Kur’an’da Hz. İbrahim’in Vasıf ve Üstünlükleri

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 43 - 61, 23.06.2024

Abdüsselam Soylu

Öz

Bu çalışma Kur’an’da kıssası genişçe anlatılan Hz. İbrahim’in vasıf ve üstünlüklerini tespit etmeye yöneliktir. Hz. İbrahim tüm ilahi dinlerin kabul ettiği bir peygamberdir. Müşrik Araplar, Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar nezdinde saygın konuma sahiptir. Hz. İbrahim Mekkî surelerde, Araplar onu ataları olarak gördükleri için anlatılmıştır. Bakara ve Âl-i İmrân sureleri başta olmak üzere Medenî surelerde de onu önder kabul eden Ehl-i Kitap’la mücadele kapsamında zikredilmiştir. Kur’an Hz. İbrahim’in gerçek hayatı içindeki tevhit mücadelesini ve bu mücadelede kullandığı davet metodunu ön plana çıkarmış, onun tüm bu mücadelede maruz kaldığı imtihanları başarıyla geçtiğini, sabır ve teslimiyet gösterdiğini belirtmiştir. Ayrıca peygamberlik vazifesini kusursuz olarak yerine getiren Hz. İbrahim’in üstün meziyetlerine birçok ayette temas edilmiştir. Bu kadar çok kendisinden bahsedilen bir peygamberin, Hz. Muhammed’in ve müminlerin hayatında ne kadar yüksek bir dereceye sahip olduğu sorusunun cevabını bulmak gerekir. Amacımız, çeşitli eserlerde dağınık bir şekilde bulunan Hz. İbrahim’in vasıf ve üstünlüklerini Kur’an bağlamında izah etmek ve Hz. İbrahim’in Kur’an’da anlatılma amacı ile ilgili fikir vermeye çalışmaktır. Makalede Kur’an’da Hz. İbrahim’den çokça bahsedilmiş olmasının, bütün ilahi din sahiplerinin Hz. İbrahim’i kabul etmeleri ve kendilerinin onun yolundan gittiklerini iddia etmeleri sebebiyle olduğu sonucuna varılmıştır. Allah (cc) Hz. İbrahim’in vasıf ve üstünlüklerini sıralamış ve adeta onlara, ‘işte gerçek İbrahim bu. Bakın ve kendinizin ona ne derece yakın olduğunuzu görün’ demiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Hz. İbrahim, tevhit, sabır, teslimiyet, vasıf, üstünlük

The Skills and Superiorities of Prophet Abraham in the Quran

Öz

This study aims to determine the qualities and superiorities of Prophet Abraham, whose story is described extensively in the Quran. Every prophet is equal in terms of being believed in. Again, they all basically invited to the same truths. However, some prophets have a superior value. It is seen that the Quran tells the stories of these prophets in detail. One of the prophets in question is Prophet Abraham. Prophet Abraham is a prophet whose name is repeated 69 times in the Quran. The Quran explains in detail his struggle with his father and his people throughout approximately the entire period of Prophethood and presented his words of advice and behavior as examples.
Prophet Abraham is a prophet accepted by all divine religions and has a respected position for polytheist Arabs, Jews, Christians and Muslims. Arabs living in the Hejaz region saw their beliefs as a continuation of Prophet Abraham. In the eyes of Jews, Christians and Muslims, Abraham is considered the greatest ancestor and the main reference point. Prophet Abraham is mentioned in the Meccan surahs because the Arabs considered him to be their ancestor. He was mentioned in the Madani surahs, especially the Surahs Baqara and Al-i Imran, within the scope of the fight against the People of the Book, who accepted him as a leader, just like the Arabs. Therefore, a Prophet who is mentioned so much . It is necessary to find the answer to the question of what high degree he had in the life of Muhammad and the believers. For this purpose, determining his value in the eyes of God and people and his rank among other prophets; It is very important to know his morality, superior character and struggle for monotheism. Our aim is to explain the qualities and superiorities of Prophet Abraham, which are scattered in various works, in the context of the Quran, and to try to give an idea about the purpose of describing Prophet Abraham in the Quran.
Prophet Abraham is one of the prophets about whom there is extensive information both in tafsir and sirah literature and in books and articles written in the modern period. His historical identity, his method of invitation and his story in the Quran have been discussed from different angles. In this study, the qualities and superiorities of Prophet Abraham, which are scattered in various works, in the context of the Quran, are listed in items. As a matter of fact, this method will make it easier to understand the subject.
The Quran highlights the struggle for monotheism in Prophet Abraham's real life, the invitation method he used in this struggle, and the patience and submission he showed. Prophet Abraham received the grace and favor of Allah because he successfully passed all the tests he was exposed to in this struggle and fulfilled his prophetic duty flawlessly. He is a prophet who became a symbol of monotheism by raising the walls of Beytullah together with his son Hazrat Ishmael. When Prophet Abraham invited his people to believe in Allah, he used reason and tried to convince people based on rational data. Prophet Abraham is a great example for all people in terms of his honesty, loyalty, gentleness of heart and devotion to Allah. There is nothing like the patience and submission he showed when he left his child and wife in a valley not suitable for agriculture next to the Kaaba, when he was ordered to sacrifice his son Ishmael and was thrown into the fire by the cruel king. Allah granted children and grandchildren to Prophet Abraham, who successfully passed these difficult tests. He made him a leader, gave prophethood and the book to his generation, and included him among the elite in this world and the righteous in the afterlife.
Because of all these aspects, Almighty Allah explained in the Quran what role he played in inviting people to monotheism and reminded believers of the lessons, consolations and warnings to be learned from his life. The Quran has told his story in detail so that it can be understood how high a rank he had in the life of the Prophet Muhammad and the believers. In addition, the explanation of Prophet Abraham's qualities and superiorities in the context of the Quran is evidence of what an important example and leader he was for all people.

