THE FIRST NATIONAL MUSIC COMPETITION HELD AFTER THE ALATURCA MUSIC BAN (1 January-15 May 1935)

Yıl 2022, , 43 - 67, 27.11.2022

Seda Bayındır Uluskan

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1151517

Öz

Atatürk made a revolution in the art of music for the development of Turkish music, reaching universal dimensions and for the adoption of polyphonic music to the Turkish people. In the 1930s, when nationalism was the rising value, he took nationalism as a basis not only in politics but also in art, especially in music. The press, thinkers and journalists of the period also contributed to the process by writing articles that brought the issue of nationality to the agenda. However, these studies brought with them an alaturca-alafranga debate in music. The controversy that started with the closure of the Turkish Music Department in Darülelhan in 1926 became even more intense with the ban on playing and singing Turkish Classical Music on the radios in November 2, 1934. Some interviews were published in the newspapers to support the ban. Even a national music competition was organized by Cumhuriyet newspaper in order to find support for the music revolution among the readers. This competition, which we know was organized with Atatürk's directives, was announced to the readers for the first time on 27 December 1934. Many poets and composers participated in this lyrics and composition competition, which the newspaper describes as "a great attempt to find our national voice". As a result of the competition held between January 1 and May 15, 1935, many awards were distributed to the winners and readers. The aim of this study is to contribute to our music history by revealing the purpose, details and results of the first national music competition held after the ban on Turkish music.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Music Revolution, National Music, Alaturka Music Ban, Music Competition, Polyphonic Music

ALATURKA MUSİKİ YASAĞI AKABİNDE DÜZENLENEN İLK ULUSAL MÜZİK YARIŞMASI (1 Ocak-15 Mayıs 1935)

Öz

Atatürk, Türk müziğinin gelişmesi, evrensel boyutlara ulaşması ve çok sesli müziğin Türk halkına benimsetilmesi için müzik sanatında bir inkılâp gerçekleştirdi. Milliyetçiliğin yükselen değer olduğu 1930’lu yıllarda sadece siyasette değil sanatta, özellikle de müzikte millîliği esas aldı. Dönemin basını, düşünürleri ve gazetecileri de yazılarında millîlik meselesini gündeme getiren yazılar kaleme alarak sürece katkı sağladı. Ancak bu çalışmalar müzikte bir alaturka-alafranga tartışmasını da beraberinde getirdi. 1926 yılında Dârülelhan’daki Türk Musikisi bölümünün kapatılması ile başlayan tartışma, Türk Sanat Müziği’nin 2 Kasım 1934’de radyolarda çalınıp söylenmesine getirilen yasakla daha da alevlendi. Gazetelerde yasağı desteklemek amacıyla bazı röportajlar yayınlandı. Hatta okurlar arasında müzik inkılâbına destek bulmak amacıyla Cumhuriyet gazetesi tarafından bir ulusal müzik yarışması dahi düzenlendi. Atatürk’ün direktifleri ile düzenlendiğini bildiğimiz bu yarışma okurlara ilk olarak 27 Aralık 1934’de ilan edildi. Gazetenin, “ulusal sesimizi bulabilmek yolunda büyük bir deneme” olarak tanımladığı bu güfte ve beste yarışmasına çok sayıda şair ile bestekâr katıldı. 1 Ocak-15 Mayıs 1935 tarihleri arasında yapılan yarışmanın sonucunda kazananlara ve okurlara pek çok ödül dağıtıldı. Bu çalışmanın amacı, Türk müziğine getirilen yasak sonrası düzenlenen ilk ulusal müzik yarışmasının maksadını, detaylarını ve sonuçlarını ortaya çıkartarak müzik tarihimize katkıda bulunabilmektir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Müzik inkılâbı, Ulusal müzik, Alaturka müzik yasağı, Müzik yarışması, Çok sesli müzik.

