Merğînânî’nin El-Hidâye Adlı Eserinin Kısas Bölümünde İmâm Şâfiî’ye İsnad Edilen Görüşlerin Tespiti

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 230 - 242, 24.12.2023

Emrah Demirtaş

Öz

Hanefi fakihleri arasında önemli bir yer tutan İmam Merğinânî, “el-Hidâye” adlı eseriyle mezhep içerisinde adından söz ettirmiştir. Merğinânî, Ebû Hanife başta olmak üzere mezhep fukâhasından İmam Muhammed, Ebû Yusuf ve Züfer görüşlerine yer vermekle birlikte İmâm Şâfiî yoğunlukta olmakla birlikte yer yer İmam Mâlik’in görüşlerini de zikretmektedir. Çalışmamızda İmam Merğînânî’nin “el-Hidâye” adlı eserinde kısas bölümü özelinde İmam Şâfiî’ye isnad etmiş olduğu görüşlerini İmâm Şâfiî’nin “el-Ümm” adlı eseri başta olmak üzere Şâfiî mezhebinin muteber kaynaklarında tespitini yapmaya çalıştık. Sonuç olarak Merğînânî’nin “el-Hidâye” adlı eserinde kısas bölümünde İmam Şâfiî’ye isnad etmiş olduğu görüşlerinden 17 tanesini tespit etmiş olduk. Bu görüşlerden 13 tanesinde isabet etmiş, 4 tanesinde hata etmiştir. Fakihlerin başka mezhebin görüşlerini yanlış ya da eksik aktarmasının nedeni, görüş isnadı yapılan söz konusu mezhepte meydana gelen değişiklik ve yeniliklerden habersiz olmaları, mezhebin kullanmış olduğu kavramların yanlış anlamaları, bir fakihin görüşünü bütün mezhebe nispet etmeleri ve her mezhep savunucusunun kendi mezhebinin ön plana çıkarmak ve diğer mezhebin görüşünü yanlış göstermekten kaynaklanmaktadır. Bir mezhebe ait bir görüşü, başka bir mezhebin kaynağından alıntı yapmamak gerekir. Bütün mezheplerin kendi içinde farklı görüşleri bulunduğundan görüşü merak edilen her mezhebin görüşünü ana kaynağından öğrenmek en doğru olanıdır.

Anahtar Kelimeler

Cinayet, İsnad, Tespit, el-Ümm, el-Hidâye.

Determination of the Opinions attributed to Imam Shafii in the Kısas Section of Mergînânî's Work al-Hidaye

Öz

Fiqh tendencies, which started in the second century Hijri with the mujtahid imams, turned into sects over time. Later, each sect developed its own fiqh view and the sect's fuqaha wrote the fiqh books of their own school. Ebü'l-Hasen Burhanüddîn Ali b., one of the jurists belonging to the Hanafi sect. Abi Bakr b. Abdilcelîl el-Fergânî el-Merğînânî's (d. 593/1197) work called "el- Hidâye" is one of them. Merğînânî's work named "el-Hidaye" was compared with Kuduri's el-Muhtasar and Imam Muhammed b. It is the commentary of the text Bidâyetü'l-Mübtedi, which Hasan al-Şeybânî wrote by bringing together the existing issues in his el-Camiu's-Sağir.
As in many fiqh books, this work includes the views of the Hanafi sect as well as the views of other sects. One of the jurists that Hanafis refer to in their works and express their opinions is Imam Shafii. Merghînânî also mentions the views of Imam Malik and Imam Shafi'i in al-Hidaya. But Ahmed b. It does not refer to Hanbal's views.
Imam Marghinani, who holds an important place among Hanafi jurists, made a name for himself within the sect with his work called "al-Hidaye". Merghinani includes the views of Imam Muhammad, Abu Yusuf and Zufar from the sectarian scholars, especially Abu Hanife, but he also mentions the views of Imam Malik from time to time, although Imam Shafi'i is the dominant one.
The main subject of our thesis is to compare the views that Mergînânî attributes to Imam Shafi'i with Shafi'i fiqh books in the context of the Qisas section and to point out the correct and incorrect ones. Our aim here is not to find mistakes in Mergînânî's work. On the contrary, it is to protect those who want to apply Shafi'i views in the content of this work, which has a very important place in scientific research, from making mistakes.
In our study, we tried to determine Imam Merghînânî's views that he attributed to Imam Shafi'i in his work called "el-Hidâye", specifically in the Qisas section, in the reliable sources of the Shafi'i sect, especially in Imam Shafi'i's work called "al-Umm". As a result, we have identified 17 of the views that Merğînânî attributed to Imam Şâfiî in the retaliation section of his work called "al-Hidâye". He was correct in 13 of these views and made mistakes in 4 of them.
The reasons why jurists convey the views of another sect incorrectly or incompletely are that they are unaware of the changes and innovations that have occurred in the sect in question to which their views are attributed, that they misunderstand the concepts used by the sect, that they attribute the view of one sect to the entire sect, and that each sect's defenders are trying to highlight their own sect and other It stems from misrepresenting the view of the sect. One should not quote an opinion of one sect from a source of another sect. Even within each sect, there are disagreements with each other. Therefore, it is best to learn the opinion of each sect whose opinion is wondered from its main source.

