Suriyeli Göçmen Kadınların Dini- Kültürel Kimlik Oluşturmalarında Yerel Dini Kültürün Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 99 - 126, 29.11.2018

Elife Yeter

Öz

Suriyeli göçmenler ile yerel halk arasındaki kültürel
etkileşim Türkiye’nin gündeminde uzun süredir var olan önemli bir meseledir. Bu
aynı zamanda bilimsel anlamda araştırılması gereken önemli bir sorunsalı
oluşturmaktadır. Özellikle bu etkileşimde dinin etki boyutunu izah ederken,
spesifik olarak kadın göçmenlerin değişen dini-kültürel hayatlarında, dini
hayatın vazgeçilmez unsurlarından biri olan simgesel yaşam tarzının görsele
yansıması olarak değerlendirebileceğimiz giyim tarzı, temel argümanımızı temsil
etmektedir. Aynı inanca sahip fakat farklı kültürel yaşam içerisinde olan
bireylerin etkileşiminde göçmen kadınların yerel halktan etkilendiği ve hatta “dönüştürdüğü”
kendi kültürünü yansıtmada İslam dininin yaşandığı toplumlarda özel bir konuma
sahip olan “türban” ve giyim şekillerindeki değişim, kültürel uyum sürecinde
çok uzun zamana yayılmadan “benzeşme” biçiminde kendini gösteren bir sonuç
olmuştur. Giyinme tarzında oluşan kültürel etkileşim tek taraflı bir yönde
olmamakla birlikte yerel halk kadınlarının dış giysilerinde göçmen kültürünün
etkisi de kendini göstermiştir.

Türkiye’nin
modern ve seküler yaşam tarzı, siyasi ve ekonomik gelişmişliği göçmenlerin
kültürel etkileşiminde önemli etkenlerden birini oluşturmakta
göçmenlerin dini-kültürel etkileşimini bir “dönüşüm” olarak
boyutlandırmaktadır. Ayrıca bu çalışmada Kahramanmaraş şehrinde yapılan
“gözlemler” ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi’nde okuyan göçmen kız
öğrencilerle nitel metodolojiye uygun olarak derinlemesine yapılan mülakatlar
ile göçmenlerin içinde yaşadıkları sosyo-kültürel yapıya karşı durmaktan ziyade
var olan kültüre uyum göstermeleri, genelde evli göçmen kadınların yerel kıyafetleri
olan “ferace” yerine, muhafazakâr bir şehir olan Kahramanmaraş’ın dini-sosyal
kültürünün “türbanını” simgeleyen “uzun manto” sunu giymeye başlamaları
ulaşılan sonuçlardan birini oluşturmuştur. Bu durumun göçmenler açısından bir
asimilasyon sürecini mi yoksa “uyum” sağlamayı mı ifade ediyor sorusunun
cevabını derinlemesine yaptığımız mülakatlarda göçmen öğrenci Safa’nın verdiği
“yeni bir hayat kurduk” ifadesi olumlu yönde bir etkileşimin yaşandığına işaret
etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Suriyeli Göçmen Kadınlar, Kültürel Etkileşim, Göç, örtünme

The Effects of Local Religious Culture on the Formation of Religious-Cultural Identity of Syrian Women Immigrants: Kahramanmaraş Example

Öz

Civil wars and bloody conflicts that started with the Arab Spring have effected on almost the all countries in the Middle East region and forced the inhabitants to emigrate. These large waves of migration, including Syria, have brought with it the immigration problems. One of these problems related to immigrants is cultural differences, and the identity formation process affected by these differences. The cultural interaction between the Syrian immigrants in Turkish society and the local population is an important issue on Turkey's agenda. This issue is also an important problem to be investigated in social scientific perspective. This study was carried out on the changing religious-cultural life of female immigrants and the changing of the style of clothing as a reflection of the symbolic life style of religious life. Within migration process, Ferace, the traditional outer clothing of Syrian female immigrants, has been replaced by the mantle, which is the local clothes of the women of Kahramanmaras. Apperantly, Turkey’s modern and secular lifestyle, and its political and economic development level has been one of the major factors or a powerful agent in the religious-cultural interaction of Syrian immigrants. In fact, the migration, as an interaction of different cultures, is a starting point of acculturation in terms of migrants and country of destination. It is an experienced reality that migration has positive and negative aspects for both individuals and society. The process of acculturation of Syrian immigrants to Turkey is multi-dimensional. One of the dimensions is their conservative effort of their culture. The other dimension is the fact that their culture cannot be separated from the influence of different ones. This process of interaction forces the immigrants to create a new identity both physically and mentally.

In order to examine the physical dimensions of the religious-cultural interaction of immigrants and to understand the way to construct their religious cultural identity, data in this study are obtained by “observations” from female immigrants living in Kahramanmaras city, and “depth interviews” as a technique of qualitative methodology conducted with immigrant female students studying at Kahramanmaras University. The main objective in using a qualitative method is to create a macro perspective with a micro sampling. By expanding the results and the evaluations, it is aimed to explain the meanings of individual actions rather than the quantitative aspect of solutions.

