Dinler Tarihi, Dinler Tarihçisi ve I. Türkiye Dinler Tarihi Kongresi, (29-30 Eylül 2023) Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 189 - 208, 24.12.2023

İlbey Dölek

Öz

19. yüzyılın sonralarında Batı’da bir disiplin olarak ortaya çıkan Dinler Tarihi, dinleri yer ve zaman belirterek analiz eden ve bu incelemeleri yaparken sıklıkla karşılaştırmalara yer veren bir bilim dalıdır. Bu alanda çalışmalar yapan kişiler de din tarihçisi ya da dinler tarihçisi olarak anılmaktadır. Dinler Tarihi sosyal bilimlerin birçok alanı ile yakından ilişkili olmasına rağmen Türkiye’de hem İmam-Hatip Liselerinde hem de İlahiyat Fakültelerinde ders olarak okutulmaktadır. Türkiye Dinler Tarihi Derneği 1993’te Ankara’da kurulmuş ve daha sonra 2004’te Avrupa Din Bilimleri Derneği’ne (EASR), 2005’te de Uluslararası Dinler Tarihi Derneği’ne (IAHR) üye olmuştur. Bu durum Türkiye’deki Dinler Tarihi çalışmalarına son derece önemli katkılar sağlamıştır. I. Türkiye Dinler Tarihi Kongresi, Türkiye Dinler Tarihi Derneği öncülüğünde 29-30 Eylül 2023 tarihlerinde Ankara’da düzenlenmiştir. Kongrede toplam 96 tebliğ sunulmuştur. Bu çalışmanın amacı Dinler Tarihi disiplinin Türkiye’de geldiği noktayı ele almak ve Dinler Tarihçisi üzerine yapılan tanımlamalar etrafında ortaya çıkan tartışmaları Kongre’de yapılan açılış konuşmaları ve oturumlarda sunulan tebliğler çerçevesinde değerlendirerek Türkiye’deki Dinler Tarihi çalışmalarının akademik durumunu ortaya koymaktır. Aynı zamanda Türkiye’de Dinler Tarihi’nin geleceği ve Dinler Tarihi araştırmalarına yön verecek bazı kuramsal ve metodolojik problemler tespit edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Dinler Tarihçisi, I. Türkiye Dinler Tarihi Kongresi, Dinler Tarihi Araştırmaları, Metodoloji

An Evaluation on History of Religions, Historian of Religions and I. Türkiye History of Religions Congress (29-30 September 2023)

Öz

History of Religions, which emerged as a discipline in the West in the late 19th century, is a branch of science that analyzes religions by specifying place and time and frequently includes comparisons while making these analyses. People who work in this field are called historians of religion or historians of religions. Although History of Religions is closely related to many fields of social sciences, it is taught as a course in both Imam-Hatip High Schools and Faculties of Theology in Turkey. Turkish History of Religions Association was founded in Ankara in 1993 and later became a member of the European Association of Religious Studies (EASR) in 2004 and the International Association for the History of Religions (IAHR) in 2005, which is very important for the History of Religions studies in Turkey. made contributions. It was held in Ankara on 29-30 September 2023 under the leadership of the Turkish History of Religions Association, and a total of 96 papers were presented at the congress. The aim of this study is to reveal the academic landscape of the History of Religions discipline by evaluating the point it has reached in Turkey and the discussions around Religions Historiography within the framework of the opening speeches made at the Congress and the papers presented in the sessions. In this context, the future of the History of Religions in Turkey and some theoretical and methodological problems that will guide the History of Religions research will be identified. Finally, in order for the discipline of History of Religions in Turkey to have a better point in the future, Historians of Religions should study religion from outside and not advocate any religion by preserving the principle of orderliness of "History of Religions" as a science of religion, away from political, ethnic and religious ideological (artificial) debates in the field. It is extremely important. The contributions of History of Religions courses offered not only in the Faculties of Theology in higher education but also in postgraduate programs in the field of social sciences such as International Relations, History, Political Science, Law, Archeology and Anthropology to everyone's general knowledge in terms of a holistic and interdisciplinary perspective on the History of Religions. We would like to thank Prof. Abdurrahman KÜÇÜK who is a leader in the establishment of the Turkish History of Religions Association, the institutions that contributed to the organization of the 1st Turkish History of Religions Congress and we commemorate our late Historians of Religions who have passed away.

