Hakkı Baha and ‘The Young Muslim’ Magazine

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 24, 17.06.2022

Nihayet Kübra Kiraz Yakup Çoştu

Öz

The press is one of the areas that were strongly affected by the freedom environment created by the II. Constitutional Monarchy. Movements such as Islamism, Westernism, Populism and Socialism were frequently discussed among the intellectuals of the period, as well as in the journals and newspapers, and the public was informed about these through the press. One of the most important names of the II. Constitutional Monarchy was Hakkı Baha Pars (1879-1942). He published left-wing articles. Among the publishing activities in this period was the Young Muslim Magazine, published by Hakkı Baha. Hakkı Baha, in his two articles published in this journal, discussed issues such as freedom, equality, justice and brotherhood in the context of Islam, and tried to explain that Islam was not a religion that hinders progress. The Young Muslim magazine was published within the scope of the Islamist Journals Policy carried out by the Scientific Study Association. In the previous studies, its content is analyzed through its titles, not through the texts. This paper Latinizes the texts written by Hakkı Baha and makes a context analysis on them, as well as mentions the subjects of other texts. It is aimed to explore the religious, social and cultural understanding of the period through the texts, thus contributing to the literature.

Anahtar Kelimeler

Hakkı Baha, The Young Muslim Magazine, II. Constitutional Monarchy, Islam

Hakkı Baha ve ‘Genç Müslüman’ Dergisi

Öz

II. Meşrutiyet Dönemi’nin oluşturduğu özgürlük ortamının, etkilerini en güçlü hissettirdiği alanlardan biri dönemin basın-yayın faaliyetleridir. Dönemin aydınları arasında gündem olan İslamcılık, Batıcılık, Türkçülük, Halkçılık ve Sosyalizm gibi akımlar çıkarılan dergi ve gazetelerde çokça tartışılmış, basın yayın faaliyetleri yoluyla halk da bu konularda bilgilendirilmiştir. II. Meşrutiyet Dönemi’nin önemli isimlerinden biri de Hakkı Baha Pars (1879-1942)’tır. Dönemin basınında sol görüşlü yazılar yayımlamıştır. Bu dönemdeki yayım faaliyetleri arasında Hakkı Baha tarafından çıkarılan Genç Müslüman adlı dergi de yer almaktadır. Hakkı Baha bu dergide yayınladığı iki yazısında özgürlük, eşitlik, adalet, kardeşlik gibi konuları İslamiyet bağlamında ele almış; İslamiyet’in ilerlemeye engel bir din olmadığını açıklamaya çalışmıştır. Genç Müslüman dergisi, İlmi Etüdler Derneği tarafından yürütülen İslamcı Dergiler Projesi kapsamında ortaya çıkarılmış bir dergidir. Proje kapsamında derginin içeriğine başlıklar halinde değinildiği ama metinlerin analiz edilmediği tespit edilmiştir. Bu çalışmada, dergideki Hakkı Baha imzasıyla çıkarılan metinler Latinize edilerek içerik analizi yapılmış, diğer metinlerin konularına değinilmiştir. Bu vesileyle dönemin dinî, sosyal ve kültürel zihniyetine ışık tutularak literatüre katkı sağlama hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hakkı Baha, Genç Müslüman Dergisi, II. Meşrutiyet, İslam