Kaynakça

• TELİF ESERLER: Altar, Cevat Memduh. “Müzikte Neden Çokseslilik?”, Erdem. II/6 (Eylül 1986): 749-767.
• _____. “Atatürk ve Müzik Reformları I”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi (BTTD). 41 (Haziran 2000): 10-16.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (ASD). Cilt II, Ankara: TTK, 1997.
• Ayas, Güneş. Mûsiki İnkılâbı’nın Sosyolojisi. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2014.
• Balkılıç, Özgür. Cumhuriyet, Halk ve Müzik-Türkiye’de Müzik Reformu 1922-1952. Ankara: Tan Kitabevi, 2009.
• Bayındır Uluskan, Seda. Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2010.
• Ayvazoğlu, B., Behar, C., Savaşır, İ., Sökmen, S. “Müzik ve Cumhuriyet”, Defter. 22 (1994): 7-27.
• Behar, Cem. “Ziya Gökalp ve Türk Musıkisi”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi (TCTA). Cilt V, Ankara: İletişim Yayınları, 1985: 1225-1226.
• _____, Musıkiden Müziğe Osmanlı/Türk Müziği: Gelenek ve Modernlik. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005.
• Çambel, Perihan. “Atatürk, Evrim, Devrim ve Müzik”, IX. Türk Tarih Kongresi, 21-25 Eylül 1981, Kongreye Sunulan Bildiriler, Cilt III, Ankara: TTK, 1989: 1843-1850.
• Çetintürk, Müge Hâle. Türk Müziğinde Modernleşme Hareketleri Bağlamında Mesut Cemil Bey’in Müzik İdeolojisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2020.
• Dursunoğlu, Cevat. “İki Anı: Musiki Devrimimizde İki Merhale”, Ankara Devlet Konservatuarı, Özel Basım, Ankara 1966: 19-20.
• Gedikli, Necati. Atatürk’ün Milli Müzik Anlayışının Son Altmış Yıldaki Uygulanışı. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989.
• Gökalp, Ziya. Türkçülüğün Esasları. Haz. Mahir Ünlü-Yusuf Çotuksöken, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1994.
• Kıyak, Hüseyin. Mızrabı, Yayı ve Kalemiyle Mesud Cemil. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat, 2018.
• Okyay, Erdoğan. 2003 Onur Ödülü Altın Madalyası Sahibi Faik Canselen’e Armağan-Eğitime Tutkulu Bir Besteci. Ankara: Sevda Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, 2004.
• Oransay, Gültekin. Atatürk ile Küğ, Belgeler ve Veriler. İzmir: Küğ Yayını, 1985.
• Önöz, Naci. “Cumhuriyet Döneminde Müzik Yönüyle Atatürk”, I. Ulusal Müzik Bilimleri Sempozyumu Bildirileri (7-9 Mayıs 1984), Der. Necati Gedikli, İzmir: İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları, 1984: 205-206.
• Özcan, Nuri. “Dârülelhan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA). Cilt 8, Ankara: 1993: 518-520.
• Paçacı, Gönül. “Cumhuriyet’in Sesli Serüveni”, Cumhuriyet’in Sesleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1999.
• Şen, Yavuz. “Atatürk, Cumhuriyet ve Türk Müziği”, Erdem, XI/32 (Eylül 1998): 631-635.
• Tacibayev, Raşid. Kızıl Meydan’dan Taksim’e-Siyasette, Kültürde ve Sanatta Türk-Sovyet İlişkileri (1925-1945). İstanbul: Truva Yayınları, 2004.
• Tura, Yalçın. “Cumhuriyet Döneminde Türk Musikisi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi (CDTA). Cilt VI, İstanbul: İletişim Yayınları, 1983: 1510-1516.
• Üstel, Füsun. “1920’li ve 30’lu Yıllarda “Milli Musiki” ve “Musiki İnkılabı””, Defter, 22 (1994): 41-53.
• Yarman, Ozan. “Alaturka Müziğin Yasaklanmasında Atatürk: Belgeler Zemininde Bir Çözümleme”, Saz ve Söz İnternet Dergisi. 9 (2010): 1-37.
• SÜRELİ YAYINLAR: Akşam, Cumhuriyet, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Defter, Erdem, Hakimiyeti Milliye, Milliyet, Musiki Mecmuası, Saz ve Söz İnternet Dergisi, Son Posta, Tiyatro ve Mûsikî, Ulus, Vakit