Evaluation of Botter Apartment within the Framework of Gesamtkunstwerk

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 719 - 739, 30.08.2022

Duygu İlkhan Söylemez

https://doi.org/10.18506/anemon.1054849

Öz

ABSTRACT
One of the first communication tools of humanity is the art of creating space. In this, the function, technology, aesthetics and conditions of the period should be interpreted together. With this feature, architecture has carried one of the most important formations of human and social life from the past to the present. We can briefly describe this interpretation with the concept of gesamtkunstwerk. Because the basis of this concept is the holistic understanding of art. Its architecture, function, aesthetics, materials used, and the economic and social life of the period are also reflected on a building. We can consider the Botter apartment as a structure that combines social life, the place of culture in society, philosophy, art, science, the understanding and technology of the period.
In this article, the Botter apartment, both its material, interior and exterior decoration elements, the development of the period and the region and its artistic understanding are evaluated from the gesamtkunstwerk point of view. In this respect, we can interpret the Botter apartment as the embodiment of the gesamtkunstwerk perspective, when considered together with the meaning it adds to Istiklal Street.

Anahtar Kelimeler

gesamtkunstwerk, art nouveau, botter apartment

Botter Apartmanının Gesamtkunstwerk Çerçevesinde İncelenmesi

Öz

İnsanlığın ilk iletişim araçlarından birisi de mekân yaratma sanatıdır. Bunun içinde dönemin fonksiyonunun, teknolojinin, estetiğinin ve dönemin şartlarının birlikte yorumlanması gerekmektedir. Bu özelliği ile mimarlık, insan ve toplum yaşamının en önemli oluşumlarından birini geçmişten günümüze kadar taşımıştır. Bu yorumlamayı gesamtkunstwerk kavramı ile kısaca anlatabiliriz. Zira bu kavramın temelinde bütüncül sanat anlayışı yatmaktadır. Mimarisi, fonksiyonu, estetiği, kullanılan malzemesi, dönemin iktisadi ve içtimai hayatı bir yapının üzerine de yansımaktadır. Botter apartmanı da toplumsal yaşamı, kültürün toplumdaki yeri, felsefesi, sanatı, bilimi, dönemin anlayışını ve teknolojisini bünyesinde toplamış bir yapı olarak değerlendirebiliriz.
Bu makalede Botter apartmanı, gesamtkunstwerk bakış açısıyla hem malzemesi, hem iç ve dış mekân süsleme unsurları hem de dönemin ve bölgenin gelişimi ve sanat anlayışı değerlendirilmiştir. Bu bakımdan, Botter apartmanı İstiklal Caddesine kattığı anlam ile birlikte ele alındığında gesamtkunstwerk bakış açısının somutlaşmış hali olarak da yorumlayabiliriz.

