Investigation Of Hospital Efficiency With Data Envelopment Analysis Method: An Application In A State Hospital

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 2, 359 - 376, 31.08.2023

Fevzi Akbulut

https://doi.org/10.18506/anemon.1240514

Öz

In hospitals where high technology and human resources are used intensively, the costs are increasing daily, and the effective and efficient use of resources is becoming more important daily. In this context, the efficiency of 17 branches in a state hospital operating in Turkey was analyzed using the DEA method with input-oriented CCR and BCC models. The most up-to-date data of 2021 were used in the study. R Studio package programs were used to analyze the data in the study. Number of doctors, number of nurses, number of patients admitted and number of beds were used as input variables, number of inpatients and bed occupancy rate were used as output variables. As a result of the research, 9 branches from 17 branches according to the CCR model and 11 branches according to the BCC model were determined as effective. In addition, when the scale efficiency of the branches is examined, it is seen that 6 branches have increasing, 2 branches decreasing and 9 branches have constant returns to scale. Finally, it is seen that the branch with the highest efficiency level among the branches that were determined to be effective is the Physical Therapy branch.

Anahtar Kelimeler

Efficiency in Hospitals, Data Envelopment Analysis, Super Efficiency

Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Hastane Verimliliklerinin İncelenmesi: Devlet Hastanesinde Bir Uygulama

Öz

Yüksek teknoloji ve insan kaynağının yoğun olarak kullanıldığı hastanelerde maliyetler her geçen gün artmakta ve kaynakların etkin ve verimli kullanımı gün geçtikçe daha da önemli hale gelmektedir. Bu bağlamda çalışmada Türkiye’de faaliyet gösteren bir devlet hastanesinde bulunan 17 adet branşın etkinliği girdiye yönelik CCR ve BCC modelleriyle VZA yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmada 2021 yılına ait en güncel veriler kullanılmıştır. Çalışmada verilerin analizi için R Studio paket programlarından yararlanılmıştır. Girdi değişkeni olarak doktor sayısı, hemşire sayısı, başvuran hasta sayısı ve yatak sayısı çıktı değişkeni olarak yatan hasta sayısı ve yatak doluluk oranı kullanılmıştır. Araştırma sonucunda 17 adet branştan CCR modeline göre 9, BCC modeline göre 11 branş etkin olarak tespit edilmiştir. Ayrıca branşların ölçek etkinliği incelendiğinde 6 branşın artan, 2 branşın azalan ve 9 branşın ölçeğe göre sabit getiriye sahip olduğu görülmektedir. Son olarak etkin olarak tespit edilen branşlardan en yüksek etkinlik düzeyine sahip branşın Fizik Tedavi branşı olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Hastanelerde Verimlilik, Veri Zarflama Analizi, Süper Etkinlik