Kaynakça

• Akkılıç, Yılmaz. Kurtuluş Savaşı’nda Bursa Birinci Kitap/Mondros’tan İşgale. Bursa: Nilüfer Akkılıç Kütüphanesi Yayınları, 2008.
• Akkılıç, Yılmaz. “Yakın Geçmişten Üç Kardeşin Portresi Mehmet Baha, Hakkı Baha, Muhittin Baha”. Bursa Defteri 2 (Haziran 1999), 26-33.
• Aydar, Özkan. “Osmanlı Devleti’nde İlk Sosyalizm Tartışmaları ve İlk Sosyalist Örgütlenmeler”. Atatürk Dergisi 4/2 (2015), 51-81.
• Balaban, Rahmi. “Hakkı Baha Pars’ın Eserleri ve Anafikirleri”. Hakkı Baha Pars. ed. Abdulkadir Karahan - Vedide Baha Pars. İzmir: İzmir Kültür Basımevi, 1943.
• Bay, Abdullah. “II. Meşrutiyet Döneminde ‘Hürriyet’ Tartışmaları 1908-1911”. Hacettepe Üniversitesi Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 7/Bahar (2008), 67-85.
• Bayur Hikmet. “II. Meşrutiyet Devri Üzerinde Bazı Düşünceler”. Belleten 23/90 (Nisan 1959), 267-285.
• Bozkurt, Mahmut Esad. “Hakkı Baha Pars İçin”. Hakkı Baha. ed. Abdulkadir Karahan - Vedide Baha Pars. 63-65. İzmir: İzmir Kültür Basımevi, 1943.
• Ceyhan Çoştu, Feyza, “Felsefe Mecmuası Üzerine Bir Araştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2) (Aralık 2015), 273-292.
• Cündioğlu, Dücane. “Ernest Renan ‘Reddiyeler’ Bağlamında İslam Bilim Tartışmalarına Bibliyografik Bir Katkı”. Divân 2, 1-94.
• Çetinkaya, Bayram Ali. “Cumhuriyet Halk Partisi’nin İslamcı Başbakanı Şemseddin Günaltay”. Eski Yeni, Sonbahar 7 (2007), 73-89.
• Doğan, Erkan. “II: Meşrutiyet Dönemi’nden Cumhuriyet’in Kuruluş Yıllarına Halkçılık Fikrinin Gelişimi”. İnsan&İnsan 6/20 (2019), 131-144.
• Güler, Turan. “Noktalama İşaretleri ve Hakkı Baha’nın Usûl-i Tenkît Adlı Eserinin Tenkit ve Tahlili”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 8/2 (2020), 575-591.
• Gündüz, Mustafa. “Sırât-ı Müstakîm’de ‘Hürriyet, İlm ve Terbiye’ Üzerine Bir Tartışma”. “İslam’ı Uyandırmak” Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler. ed. Lütfi Sunar. 185-203. İlmi Etütler Derneği, 1. Basım, 2018.
• Hakkı Baha. “Teessüratım 3”. İştirak 8 (Nisan 1326), 111-127.
• Karahan, Abdulkadir. “Hakkı Baha Pars Hususi ve Resmi Hayatı”. Hakkı Baha Pars. ed. Abdulkadir Karahan - Vedide Baha Pars. İzmir: İzmir Kültür Basımevi, 1943.
• Kemaloğlu, Muhammet. Hakkı Baha Pars: Hayatı ve Eserleri(1879-1942). Ankara: Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Doktora Tezi, 2022.
• Musa Kazım. “Hürriyet-Müsavat”. Sırat-ı Müstakim 1/1 (27 Ağustos 1908), 1-3.
• Nurcan Yılmaz, Havva. Terbiye Dergisi ve Eğitimde Yeniden Yapılanma Süreci. İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Odabaşı, İsmail Arda. II. Meşrutiyet Basınında Halkçılık Köycülük Sosyalizm. İstanbul: Dergah Yayınları, 2015.
• Odabaşı, İsmail Arda. “İttihat ve Terakki Cemiyeti Süleymaniye Kulübü’nün Anadolu Köylüsü İçin Çıkardığı Bir Yayın: Işık”. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi 4/7 (2015), 13-31.
• Öztürk, Yücel. “Âlem-i Mûsikî Dergisi Özelinde ‘Mûsikîşinâslar’ Üzerine Bir İnceleme”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 39 (2020), 379-391.
• Pars, Vedide Baha. “Başlangıç”. Hakkı Baha Pars. ed. Abdulkadir Karahan - Vedide Baha Pars. İzmir: İzmir Kültür Basımevi, 1943.
• Renan, Ernest. Nutuklar ve Konferanslar. çev. Ziya İshan. Ankara: Sakarya Basımevi, 1946.
• Sala, Bedir. “Islahatçı Bir İslamcının Düşünsel Mirası”. “İslam’ı Uyandırmak” Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler. ed. Lütfi Sunar. 1/55-77. İlmi Etütler Derneği, 1. Basım, 2018.
• Şenel, Cahid. “Türkçülerin Dinde Reform Çabalarının Zemini Olarak İslâm Mecmuası”. “İslam’ı Uyandırmak” Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler. ed. Lütfi Sunar. 1/147-165. İlmi Etütler Derneği, 1. Basım, 2018.
• Tek, Kemal. “Mustafa Kemal’in Dostu: Hakkı Baha Pars Kimdir? Bilen Var mı?” Erişim 19 Ocak 2022. https://gercekedebiyat.com/index.php/arsiv/mustafa-kemalin-dostu-hakki-baha-pars-kimdir%3F-bilen-var-mi%3F-kemal-tek
• Tevetoğlu, Fethi. Ömer Naci. İstanbul: MEB Yayınları, 1992.
• Toprak, Zafer. Türkiye’de Popülizm 1908-1923. İstanbul: Doğan Kitap, 2013.
• Tuncer, Hüseyin. “Sanatı ve Düşünceleriyle Bir İnsan ve Yazar Olarak Namık Kemal Portresi”. Namık Kemal. ed. Hüseyin Su - Abdurrahim Karadeniz. 17-25. Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi Yayını, 2012.
• Tuncer, Hüseyin. “Tanzimat Dönemi Şairi Olarak Namık Kemal ve Şiiri Üzerine Düşünceler”. Namık Kemal. ed. Hüseyin Su - Abdurrahim Karadeniz. 225-231. Tekirdağ: Namık Kemal Üniversitesi Yayını, 2012.
• Türk, Hatem. “II. Meşrutiyet Döneminde Bir Magazin Dergisi: Musavver Muhit”. KSBD Süreli Yayınlar Özel Sayısı Kış 7 (2017), 173-191.
• Türk Tarih Kurumu Asbaşkanı Âfet. “Atatürk’ü Dinlerken: Mukaddes Tabanca”. Belleten 1/3-4 (Temmuz 1937), 605-610.
• “Genç Müslüman”. İslamcı Dergiler Projesi. Erişim 25 Ocak 2021. https://katalog.idp.org.tr/dergiler/19/genc-musluman
• “İslamcı Dergiler Projesi”. Erişim 15 Şubat 2022. https://idp.org.tr/hakkinda