ABD SÜFRAJİZMİNİN GELİŞİM SÜRECİNDE KADININ ATİPİK ÖZGÜRLEŞMESİ: VİCTORİAN STİL KRİNOLİN’DEN BLOOMER’E (TÜRK PANTOLONU) GEÇİŞ

Yıl 2024, Sayı: 75, 37 - 58, 11.11.2024

Olcay Özkaya

https://doi.org/10.46955/ankuayd.1540441

Öz

Batı literatüründe Süfrajetler olarak bilinen kadın hareketi, başta ABD olmak üzere İngiltere ve diğer bazı Avrupa ülkelerinde kadınların seçme ve seçilme hakkını önceleyen kadın haklarına odaklanmıştır. Bu ana hedef doğrultusunda eyleme geçen kadın aktivistler bir gazetenin (Daily Mail) onlara verdiği isimle Süfrajetler olarak anılmışlardır. Söz konusu amaca yönelik başlayan akım ise Süfrajizm’dir. Bu kadın girişiminde ana hareket noktası kadının seçme ve seçilme hakkı elde etme meselesidir ki bu bağlamda çarpıcı olan kadının giyim üzerinden sembolize ettiği varoluş mücadelesinde krinolin denilen dar ve bedeni kıskıvrak sıkan giyim biçimi yerine özgürlüğe işaret eden Türk pantalonu, şalvarın benimsenmesinin savunulmasıdır. Çalışma buna dikkat çekerek bir taraftan giyim ve moda üzerinden bir stil odağında dizayn edilen kadının özgürleşmesi meselesini anlamak diğer taraftan da bu değişim ve gelişmede Türk pantolunu ya da şalvarının benimsenmesiyle bu değişime nasıl bir anlam yüklendiğini irdelemeyi amaçlamaktadır.
Bu çalışma ile amaçlanan öncelikle erkek ve kadının eşit haklara sahip olarak yaşamda yer aldığı, bu hakların özgürlük, yaşam hakkı, rıza ve yönetimsel haklar olarak belirlenmiş olduğu vurgulanarak bu çabada kadınların erkekler gibi seçme ve seçilebilme hakkına sahip olması gereğini gözler önüne sermektir. Dolayısıyla çalışma, ABD’de başlayan ve daha sonra tarihsel koşullara bağlı olarak görece eş zamanlı diğer ülkelere de yayılacak olan mücadelenin simgesel ifadesi “Türk Pantolonu” konusundaki tartışmaları da ele alacaktır. Yanı sıra Elizabeth Cady Stanton’ın basına açık olarak okuduğu Declaration of Sentiments and Resolutions (Duygular ve Kararlar Bildirisi) değerlendirilerek o dönemde imaj olarak oluşturulan sürecin modaya yansıyan yönü ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

1850 ABD Süfrajet Hareketi, Elizabeth Cady Stanton, Anayasal İlerlemeler, Amelia Jenks Bloomer, Türk Pantolonu.

TRANSITION FROM VICTORIAN STYLE KRINOLINE TO BLOOMER IN THE DEVELOPMENT PROCESS OF US SUFRAGISM: Atypical Emancipation of Women

Öz

The women's movement, which is recorded as Suffragettes in the Western literature, has focused on women's rights, which prioritize women's right to vote and be elected in the United States, England and some other European countries. The women activists who took action in line with this main goal were known as the Suffragettes, as a newspaper (Daily Mail) gave them. The movement that started for this purpose is Suffragism. The main point of departure in this women's initiative is the issue of women's right to choose and be elected, and in this context, the striking thing is the advocacy of adopting the Turkish trousers, salwar, which symbolizes freedom, instead of the crinoline, narrow and tight-fitting clothing, based on the liberation of women in this sense. The study draws attention to this, on the one hand, to understand the issue of the liberation of women, which is designed within the framework of a style through clothing and fashion, and on the other hand, to examine what meaning is attributed to this change with the adoption of the Turkish trousers or shalwar in this change and development.
The main purpose of this study is to emphasize that men and women are created with equal rights, and that these rights are determined as freedom, right to life, consent and administrative rights, and to reveal the need for women to have the right to choose and be elected like men. Therefore, the study will deal with the debates on the symbolic expression of the struggle that started in the USA and later spread to other countries relatively simultaneously depending on the historical conditions, "Turkish Pants". In addition, the Declaration of Sentiments and Resolutions, which Elizabeth Cady Stanton read openly to the press, will be evaluated and the fashion aspect of the process created as an image at that time will be tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

1850's US Suffragette Movement, Elizabeth Cady Stanton, Constitutional Advances, Amelia Jenks Bloomer, Turkish Pants.

