CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK SİNEMASINDA KADIN TEMSİLİ

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 62, - , 15.03.2018

Hilal Karavar Öz

https://doi.org/10.1501/Tite_0000000496

Cited By: 2

Öz

Türkiye’de kadınların statüsü 1923-1930 yılları arasında yaşanan inkılâp hareketleri

içinde değişime uğradı. İnkılâp hareketleri içinde kadının eğitim, aile ve toplumsal

hayattaki konumlarında düzenlemeler yapılmış olmasına rağmen öncelik aslında

imaja yönelikti. Bir anlamda simgesel olarak "kadın kimliği" Cumhuriyetin ilk

yıllarında “devletin saygın vatandaşı” çizgisinde şekillendi. 1950’li yıllara

gelindiğindeyse ataerkil çizgi içerisinde yaşayan kırsaldaki kadının yanında kan

davaları, kız kaçırma gibi konuların anlatıldığı köy filmlerinde kadınlar, itaatkâr,

çileli olarak verilirken şehir hayatının anlatıldığı filmlerde de benzer vurgular

yapılarak haksızlığa uğrayan “ahlaklı kadın” karakterleri işlenmiştir. Hem 1950’li

yıllarda hem de 1960’lı yıllarda çekilen filmlerdeki kadınların ortak özelliği ya iyi bir

anne- eş olup acılara katlanan sabırlı, temiz kadın ya da yuva yıkan, mutsuzluğa

mahkûm, dişiliğini kullanan kötü kadındır. 1960-1965 arasında Türk sinemasında

“Toplumsal Gerçeklik Akımı” başlamıştır. 1960’lı yılların ilk döneminde çekilen sinema

filmlerinde kadın sorunlarını irdelemeye çalışıldığı birkaç film dışında kadın

kahramanların kendilerine ait bir kişiliği yoktur; genelde baştan çıkarıcı “kötü kadın” veya

erkeğe tabi “yan öğeleri” canlandırmışlardır. 1970'li yıllar Türk sinemasında erotik

filmlerin daha fazla yer bulduğu dönemse de Ulusalcı ve Devrimci sinema filmlerinde

ataerkil toplumsal yapı, iktidar ilişkileri eleştirilerek gerçekçi kadın temsillerine yer

verilmeye devam edilmiştir. Ayrıca Milli Sinemacılarsa köyden kente göçü yanlış

batılılaşmayı İslami değerlerle öze dönmek şeklinde kadını konumlandırmaya

çalışmıştır. Kadının cinselliğini sadece evlilik içinde olumlayan görüş; 1980’lere,

Türkiye’de feminist hareketlerin başlamasına kadar devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, değişim, sinema, inkılap, toplum

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Kitaplar
• ÖZÖN Nijat, Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt 1, Kitle Yayınları, Ankara, 1995.
• ŞENTÜRK Rıdvan,Türk Sinemasının Durum(2005-2010) Analizi, İstanbul Ticaret Odası Kültürel ve Sanatsal Araştırmalar, Yayın no: 2014,2007, İstanbul, 2014.
• Makaleler
• BİLGİLİ Naile, VURAL Gülşen, "Kadına Yönelik Şiddetin En Ağır Biçimi: Namus Cinayetleri",AnadoluHemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2011; 14: 1.
• ÇÖLOĞLU Defne Özonur, "Bir Üçlemeyi, 'Modern-Geleneksel ve Kadın-Erkek' Karşıtlığında Yeniden Okumak: Gelin, Düğün, Diyet", Selçuk İletişim, 2009, 6 (1). DEMİR Kula Nesrin, YİĞİT Zehra, "Reklam Fotoğraflarında Kadın Bedeninin Değişimi", Turkish Studies, İlkbahar 2013.
• KARTAL Cemile Burcu, ""II. Meşrutiyet'in Cumhuriyete Mirası: Makbul Kadın", İ.Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi, No: 38, Mart 2008.
• KERESTECİOĞLU İnci, “Kadınlara Yönelik Aile İçi Şiddet: Mücadele, Kazanımlar ve Sorunlar”, Birikim, Ağustos-Eylül 2004.
• TEKELİ Şirin, "Faşizm ve Kadın", İ.Ü. İktisat Mecmuası Dergisi, Cilt 38, Sayı3-4, 1984.
• Süreli Yayınlar
• Cumhuriyet
• Milliyet
• Tezler
• AKYÜZ Beste, 1965-1970 Dönemin Türk Sinemasında Toplumsal Cinsiyet, Bedensellik ve Dans Temsiliyetleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2011.
• KARAHANOĞLU Işıl, 1950-1970 Yılları Arasında Türk Sinemasının Genel Özelliklerinin Oluşmasını Sağlayan Toplumsal, Ekonomik, Siyasi Kültürel Etkenler ve Bunların Türk Sinema Tarihindeki Yeri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sinema TV Ana Sanat Dalı Sinema TV Programı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2007.
• YALAMAÇ Emel, 2000 Sonrası Türk Sinemasında Kadın Temsilleri, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi ), İzmir, 2011.
• YAŞARTÜRK Gül, 1980 Sonrasında Türk Sinemasında Kadın Yönetmenlerin Bakış Açısından Kadın, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Sinema TV Anabilim Dalı (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 2004.
• İnternet Kaynakları
• http://www.memurlar.net/haber/378341/ adresinden alınmıştır (Erişim tarihi 21.04.2015).
• http://psikologdoctor.blogcu.com/engin-ardictan-secmece-bir-yazi/2454669 adresinden 13.05.2015 tarihinde alınmıştır.
• http://arsiv.indigodergisi.com/arsiv/didem_01_24.htm adresinden alınmıştır(erişim tarihi 08.05.2015).
• http://www.radikal.com.tr/turkiye/tecavuzcusunun_kafasini_kesen_kadin_karnimdaki_b ebegi_istemiyorum-1098699 adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 08.05.2015.
• http://www.hurriyet.com.tr/gundem/6852798.asp adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 08.05.2015.
• http://www.hayalperdesi.net/soylesi/14-mevlana-okuyan-freudu-bilen-sinemacilarku sagi.aspx adresinden alınmıştır. Erişim tarihi 16.11.2017.
• http://kadem.org.tr/turkiyede-kadin-hareketinin-tarihi-degisen-bir-sey-varmi/. Erişim tarihi 16.11.2017.