As a result of these observations and deep interviews, the immigrants have experienced the adaptation process to the existing culture rather than resisting the socio-cultural structure in which they live, and data show a shift form the “ferace” which it is the local clothes of Syrian married immigrant women to the “long mantle” and “turban” symbolizing the socio-religious culture of Kahramanmaraş as a conservative city. Is this an ‘assimilation’ or ‘adaptation’ process for immigrants? The answer of this question has pointed out that there is a positive interaction towards ‘adaptation’, according to the expression of Safa, an immigrant student at Kahramanmaras University, “We have created a new life”.

Anahtar Kelimeler

Migration, Syrian Women Immigrants, Cultural Interaction, Purdah

Kaynakça

• Akdoğan A. (2012) “Kültür ve Din” Din Sosyolojisi El Kitabı, Akyüz, N. Çapçıoğlu, İ. İstanbul. Grafiker Yayınlar
• Akgönül, S. (2010) “Fransa’da Türkiyeli Olmak: Yerel Kimlik, Din ve Etnisite”, Türkiye’de Kesişen-Çatışan Dinsel ve Etnik Kimlikler, İstanbul, Say Yay.
• Altuntaş, N. (2010) “Çoklu Kimlik Algısında Taşıyıcı ve Tamamlayıcı Bir Kimlik Olarak İslam: Almanya Örneği”, Türkiye’de Kesişen-Çatışan Dinsel ve Etnik Kimlikler, İstanbul, Say Yay.
• Birleşmiş Milletler (1951). Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Cenevre Sözleşmesi.
• Çelik, C. (2012) “Göç, Kentleşme ve Din”, Din Sosyolojisi El Kitabı, Niyazi A. Çapçıoğlu. İ. Grafiker Yayınları. İstanbulDanış, D. (2011). Demografi: Sosyolojik Bakış, Göç, İstanbul: Galatasaray Üniversitesi
• Dillon, M. (2014) Din Sosyolojisi El Kitabı, çev. H. Arslan, İstanbul, Paradigma Yay.Dönmezer S. (1998) Toplumbilim, Beta Yayınları, İstanbul
• Durkheim, E. 1994. Sosyolojik Metodun Kuralları, çev. E. Aytekin, İstanbul, Sosyal Yay.
• Harzig, C. (2003), “Women Migrants as Global and Local Agents” in Women, Gender and Labour Migration, ed., P. Sharpe, Routledge, London
• Hondagneu-Sotelo, P. (2003). Gender And US Migration. University of California Press, Berkeley.http://www.goc.gov.tr/ Erişim tarihi: 08.03.2018
• Geertz, C. (1975) “Religion of Culturel System” The Interpretation of Cultures: Selected Essays by C. Geertz, Hutchinson of London Gün, Z. (2011). İltica, Uluslararası Göç ve Vatansızlık: Kuram, Gözlem ve Politika.
• http://www.unhcr.org.tr/uploads/root/v._b%C3%B6l%C3%BCm.pdf.
• Journet, N. (2009), Evrenselden Özele Kültür, çev. Y.Sezen, İstanbul İz Yay.
• Kirman, M. A. Özbolat, A. (2014) Kültür ve Din, Karahan Yayınevi Adana
• Kirman, M. A. (2011). Din Sosyolojisi Terimleri Sözlüğü, Rağbet Yay. İstanbul
• Kuşat, A. (2003), Bir Değerler Sistemi Olarak ‘Kimlik’ Duygusu ve Atatürk, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15: 45-61
• Marshall, G. (2005) Sosyoloji Sözlüğü, 2. basım, Ankara. Bilim ve Sanat Yay.
• Meriç, M. (1993). Sosyoloji Notları ve Konferanslar 2. baskı İstanbul İletişim Yay.
• Okumuş E. (2006) Toplumsal Değişme ve Din, İnsan Yayınları, İstanbul
• Parrado, E. A. ve Chenoa A. Flippen (2005). Migration and Gender Among Mexican Women. American Sociological Review, 606-632.
• Park, C. (1994) Sacred Worlds: An Introduction to Geography and Religion. London: Routledge
• Petek, L. (2005) “Becoming Muslim: The Development of a Religious Identity”. Sociology of Religion 66/3: 215-242
• Sam, D. L. (2006). Acculturation of Immigrant Children Island Women. D. L. Sam ve J. W. Berry, Acculturation Psychology (s. 403-418). Cambridge University Press, Cambridge.
• Şeker, D. Uçan, G.(2016) “Göç Sürecinde Kadın” CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C:14, Sayı: 1
• Tuzcu, A. & Ilgaz A. (2015), Göçün Kadın Ruh Sağlığı Üzerine Etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar,
• Yalçın, C. (2004) Göç Sosyolojisi, Anı Yayıncılık, Ankara
• Yanmış, M. ve Kahraman, B. (2013) “ Gençlerin Dini ve Etnik Kimlik Algısı: Diyarbakır Örneği” Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2,