliği performans değerlendirme uygulamalarının iş tatmini üzerine etkisi: Endüstri işletmesi örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 181-194.
• Van Sell, M., Brief, A. P., & Schuler, R. S. (1981). Role conflict and role ambiguity: Integration of the literature and directions for future research. Human Relations, 34(1), 43-71.
• Yiğit, A. (2011). İş güvenliği ve işçi sağlığı, Bursa: Alfa Aktüel Yayınları.