Kaynakça

• Telif Eserler
• Albayrak, Elif Asya, “İkinci Dünya Savaşı’nın (1939-1945) Kadın Giyimine Etkileri”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 35, Aralık 2016, s. 539-555.
• Altınay, Hüsniye ve Yüceer, Halime, Moda ve Tarihi, Kadıoğlu Matbaası, Ankara, 1992.
• Barry, Kathleen, Susan B. Anthony: A Biography of a Singular Feminist, New York University press, Ballantine: New York, 1988.
• Bayıltmış Öğütçü, Oya, “Christine De Pizan’ın Kadınlar Şehri Kitabı ve İdeolojik Bir Aygıt Olarak Edebiyat”, Batı Edebiyatında İdeoloji, Editör: Ertuğrul İşler, Nurten Sarıca, Mustafa Sarıca ve diğerleri, Ata Matbaa, İzmir, 2012, s.566-567.
• Blackman, Cally, Modanın Tarihi: 1900’den Bugüne, Kerasus Yayınevi, İstanbul, 2013.
• Çakmak, Diren, “Fransız Devrimi’nde Kadın:Eksik Yurttaş”, Ege Akademik Bakış, 7(2) 2007:727-745.
• Demir Parlak, Sevda, “İdeal Beden Algısıyla Kadın Giyim Modasında Oluşan Kodlar ve Siluetlerdeki Değişimler”, ULAKBİLGE Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 75, 2022, Sayfa Aralığı 881-895.
• DuBois, Ellen Carol, Woman Suffrage and the Left: An International Socialist-Feminist Perspective, Published by NYU press, 1998.
• Fischer, Gayle V., "Pantalets" and "Turkish Trousers": Designing Freedom in the Mid-Nineteenth-Century United States in Feminist Studies, Vol. 23, No. 1, pp. 110-140. (Spring, 1997).
• Fischer, Gayle V., Pantaloons and Power, A Nineteenth-Century Dress Reform in the United States, Kent State University Press: Kent, Ohio and London, 2001.
• Gürcüm, Banu Hatice Ve Aslan, Arzu, “Süfraj Hareketini Hazırlayan Etmenlerin Tekstil Sanayi Bağlamında İrdelenmesi”, İdil Dergisi, 2016, Cil 5, Sayı 25.
• Karabulut, Sezen, “Çağdaşlaşma Sürecinde Türk Kadını ve Amerikan Basını (1923-1938)”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 32, 2018.
• Karakuş Öztürk, Hatice, “Mary Wollstonecraft'ın Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi Kitabında Rousseau Eleştirisi”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), Cilt 18, Sayı 2, Ağustos 2017, Sayfa 471-485.
• Örnek, Serdar, “ABD’de Kadın Haklarının Gelişimi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi KOSBED, 2015, Sayı 29, 105-129.
• Özkaya, Olcay, “A Vague Issue Of Exıstence: The Case Of Turkey On Women’s Rıght To Vote And Be Elected (1930-1960)”, Atatürk Yolu Dergisi/Journal of Atatürk Yolu, Sayı 69, 2021.
• Özkaya, Olcay, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Sosyal ve Kültürel Yaşamda Kadın Modernleşmesinin Simgesel Yansımaları: Moda ve Güzellik Yarışmaları”, 100.Yılında Atatürk ve Cumhuriyet, Hazırlayan: Şaduman Halıcı, 2.Cilt, İBB Yayınları, İstanbul, 2023.
• Przeworski, Adam, “Conquered or Granted? A History of Suffrage Extensions” British Journal of Political Science, Volume 39, Issue 02, 2009.
• Ray, P. Orman, “Woman Suffrage in Foreign Countries”, The American Political Science Review , Aug., 1918, Vol. 12, No. 3 (Aug., 1918) pp. 469-474, Published by: American Political Science Association.
• Toprak, Zafer, “Türkiye’de Siyaset ve Kadın: Kadınlar Halk Fırkası’ndan Arşıulusal Kadınlar Birliği Kongresine (1923-1935)”, Kadın Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, 1994.
• Üste, Rabia Bahar, “Kadınların Siyasal Hak Mücadelesinde Farkındalık Oluşturan Bir Erkek Düşünür: John Stuart Mill”, Marmara Üniversitesi Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Dergisi, 3-1, 2019.
• Wollstonecraft, Mary, A Vindication of the Rights of Woman, London,, 1792.
• Yıldız, Şerife ve Ulurasba, Nihal, “Moda ve Feminizm İçinde Kadın Olmak”, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, Yıl 8, Cilt 9, Sayı 16, 2018.
• İnternet Kaynakları
• https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/amelia-bloomer.
• https://www.gutenberg.org/ebooks/69953.
• https://hist259.web.unc.edu/marywollstonecraft/, The University Of North Carolina.
• https://www.brooklynmuseum.org/eascfa/dinner_party/place_settings/christine_de_pisan,vehttps://www.worldhistory.org/Christine_de_Pizan/#google_vignette.
• The National Archives, https://blog.nationalarchives.gov.uk/mary-wollstonecraft-mary-shelley-extraordinary-mother-daughter/.
• https://civics.asu.edu/sites/default/files/202106/Q99%20Declaration%20of%20Sentiments%20and%20Resolutions%2C%20Seneca%20Falls%20%281848%29_CPTL.pdf,(Arizona State University.
• https://awpc.cattcenter.iastate.edu/directory/elizabeth-cady-stanton/. Archives Iowa State University.
• https://awpc.cattcenter.iastate.edu/directory/susan-b-anthony/, Iowa State University.
• https://pubs.lib.uiowa.edu/palimpsest/article/id/22590/download/pdf/.
• https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/elizabeth-cady-stanton.
• https://www.amrevmuseum.org/virtualexhibits/when-women-lost-the-vote-a-revolutionary-story/pages/elizabeth-cady-stanton-and-susan-b-anthony. “Museum of the American Revolution” https://hist259.web.unc.edu/marywollstonecraft/, The University of North Carolina.
• The University of North Carolina, https://hist259.web.unc.edu/vindicationofrightsofwomen/.
• https://pubs.lib.uiowa.edu/palimpsest/article/id/22590/download/pdf/.
• https://hsp.org/sites/default/files/wq_history_of__newspapers.pdf.
• https://mollybrown.org/death-by-crinoline/.
• https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/susan-b-anthony.
• https://oll.libertyfund.org/people/marie-jean-antoine-nicolas-caritat-marquis-de-condorcet.
• https://olympedegouges.eu/.