CHP’NİN 14. KURULTAYI VE İLK HEDEFLER BEYANNAMESİ

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 60, - , 28.03.2017

Fatih Tuğluoğlu

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000468

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada CHP’nin 12 Ocak 1959 tarihinde gerçekleştirdiği 14.kurultayda ilan 

edilen ilk hedefler beyannamesi ele alınacaktır. Ana muhalefet partisi Cumhuriyet 

Halk Partisi’nin Demokrat Parti iktidarına karşı savunduğu muhalefet konuları

zamanla şekillenmiş ve partinin yöneticileri tarafından çeşitli ortamlarda dile 

getirilmişti. 1924 Anayasasının TBMM’de çoğunluğa sahip olan partiye verdiği 

imkânların, hükümet tarafından muhalefete karşı kullanıldığı düşünen CHP, 

idarenin tarafsızlığı, ifade hürriyeti, toplanma hakkı, üniversite özerkliği ve 

anayasaya aykırı kanunların çıkarılmaması için yapılması gerekenleri 14. 

Kurultayda bir manifesto şeklinde açıklamıştı. Bu prensipleri iktidara geldiğinde 

gerçekleştireceğini açıklayan CHP, ardından seçim sistemini değiştirerek seçimlere 

gitmeyi vaad etmişti.  İlk hedefler beyannamesi, 1961 Anayasasını hazırlayan 

kurucu meclis tarafından dikkate alınmış, 1950-1960 dönenimde CHP tarafından 

savunulan birçok fikir 1961 Anayasasının maddeleri arasında yer almıştı. 

Anahtar Kelimeler

CHP, İlk Hedefler Beyannamesi, 1961 Anayasası, 14. Kurultay

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Arşivler
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Resmi Yayınlar
• “Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanununun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesine Dair Kanun”, Resmi Gazete25 Haziran 1954, Sayı:8738.
• Kitaplar Ahmad, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye, Hil Yayınevi, İstanbul, 1996.
• Aldıkaçtı, Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1970.
• Bila, Hikmet, CHP 1919-1999, Doğan Kitap, İstanbul, 1999.
• CHP, 14. Kurultayı İlk Hedefler Beyannamesi, Kurtulmuş Matbaası, Ankara, 1960. CHP’nin Anayasa Komisyonunun Anketine Cevabı, CHP Araştırma ve Yayın Bürosu Yayını, Ankara, 1960.
• Demirel, Tanel, Türkiye’nin Uzun On Yılı, Demokrat Parti İktidarı ve 27 Mayıs Darbesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2011.
• Erdemir,Sabahat, Muhalefette İnönü, 1950-1956, C.1, Ekicigil Matbaası, İstanbul, 1959. Muhalefette İnönü 1956-1959, C.2, Ekicigil Matbaası, İstanbul, 1959.
• Giritlioğlu, Fahir, Türk Siyasi Hayatında Cumhuriyet Halk Partisinin Mevkii, C.1, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1965.
• Güngör, Süleyman, Muhalefette CHP, Alternatif Yayınları, Ankara, 2004.
• Kili, Suna, 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisinde Gelişmeler, Siyaset Bilimi Açısından Bir İnceleme, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1976.
• Kumaş, Rahmi, CHP’nin Soyağacı, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1999. Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasi Partiler 1859-1952, İstanbul, 1952.
• Makaleler
• Atay, Falih Rıfkı, “14.Kurultayın Özellikleri”, Dünya, 15 Ocak 1959.
• Başyazı, “Şu Kurultayları”, Zafer, 19 Ocak 1959.
• Benice, Ethem İzzet, “CHP Kurultayı Halk Önünde Bir İmtihan Geçirmektedir”, Son Telgraf, 14 Ocak 1959.
• Coşkun, Nusret Safa, “14. Kurultay Toplanırken”, Ulus, 12 Ocak 1959.
• Çavdar, Tevfik, “Cumhuriyet Halk Partisi 1950-1980”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.8, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, s.2026.
• Ecevit, Bülent, “Bir Dönüm Noktasında Toplanan Kurultay”, Kurultay, 12 Ocak 1959.
• Ertuğ, Hasan Refik, “CHP Kurultayı Arifesinde Memleket ve Parti Meseleleri”, Vatan, 11 Ocak 1959.
• Faik Bedii, “14. Kurultayın Özellikleri”, Dünya, 14 Ocak 1959.
• “İlk Hedefler Beyannamesi”, Dünya, 15 Ocak 1959.
• Güresin, Ecved, “Kurultay İntibaları”, Cumhuriyet, 13 Ocak 1959.
• Karaosmanoğlu ,Yakup Kadri, “14. Kurultay Çalışmaları”, Ulus, 15 Ocak 1959.
• Nadi, Nadir, “Dolan Çile”, Cumhuriyet, 16 Ocak 1959.
• Soysal, Mümtaz, “Türkiye’de Anayasalar”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C.1, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, s.29.
• Tanju, Sadun, “Kurultay Açılıyor,” Vatan, 11 Ocak 1959.
• “İlk Hedefler Beyannamesi”, Vatan, 16 Ocak 1959.
• Us, Asım, “İlk Hedefler Beyannamesi”, Vakit, 17 Ocak 1959.
• ________, “Rejim Davasının Öncülüğü”, Vakit, 18 Ocak 1959.
• Yalman, Ahmet Emin, “Hukuk Devletine Doğru”, Vatan, 17 Ocak 1959.
• “Kurultayda Nefis Tenkidi”, Vatan, 15 Ocak 1959.
• “Tarihin Huzurunda”, Vatan, 16 Ocak 1959.
• Süreli Yayınlar
• Akis
• Cumhuriyet
• Dünya
• Kurultay
• Ulus Vatan
• Zafer