Nusayriler’de “Amcalık” Kurumu ve İşlevleri

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 202 - 214, 30.12.2018

Cahit Aslan

Öz

Genellikle Müslüman topluluklar içerisinde gösterilen Nusayriler, Arap Alevisi olarak da bilinirler. Akidelerinin tarifi olarak ifade edilen Nusayrilik ise Batınilikten kaynaklanan bir Şii fırkasıdır. Türkiye’nin Doğu Akdeniz havzasında yer alan Mersin, Tarsus, Adana, İskenderun, Antakya ve Samandağ şehirleri ve kırsal bölgelerinde yaşayan Nusayrilerin ana kolu Suriye’nin Lazkiye bölgesinde bulunur. Her kültür öğesi gibi dini bilgi ve davranışlar bebeklik dönemlerinden itibaren sosyalizasyon faktörleri tarafından adım adım bireylere aktarılır. İşte bu çalışmanın amacı Türkiye’nin spesifik dini gruplarından biri olan Nusayrilerde dini sosyalizasyon faktörü olarak özgün “Amcalık” kurumunun yapısal-işlevsel sosyoloji açısından ele alıp incelenmesidir. Toplumsal yapıların açık işlevlerinin yanı sıra gizli işlevleri de bulunmaktadır. Ayrıca sosyal yapıların bozuk işlevleri de söz konusudur. Çalışmanın ihtiyaç duyduğu veriler alan araştırması kapsamında gözlem ve bireysel görüşme gibi teknikler ile elde edilmiştir. Araştırmanın temel verileri Nusayri çalışmalarına ilişkin literatürün tekrar gözden geçirilmesi ile oluşturulmuştur. Çalışma betimsel bir çalışma olup geleceğe yönelik bir projeksiyonda bulunmamaktadır. Bu çalışmaya göre Nusayrilerdeki amcalık kurumu yalnızca dini akideye ilişkin bilgileri genç Nusayri erkek bireylere aktarmamaktadır, aynı zamanda toplumun gizli örgütlenmesini de sürdürmekte; diğer yandan Nusayrilerde sosyal sermaye de meydana getirmektedir. Fakat amcalık sürecini tamamlayan genç erkek Nusayriler düşünsel olarak Türkiye toplumu ile arasında bütünleşmeyi gerçekleşmemektedir. Bu durum da amcalık kurumunun bozuk ya da ters fonksiyonları konusundan bir algının oluşmasına neden olmaktadır. Nusayriler Türkiye toplumunun temel bileşenlerdir. Fakat işlevsel bütünlükleri tekrar üzerinde düşünülmeyi gerekli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nusayriler, Arap Aleviliği

“Unclehood” Institution and its Functions in Nusayris

Öz

Nusayris, which is usually shown in Muslim communities, is also known as Arab Alawite. Nusairiness, which is described as the description of the creed, is a Shiite aristocracy originating from the Batinism. The most prominent features of Nusayris are The deification and apotheosis of Caliph Ali, the belief in the Khidr and the strength of the belief to the tomb, transmigration (tenasüh) or reincarnation, “declare” (tev’il) and “stealthiness” (Takiyye), Christian feasts and ceremonies are the tradition of being exposed and unclehood. The tradition of the unclehood is not only an instrument of culture (culture), it can also be seen as a ritual of transition to religion and an initiation to religion, where Nusairi boys are taught social behavior patterns and religious knowledge of Nusairi.

Often located in the eastern Mediterranean basin, Turkey Mersin, Tarsus, Adana, Iskenderun and Antakya and Samandag living in cities and rural areas, the main mass of Nusayris located in Syria's Latakia city and its around.

Religious knowledge and behaviour, such as every culture item, are transmitted to the individuals step by step by the socialization agents from the infancy. The aim of this work is examine and discuss "unclehood" institution of agents originally religious socialization in Nusayris who are Turkey's specific religious groups to the structural-functional sociology. The institution of unclehood had latent functions as well as manifest functions. It also has dis- functions.

The need for the work was derived from field research such as observation, interviews. Literature study is the main source of research. The study is a descriptive study and is not available for a future project. 

According to Sociologist Merton, social structures have the latent functions as far as manifest functions. In addition, the functions of social structures can be also dysfunctions.

In Nusayris, the secret idea which is religious character has dual functions. The notion of secrets protects the Nusarians from the external threat on the one hand, but on the other hand it also causes the Nusayris to unravel. For example, the presence of “declare” (tev’il) and “stealthiness” (Takiyye), which occur in the formation of the secret process, cause youth to move away from their congregations. Especially the exclusion of women from the institution of unclehood has a negative impact on them. They can be counted as dysfunctions. This process, which does not response the needs of today, causes a conflict in the inner world of the new generation Nusairi youth.

According to this study, the institution of unclehood in Nusayris does not transfer only the religious information to the young Nusairi male individuals, but also keeps the secret organization of the society at the same time. The institution of unclehood helps young individuals’ candidate to be Nusayris to build identity. On the other hand, the institution of unclehood leads to social capital in Nusayris. But the young men Nusayris completed process of uncleness does not take place the integration between Turkish community and themselves as the ideological. In this case, this leads to perception about a dysfunction of the institution of unclehood. 

Nusayris are the basic components of Turkish society. But their functional integrity necessitates rethinking.

Kaynakça

• Aslan, C. (2016). Sosyolojiye giriş. Adana: Karahan Kitabevi.
• Aslan, C. (2005). Fellahların sosyolojisi, Arapuşakları, Nusayrîler, Hasibiler, Kilaziler, Haydariler, Arap Alevileri, Adana: Karahan Yay.
• Aydın, M. (2017). Kurumlar sosyolojisi. Ankara: Vadi Yayınları.
• Çağımlar, Z. (2018). “Adana’da çocuğa bağlı inançlar ile bunlara bağlı pratiklere genel bir bakış”, Alıntı tarihi: 23 Haz. 2018. http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/makaleler/zekiye_cagimlar_adana_cocuk.pdf
• Güzel, A. (2018). Nusayrilik. https://www.turkedebiyati.org/forum/konular/855-nusayrilik (24 Haz. 2011).
• Harris, W. (2005). Levant: Bir kültürler mozaiği, çev. E. Ertürk, İstanbul: Literatür.
• Malinowskİ, Branislaw. (29912). Bilimsel bir kültür teorisi. Çev.: Saadet Özkal. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Mason, R. St. (1988). “The Society and its environment.” in Syria”. Thomas Collelo (ed). The Country Studies/Area Handbook Series, pp. 49–105. Washington, D.C.: Federal Research Division, Library of Congress.
• Merton, R. K., (1993). Bir kuram olarak yapısal işlevselcilik: bir dönemin sonu?. Margaret M. Polama “Çağdaş sosyoloji kuramlar” içinde. Çev.: Hayriye Erbaş. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Turan, A. (1996). “Kitabu'l Mecmu'u'nun tercümesi”, Ondokuz Mayıs Ün. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, ss.5-18.
• Türk, H. (2016). Dine giriş ritüeli olarak nusayrilerde amcalık geleneği. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 31 (31), 13-20.
• Üzüm, İ. (2007., İslam ansiklopedisi, cilt: 33, Türkiye Diyanet Vakfı, sayfa: 270-274, Yayınları.