Anahtar Kelimeler

History of Religions, Historian of Religions, 1st Türkiye History of Religions Congress, History of Religions Research, Methodology

Kaynakça

• Ali Osman, Kurt, "Dinler Tarihinin Batılı Öncüleri". Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 / 1 (Haziran 2007): 425-431.
• Asife Ünal, "Kuruluşundan Günümüze Türkiye Dinler Tarihi Derneği ve Dinler Tarihi Bilimine Katkıları". Dini Araştırmalar 14 / 38 (Haziran 2011): 135-160
• Baki Adam, “Hikmet Tanyu’dan Günümüze Dinler Tarihi Çalışmaları”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 36 (1997): 509-520.
• Duygu, Mete, “Din Bilimci Ne Kadar Agnostiktir? Çağdaş Din Bilimlerinde Agnostisizm Sorunu” Kesit Akademi 14 (14): 396-409
• Günay Tümer, “Batıda Din Bilimleri Kavramı ve Dinler Tarihi Çalışmalarında Metodoloji”, Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu (27-30 Haziran 1989), Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk Diyanet Vakfı Yayınları, No.55, 139-149.
• Harun Güngör, “Dinler Tarihçisi Olarak Prof. Dr. Hikmet Tanyu ve Türk Dini Tarihi Çalışmalarına Katkısı” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara, (1997), C.36, 521-529.
• İlbey, Dölek, “Modern Dönem Dinler Tarihi Araştırmalarında Usul Tartışmaları ve Günümüze Yansımaları” İslam Medeniyetinin Yapı Taşları V- Öğrenci Sempozyumu, 14-16 Mayıs 2015, Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2016.
• M. Ali Kirman, Yeni Dini Hareketler Sosyolojisi, Nobel Yayıncılık 2. Basım, 2023, Ankara
• Mircea Eliade, Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi, çev. Ali Berktay, (İstanbul: Alfa Yayınları, 2018).
• Mustafa, Alıcı, "Kutsal’a Giden Yol: Dinler Tarihi’nde Bir Metodolojik Yaklaşım Veya Bir Bilim Olarak Din Fenomenolojisi". Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5 / 2 (Nisan 2005): 73-120.
• Münir, Koştaş "Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi (Dünü, Bugünü)". Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (1999): 141-184.
• Ramazan, Adıbelli, “Din’siz Bir Dinler Tarih İnşa Etmek: “Din”e İkame Olarak Daniel Dubuisson’un “Kozmografik Oluşumlar” Kavramı. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2018), 32 (44) , 7-40.
• Süleyman Turan& Emine Battal (Ed.), Yen Dini Hareketler Ansiklopedisi, Erkam Yayıncılık, 2020, İstanbul.
• Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi https://www.youtube.com/@asbuedu (Erişim: 07.10.2023)
• Dinler Tarihi Akademi, https://dta.org.tr/hakkimizda/ (Erişim: 07.10.2023)
• European Association for the Study of Religions https://www.easr.eu/conferences/future-conferences/ (Erişim: 07.10.2023)
• European Association for the Study of Religions https://www.easr2023.org/ (Erişim: 07.10.2023)
• Kongre Açılış https://www.youtube.com/watch?v=GrgDPv1ti6M
• Milel ve Nihal Eğitim, Kültür ve Düşünce Platformu https://www.milelvenihal.org/ (Erişim: 07.10.2023)
• The European Society for the Study of Western Esotericism https://www.esswe.org/Member-publications (Erişim: 07.10.2023)
• Türkiye Dinler Tarihi Derneği, https://tahr.com.tr/hakkimizda/ (Erişim: 2.10.2023)