Anahtar Kelimeler

gesamtkunstwerk, art nouveau, botter apartmanı

Kaynakça

• Akın, N., (1998). 19. Yüzyıl’ın 2. Yarısında Galata ve Pera, Literatür Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul.
• Aksoy, Ş.,(1977). Kitap Süslemelerinde Türk Barok- Rokoko Üslubu, Sanat, 6, 126-136.
• Altar, C.M., (1996). Sanat Felsefesi Üzerine, Yapı Kredi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• Argıt,N.,(1993). Klasik Dönem Sonrasında İstanbul’daki Küçük Külliyeler, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Art Nouveau Mimarisinin İstanbul’daki İlk Eseri: Botter Apartmanı. (2019, May 13). Ekşi Şeyler. Retrieved January 3, 2022, from https://seyler.eksisozluk.com/art-nouveau-mimarisinin-istanbuldaki-ilk-eseri-botter-apartmani
• Aykut, P.,(1992). İstanbul Art Nouveau Mimarisinde Dekoratif Amaçlı Demir Malzeme Kullanımı, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Barillari D. ve Godali, E., (19997). İstanbul 1900 Art Nouveau Mimarisi İç Mekânları, (Çeviren: Afife Batur), Yem Yayınları, İstanbul.
• Batur A., (1995). Botter Apartmanı, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, 2, Kültür Bakanlığı ve Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 312-314.
• Batur, A., (1985). İstanbul Art Nouveau’su, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, 4, İstanbul, 1086-1088.
• Batur, A., (1993). 19. Yüzyıl İstanbul Mimarlığında Bir Stilistik Karşılaştırma Denemesi: Vallaury/ Raimondo D’Aronco, Osman Hamdi Bey ve Dönemi Sempozyumu, 17-18 Aralık 1992, İstanbul, 146-153.
• Batur, A., (1996). “Art Nouveau” Mimarlığı ve İstanbul, Mimari akımlar, 1, Yem Yayınları, 94-123.
• Cezar, M., (1971). Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi (1. Baskı). İstanbul: Erol Kerim Aksoy Vakfı.
• Dökmeci, V. ve Çıracı, H., (1990). Tarihsel Gelişim Sürecinde Beyoğlu, Türkiye Turing otomobil Kurumu Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• Durudoğan, S., (1998). XX. Yüzyılda Pera/Beyoğlu’nun Ekonomik ve Politik Yapısının Mimariye Etkileri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Evreb, B., (2008). İstanbul’da İtalyan İzi, İlke Yayınları, İstanbul.
• Fırat (İnci), N., XX.Yüzyıl Başlarında Görülen Osmanlı Mimarisi, Osmanlı Ansiklopedisi Kültür ve Sanat, 10, 287-297.
• Fischer, E., (2005). Sanatın Gerekliliği, (Çeviren: Cevat Çapan), Payel Yayıncılık, 10. Basım, İstanbul.
• Glasgow School of Art - Charles Rennie Mackintosh | Glasgow school of art, Mackintosh architecture, Charles rennie mackintosh. (n.d.). Pinterest. Retrieved January 3, 2022, from https://tr.pinterest.com/pin/167125836141671154/
• Gluck, H., (1977). 16. Ve 18. Yüzyıllarda Saray Sanatı ve Sanatçılarıyla Osmanlıların Avrupa Sanatları Bakımından Önemi, (Çeviren: Cemal Köprülü), Belleten, 32, İstanbul, 355-380.
• Güç, B. Ç., (2019).19. yüzyıl’da İnşa Edilmiş Olan Beyoğlu Botter Apartmanı Mimari Tezyinatının İncelenip Tezhip ve Minyatür Sanatıyla Yorumlanması, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Gültaş, D., (2008). Raimondo D’Aronco: İstanbul’daki Yapılarında Cephe Biçimlenişi ve Detayları, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Hamadeh, S., (2010). Şehr-i Sefa, 18. Yüzyılda İstanbul, (Çeviren: İlknur Güzel), İletişim Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
• Hasol, D., (2002). Mimarlık Sözlüğü, Yem Yayını, 8. Baskı, İstanbul.
• Haydaroğlu, M., (2011). Bütünsel Yapıt: Gesamtkunstwerk, Sanat Dünyamız, 121, İstanbul.
• Hegel, G.W. (1994). Estetik Güzel Sanatlar Üzerine Dersler, (Çeviren: Taylan Altuğ-Hakkı Hünler), C.1, Payel Yayıncılık, İstanbul.
• İlkhan, D. (2003). İstanbul Nişantaşı ve Teşvikiye Semtlerindeki Cephe Dekorasyonunda Art Nouveau, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• İnankur, Z., ( 1976). İstanbul’da Beyoğlu- Şişli Üzerindeki Art Nouveau Stili Yapılar, İstanbul Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• İrepoğlu, G., (1990). Sultan II. Abdülhamit Döneminde Yeni Bir Anlayış: Art Nouveau, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, 9/3, İstanbul, 9-13.
• Jımenez, M., (2008). Estetik Nedir?, (Çeviren: Aytekin Karaçoban), Doruk Yayıncılık, İstanbul.
• Kagan, S.M., (2008). Estetik ve Sanat Notları, (Çeviren: Aziz Çalışlar), Karakalem Kitabevi, 1. Baskı, İstanbul.
• Kant, I., (2016). Yargı Yetisinin Eleştirisi, (Çeviren: Aziz Yardımlı), İdea Yayınevi, İstanbul.
• Kardaş, Y., (2004). Tarihi Kent Merkezlerindeki Konut Değerleri Dinamizminin Analizi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Kılıçbay, M. A., (1985). Osmanlı Batılılaşması, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, 1, 147-151.
• Kortan, E., (1971). Türkiye’de Mimarlık Hareketleri ve Eleştirisi (1950-1960), Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Yayınevi, Ankara.
• Kuban, D., (1988). İstanbul’un Batılılaşması ya da Batılılığı, Tarih ve Toplum, 10, 28-33.
• Kuban, D., (1998). Kent ve Mimarlık Üzerine İstanbul Yazıları, Yem Yayınları, 1. Basım, İstanbul.
• Kuban, D., (2016). Mimarlık Öğretimi ve Felsefe, Doğan Kuban Yazıları Antolojisi, C.1, Boyut Yayıncılık, 2. Baskı, 235-243.
• Most, G.W., (2011). Nietzsche, Wagner ve Bütünsel Sanat Yapıtına Duyulan Özlem, (Çeviren: Elif Gökteke), Sanat Dünyamız, 121, İstanbul, 4-11.
• Nayır, Z., (1982). İstanbul’da İtalyalı Bir Mimar Raimondo D’Aronco (1857-1932), Türkiye Turing Otomobil Kurumu Belleteni, 69/348, 10-15.
• Özer, B.,(1964). Rejyonalizm, Üniversalizm ve Çağdaş Mimarlık Üzerine Bir Deneme, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
• Öztürk, S.D., (2014). Metin ve Mimarlık İlişkisinde Gesamtkunstwerk Kavramı, Mimari Güncellemeler, Nobel Yayıncılık, 263-278.
• Parlak, B., (2010). Air Pollution Effects On The Façade Of The Botter Apartment In İstanbul, İzmir Institute of Technology, Master Degree, İzmir.
• Sönmez, N., (2011). Gesamtkunstwerk ve Çağdaş Türk Sanatı Üzerine Notlar, Sanat Dünyamız, 121, İstanbul, 20.
• Sönmez, Z., (2006). Türk-İtalyan Siyaset ve Sanat İlişkileri, Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Sözen, M. ve Tanyeli, U., (2011). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Şentürer, A.,(1995). Mimaride Estetik Olgusu, İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Baskı Atelyesi, İstanbul.
• Tezgah, S., (2017). Mimari Tezyinatta İstanbul Art Nouveau’su, Fatih Sultan Mehmet Vakfı Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Timur, T., (1985: Osmanlı ve Batılılaşma, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi,1, 139-146.
• Uzun, T.,(2019). Bauhaus Ekolü ve Kuramsal Arka Planı, Mimarlık Planlama ve Tasarım Alanında Yeni Ufuklar, Gece Akademisi, İstanbul, 411-445.