Anahtar Kelimeler

murder, imputation, detection, al-Umm, al-Hidaya.

Kaynakça

• Çalışkan, İ. (1989) İslam Hukukunda Ceza Kavramı ve Hadd Cezaları, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Demirtaş, E. (2022) Merğînânî’nin el-Hidâye Adlı Eserinde Şâfiî’ye İsnad Ettiği Görüşlerin Tespiti, İksad Publishing Yayınları.
• el-İmranî, Ebu’l-Hüseyin Yahya b. Ebî’l-Hayr Salim (t.y) el-Beyan fî Mezhebi’l-İmami ş-Şâfiî, Beyrut: Dâru’l-Minhâc.
• Gazzalî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed, (2007) el-Hulasa, (thk. Emced Reşit Muhammed Ali), I. Baskı, Beyrut: Darü’l-Minhâc.
• __________ el-Vesît fi’l-Mezheb, (thk. Ahmed Mahmud İbrahim), (1997) I. Baskı, Kahire: Dâru’s-Selam.
• İbnu’l-Hümâm, Kemaluddin Muhammed b. Abdulvahid es-Sivasî, (2003) Fethu’l-Kadîr, I. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• İbn Manzûr, Ebu'l-Fadl Cemalu'd-Din Muhammed b. Mükrim, (1956) Lisânu'l- ‘Arab, Beyrut: Daru Sâdır.
• Köse, S. (1995) Mezhep Görüşleriyle İlgili Farklı Nakiller, İslami Sosyal Bilimler Dergisi, III, sy. 1, 114-123.
• Maverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib el-Maverdî el-Basri, (2009) el-Havi’l-Kebir, (thk. Ali Muhammed Muavvaz-Adil Ahmed Abdülmevcûd), III. Baskı, Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Merğînânî, Burhâneddin Ebu’l-Hasen Ali b. Ebû Bekr el-Fergânî, (t.y). el-Hidâye Şerhu Bidâyetu’l-Mübtedî, Beyrut: Dâru’l-Erkam.
• Nevevî, Muhyiddin Ebu Zekeriya Yahya b. Şeref, (2011) el-Mecmu’ Şerhu’l-Mühezzeb, II. Baskı, Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• ______________(1991) Ravzatu’t-Talibin ve Umdetü’l-Müftin, III. Baskı, Beyrut: el-Mekbetu’l-İslamî.
• Râfiî, Ebü’l-Kasım Abdülkerim b. Muhammed b. Abdülkerim, (1997) el-Aziz Şerhu’l-Veciz/ eş-Şerhu’l-Kebir, I. Baskı, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Remlî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Hamza, (2009) Nihâyetü’l-Muhtac ila Şerhi'l-Minhâc, I. Baskı, Beyrut: Dârü'l-Kütübi'l-İlmiyye.
• Rûyânî, Ebû’l-Mehâsin Abdulvahid b. İsmail, (1971) Bahru’l-Mezheb fî Mezhebi’l-İmam eş-Şâfiî, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye.
• Serahsî, Ebû Sehl Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed, (2008) el-Mebsût, (Editör: Mustafa Cihat Akşit), İstanbul: Gümüşev Yayınları.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris,(1993) el-Ümm, I. Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Şirâzî, Ebû İshak İbrahim b. Ali, (2001) el-Mühezzeb fî fıkhi’l-İmam eş-Şâfiî, II. Baskı, Şam: Dâru’l-Kalem.
• Şirbînî, Şemsuddin Muhammed b. Hatip, (1997) Muğni’l-Muhtâc ilâ Mârifet-i Elfâzi’l-Minhâc, I. Baskı, Beyrut: Dârü'l-Mârife.
• Udeh, Abdulkadir, (t.y.) et-Teşriu'l Cinâî’I-İslami el-Mukârinen bil-Kanûni’l-Vad'i, Beyrut: Dâr’ul- ‘Arabî.
• Zuhaylî, Muhammed, (2010) el-Mu’temed fi’l-Fıkhı eş-Şâfiî’ye, I. Baskı, Şam: Dâru’l-Kalem.