Felsefi Metin Metodu Olarak Diyalog Üzerine

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 14, 18.06.2023

Yalçın Çetin

Öz

Bir akıl, duygu varlığı olarak insan kendini, düşündüklerini, değer alanını ve başkalarının aynı yapıdaki değerlerini dil vasıtasıyla ortaya koyan yapıdadır. Diyalog da iki şey arasında kurulan ilişkinin dilsel boyutu olarak ele alındığında, insanın bir diyalog varlığı olduğu gerçeğine ulaşabiliriz. Felsefe ise düşünce üzerine düşünce/düşünme olarak insani bir faaliyet olduğuna göre, insanın felsefe içerisinde tüm değer alanlarına dönük felsefe yapmasının/ yapabilmesinin yazınsal anlamda metodu olarak diyalog öne sürülebilir. Çalışma çerçevesinde diyalog yöntemi, pratik ve edebi alan dışında felsefe açısından ele alınacaktır. Diyalogun ne olduğu, Platon dışında diyalog yönteminin diğer felsefeciler tarafından çoğu zaman niçin tercih edilmediği, diyaloga insanın niçin gereksinim duyduğu, diyalogun felsefi bir metin yöntemi olarak eğitim sürecinde bütün yaş ve kademelerde kullanılıp, kullanılmayacağı, diyalogun sınırlılığı ve sonuçsuzluğunun diyalektik düşünme ile ilgisi, diyalogun zihindeki, konuşmadaki ve metindeki görünümünün analizi gibi konular bu makalenin ana amacını oluşturmaktadır. Diyalog yöntemini bu ana amaçlar doğrultusunda incelerken, bu yöntemin felsefe tarihindeki en büyük temsilcisi Platon’un diyalogları temel örneklemimiz olacaktır. Platon’un diyaloglarında konuşan ister çoğunlukla hocası Sokrates olsun; isterse hocasından dinlediklerinden yola çıkarak hocasını konuşturan Platon olsun metot değişmemektedir. Değişmeyen bu metot, insanın insana konuştuğu ve insanı dinlediği diyalogun kendisidir. O zaman, bu çalışma sınırlılığında söylendiğinde, her felsefe ilkin bir şey üzerine sorgulama, araştırma, eleştirel olabilme bakımından diyalogken; her diyalog sadece konuşma ve iletişim anlamında felsefe olamamaktadır. Felsefi metine dönüşecek diyalog, felsefenin tüm özelliklerini içermek durumdadır. Felsefenin özelliklerini içerecek bu diyalogun sonuçsuzluk temelinde diyalektik düşünceye gönderme yapacağı/yaptığı hususu Sokrates’in felsefesi ve felsefi yöntemlerine yer verilen Platon’un diyaloglarında görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Diyalog yöntemi, Felsefe, İletişim, Sokrates, Platon, Diyalektik.

On Dialogue as a Philosophical Text Method

Öz

As a mind and emotional being, a person is in a structure that reveals himself, his thoughts, the value area and the values of others in the same structure through language. When dialogue is considered as the linguistic dimension of the relationship established between two things, we can reach the fact that man is a being of dialogue. Since philosophy is a human activity as thought/thinking on thought, dialogue can be put forward as a literary method for people to philosophize about all value areas within philosophy. Within the framework of the study, the method of dialogue will be discussed in terms of philosophy apart from the practical and literary field. What dialogue is, why the method of dialogue is not preferred by most other philosophers except Plato, why people need dialogue, whether dialogue can be used as a philosophical text method at all ages and levels in the education process, the limitation and inconsistency of dialogue are related to dialectical thinking, Issues such as the analysis of its appearance in speech and text form the main purpose of this article. While examining the dialogue method in line with these main purposes, the dialogues of Plato, the greatest representative of this method in the history of philosophy, will constitute our basic sample. Whether it is his teacher, Socrates, who speaks in Plato's dialogues; The method does not change, whether it is Plato, who made his teacher talk based on what he heard from his teacher. This unchanging method is the dialogue itself, where people talk to people and listen to people. Then, when this is said within the limitations of the study, every philosophy is firstly a dialogue in terms of questioning, researching and being critical about something; Every dialogue cannot be philosophy only in terms of speech and communication. Dialogue that will turn into a philosophical text must include all the features of philosophy. The fact that this dialogue, which will include the characteristics of philosophy, will/will refer to dialectical thought on the basis of inconclusiveness, is seen in Plato's dialogues, which include Socrates' philosophy and philosophical methods.

Anahtar Kelimeler

Dialogue method, Philosophy, Communication, Socrates, Plato, Dialectical.