Kaynakça

• Akdağ, R. (2012). Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı değerlendirme raporu (2003-2011). Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• Aslan, Ş., & Mete, M. (2007). Performans ölçümünde veri zarflama analizi yöntemi: Sağlık Bakanlığı’na bağlı doğum ve çocuk hastaneleri örneği. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme Dergisi, 36(1), 44-63.
• Atmaca, E., Turan, F., Kartal, G., & Çiğdem, E. S. (2012). Ankara ili özel hastanelerin veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü. Çukurova Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 16(2), 135-153.
• Ayanoğlu, Y., Atan, M., & Beylik, U. (2010). Hastanelerde veri zarflama analizi (VZA) yöntemiyle finansal performans ölçümü ve değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 2, 40-62.
• Aytekin, S. (2011). Yatak işgal oranı düşük Sağlık Bakanlığı hastanelerinin performans ölçümü: Bir veri zarflama analizi uygulaması. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 113-138.
• Bal, V., & Bilge, H. (2013). Eğitim ve araştırma hastanelerinde veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 1-14.
• Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.
• Banker, R. D., & Thrall, R. M. (1992). Estimation of returns to scale using data envelopment analysis. European Journal of Operational Research, 62(1), 74-84.
• Bardakçı, S., & Filiz, M. (2020). Veri zarflama analizi ile kamu hastaneleri için etkinlik ölçümü: Artvin ilinde örnek bir uygulama. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(2), 445-460.
• Bayraktutan, Y., Arslan, İ., & Bal, V. (2010). Sağlık bilgi sistemlerinin hastane performanslarına etkisinin veri zarflama analizi ile incelenmesi: Türkiye’deki göğüs hastalıkları hastanelerinde bir uygulama. Gaziantep Tıp Dergisi, 16(3), 13-18.
• Charnes, A. Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, (2), 429-444.
• Chen, Y., Liang, L., Yang, F., & Zhu, J. (2006). Evaluation of information technology investment: A data envelopment analysis approach. Computers and Operations Research, 33(5), 1368-1379.
• Cylus, J., Papanicolas I., & Smith, P. C. (2017). Using data envelopment analysis to address the challenges of comparing health system efficiency. Global Policy, 8(Supplement 2), 60-68.
• Çalışkan, H. (2020). Kamu hastane birliklerinin verimlilik düzeylerinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi. Verimlilik Dergisi, 2, 157-178.
• Demirci, Ş., Konca, M., & İlgün, G. (2021). Sağlık hizmetlerinin performansının değerlendirilmesinde kullanılan değişkenlerin birliktelik kuralları analizi ile incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 24(3): 507-532.
• Esen, H., & Yiğit, V. (2019). Kamu hastanelerinde verimlilik ölçümü: Akdeniz Bölgesi örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(7), 133-144.
• Gülcü, A. (2004). Özel hastanelerin 1998-1999 yıllarına ait veri zarflama analizi yöntemiyle görece verimlilik analizi. Verimlilik Dergisi, 3, 49-89.
• Gülsevin, G., & Türkan, A. H. (2012). Afyonkarahisar hastanelerinin etkinliklerinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 12, 1-8.
• Karadayı, M. A., Ekinci, Y., Akkan, C., & Ülengin, F. (2017). İstanbul için acil servis birimlerinin etkinliğinin kategorik veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi. Journal of Yaşar University, 12, 31-39.
• Klazinga, N. (2010). Health system performance management: quality for better or for worse. Eurohealth, 16(3), 26-28.
• Koopmans, T. C. (1951). An Analysis of production as an efficient combination of activities. In T. C. Koopmans (Ed.), Activity analysis of production and allocation içinde (ss. 33-97), Wiley: Cowles Commission for Research in Economics.
• Kutlar, A., & Salamov, F. (2016). Azerbaycan kamu hastanelerinin etkinliğinin VZA uygulaması ile değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 1-17.
• Mut, S., Kutlu, G., & Turgut, M. (2019). Türkiye’de sağlık alanında veri zarflama analizi yöntemi kullanılarak yapılan makalelerin incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1), 207-244.
• Ray S. C. (2004). DEA theory and techniques for economics an operations research. USA: Cambridge University Press.
• Selamzade, F., & Yüksel, O. (2021). Examination of efficiency change of provincial hospitals in Azerbaijan with malmquist index. Journal of International Health Sciences and Management, 7(14), 53-61.
• Sezen, B., & Gök, M. Ş. (2009). Veri zarflama analizi yöntemi ile hastane verimliliklerinin incelenmesi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 36(Aralık), 383-403. Seiford, L. M., & Thrall, R. M. (1990). Recent developments in DEA: The mathematical programming approach to frontier analysis. Journal of Econometrics, 46(1-2), 7-38. Şahin, İ., & Özgen, H. (2000). Sağlık Bakanlığı il devlet hastanelerinin karşılaştırmalı verimlilik analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 5(3), 41-61. Şenol, O., & Gençtürk, M. (2017). Veri zarflama analiziyle kamu hastaneleri birliklerinde verimlilik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(29), 265-286.
• Taşkaya, S. (2020). Türkiye’deki eğitim ve araştırma hastanelerinin verimliliğinin Pabon Lasso ve veri zarflama analizleri ile belirlenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(2), 247-260.
• Temür, Y., & Bakırcı, F. (2008). Türkiye’de sağlık kurumlarının performans analizi: Bir VZA uygulaması. Sosyal Bilimler Dergisi, X(3), 261-282. Yazıcı, U., & Çiçen, Y. B. (2021). Karadeniz bölgesindeki devlet hastanelerinin sağlık hizmetleri etkinliğinin analizi: 2018 yılı için veri zarflama analizinden bulgular. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 341-352.
• Yeşilyurt, M. E. (2007). Türkiye’de eğitim hastanelerinin etkinlik analizi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 61-74.
• Yeşilyurt, Ö., & Selamzade, F. (2021). Muş devlet hastanesi servis etkinliklerinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 999-1014.
• Yılmaztürk, A. (2013). Türkiye’de sağlık reformlarının tarihsel gelişimi ve Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın küresel niteliğinin değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, I, 176-188.
• Yiğit, V. (2016). Hastanelerde teknik verimlilik analizi: Kamu hastane birliklerinde bir uygulama, S.D.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(2), 9-16.