Kaynakça

• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 6. Baskı, 1988.
• Altuğ, Taylan. Dile Gelen Felsefe. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı, 2013.
• Aristoteles, Metafizik. çev. Y. Gurur Sev. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2017.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi-Sofistlerden Platon’a. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2. Cilt, 10. Baskı, 2021.
• Aymaz, Göksel. “İletişim Araçlarının Toplumsal Tarihi İçin Bir Giriş", Global Media Journal, vol.8, sayı: 16 (2018): 124-139.
• Bolay, Süleyman Hayri. “Osmanlılarda Düşünce Hayatı ve Felsefe”, Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni Osmanlı’da Felsefe ve Akli Düşünce içinde, ed. Ahmet Hamdi Furat. 13-59. İstanbul: İnsan Yayınları, 8. Cilt, 2015.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2002.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 4. Baskı, 2012.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2000.
• Çotuksöken, Betül & Tepe, Harun. Çocuklar İçin Felsefe Eğitimi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2013.
• Çotuksöken, Betül. Felsefi Söylem Nedir? İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2000.
• Delacampagne, Christian. 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi. çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
• Durmuş, Fatmanur Budak. & Çalışkan, Muhittin. Çocuklarla Felsefe Konusunda Türkiye’de Yapılmış Akademik Çalışmaların İçerik Analizi. Felsefe Dünyası, Cilt: 2, sayı: 76 (2022), 105-134.
• Dürüşken, Çiğdem. Antikçağ Felsefesi Homeros’tan Augustinus’a Bir Düşünce Serüveni. İstanbul: Alfa Yayınları, 2014.
• Fiske, John. İletişim Çalışmalarına Giriş. çev. Süleyman İrvan. Ankara: Pharmakon Yayınevi, 6. Baskı, 2019. Gonzalez, Francisco J. Dialectic and Dialogue - PIato's Practice of Philosophical Inquiry. Evanston: Northwestern University Press, 1998.
• Gökberk, Macit. Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
• Gönül, Levent. Çocuklar İçin Shakespeare İle Felsefe-Atinalı Timon. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 2011.
• Gunnemark, Kerstin. “Memorable Belongings”. Oral History: The Challenges of Dialogue içinde. Eds. Marta
• Kurkowska-Budzan and Krzyszt of Zamorski. 29-34. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 2009.
• Harré, Rom. Felsefenin Bin Yılı. çev. İbrahim Şener. İstanbul: İzdüşüm Yayınları, 2003.
• Hilâv, Selâhattin. 100 Soruda Felsefe El Kitabı. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 4. baskı, 1985.
• Hilâv, Selâhattin. Diyalektik Düşüncenin Tarihi. İstanbul: Sosyal Yayınları, 3. baskı, 1997.
• Jenlink, Patrick M. ve Banathy, Bela H. “DialogueConversation as Culture Creating and Consciousness Evolving”. Dialogue as a Means of Collective Communication içinde, Eds. Bela H. Banathy ve Patrick M. Jenlink. 3-14. New York: Springer, 2004.
• Kahn, Charles H. Plato and the Socratic Dialogues. The Philosophical Use of a Literary Form. UK: Cambridge UniversityPress, 1996.
• Kökten, Hasret. "Çocuklar için Felsefe (P4C) Eğitiminde Diyaloğun Önemi", Beytulhikme An International
• Journal of Philosophy 12, sayı:4 (2022): 1077-1097. DOI: 10.29228/beytulhikme.65686
• Laertios, Diogenes. Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. çev. Candan Şentuna. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı, 2007.
• Özkan, Burcu. “Çocuklar için Felsefe Neden Önemlidir?”. Ulusal Eğitim Akademi Dergisi (UEAD). Cilt:4, sayı:1 (2020), 49-61. https://doi.org/10.32960/uead.696440
• Parlatır, İsmail vd., Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1998.
• Petek Boyacı, N. , Karadağ, F. , Gülenç, K. "Çocuklar İçin Felsefe / Çocuklarla Felsefe: Felsefi Metotlar,
• Uygulamalar ve Amaçlar". Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, sayı:31 (2018 ): 145-173.
• Robins, Robert H. “Some Thoughts on The Prehistory of Language”, Prehistory, History, and Historiography of
• Language, Speech, and Linguistic Theory içinde, ed. Bela Brogyanyi. 39-50. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company, 1992.
• Rorty, Richard. Felsefe ve Doğanın Aynası. çev. Funda Günsoy Kaya. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2006.
• Rorty, Richard. Olumsallık, İroni ve Dayanışma, çev. Mehmet Küçük & Alev Türker. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1995.
• Russell, Bertrand. Batı Felsefe Tarihi-İlk Çağ. çev. Erol Esençay. İzmir: İlya Yayınevi, 2001.
• Tan, Yusuf. “Mantık Yanlışları”, Mantık içinde, Editör. Şaban Haklı. 213-246. İstanbul: Lisans Yayıncılık, 2021.
• Tekin, Oğuz. Eski Yunan Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2. Baskı, 1998.
• Timuçin, Afşar. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: BDS Yayınları, 1994.
• Ueberweg, Friedrich. Grundriss der Geschichte der Philosophie I-Die Philosophie des Altertums. Berlin: 1926.
• White, David A. Çocuklar İçin Felsefe. Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 5. Baskı, 2014.