Anahtar Kelimeler

The Skills and Superiorities of Prophet Abraham in the Quran

Kaynakça

• Abdulbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemu’l-Mufehres li Elfâzi’l-Kurâni’l-Kerîm. Kahire: Dâru’l-Hadîs, ts.
• Bâzergan, Mehdi. Kur’an’ın Nüzul Süreci. çev. Melâ Muhammed Feyzullah, Müh. Yasin Demirkıran. Ankara: Fecr Yay, 1. Basım, 1998.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmu’l-Kur’ân’il-Hekîm. 3 Cilt. Mağrib: Dâru’l-Beydâ’, 1. Basım, 2008.
• Câbirî, Muhammed Âbid. Medhal ile’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Merkez Dirâsêti’l-Vahdeti’l-Arabiyye, 1. Basım, 2006.
• Cevzî, Ali b. Muhammed. Zâdu’l-Mesîr fi İlmi’t-Tefsîr. Beyrût: Dâru İbni Hazm, 1. Basım, 2002.
• Derveze, Muhammed İzzet. et-Tefsiru’l-Hadîs. 10 Cilt. Tunus: Daru’l-Garbı’l-İslamî, 2. Basım, ts.
• Erdil, İnci. “Kur’an’da Hanif Kavramı ve Meâllere Yansıması”. Darulhadis İslami Araştırmalar Dergisi 5 (Aralık 2023), 189-212.
• Eyüpoğlu, Osman. “Günümüze Bakan Yönleriyle Peygamber Kıssaları (Sosyolojik ve Petogojik Açıdan)”. Fecr Yay (XI. Kur’an Sempozyumu), 103-120.
• Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. çev. Salih Tuğ. Ankara: İmaj baskı, 2003.
• Harman, Ömer Faruk. “İbrahim”. DİA. C. 21. İstanbul, 2000.
• Harman, Ömer Faruk. “Musa”. DİA. 31/207-213. İstanbul, 2006.
• Hayreddin, Karaman vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsîr. 5 Cilt. Ankara: DİB. Yay., 4. Basım, 2012.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîru’t-Tehrîr ve’t-Tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru’t-Tûnusiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn Atiyye, Ebu Muhammed Abdulhak. el-Muherreru’l-Vecîz, fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-Azîz. ed. Abduşşâfî Abdusselam. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 2001.
• İbn Ebî Hâtem, İdrîs er-Râzî. Tefsîru’l-Kurâni’l-Azîm. ed. Es’ad Muhammed et-Tayyib. 10 Cilt. Riyad: Mektebetu Merkez Mustafa el-Bâz, 1. Basım, 1997.
• İbn Faris, Ahmed Ebi’l-Huseyn. Mu’cemu Makayisi’l-Luğa. ed. Muhammed Harun Abdusselam. Daru’l-Fikr, ts.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmâil b. Ömer. el-Bidâye ve’n-Nihâye. Beyrut: Mektebetü’l-Maârif, 1990.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmâil b. Ömer. Tefsîru’l-Kurâni’l-Azîm. ed. b. Muhammed Sâmî. 8 Cilt. Riyad: Dâru Taybe, 2. Basım, 1999.
• İbn Manzûr, Cemâluddîn Muhammed. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 3. Basım, 1414.
• İbn Sa’d, Muhammed. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. 9 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, ts.
• İbnu’l Esîr, Abdu’l-Vâhid eş-Şeybânî. el-Kâmilu fi’t-Târîh. ed. Abdullah Abdulkâdî Ebî’l-Fidâ’. 11 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1987.
• İsfahânî, Râgıb. el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân. ed. Muhammed Seyyid el-Keylânî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• Karakuş, Abdulkadir. “Ashâb-ı Kehf Gençleri Bağlamında Gençliğin İnancının Yeniden İnşası”. ed. Süleyman Taşkın - Sadi Yılmaz. Modern Çağda Gençliğin Anlam Arayışı Uluslararası Sempozyumu, Bingöl Belediyesi Kültür Yayınları, 63-78.
• Karakuş, Abdulkadir. “Hz. İbrâhim ve İbrâhimî Bir Duruş: Haniflik”. ed. Atilla Yargıcı - Mahmut Öztürk. Uluslararası Hz. İbrâhim (a.s.) ve Nübüvvet Sempozyumu, Tebliğler Kitabı, Nida Yayıncılık 1 (Aralık 2019), 172-187.
• Karakuş, Abdulkadir. Modern Dönemde Aile ve Problemleri. ed. İbrahim Kutluay vd. Ankara: İlahiyat Yay., 1. Basım, 2023.
• Kesgin, Esra. Hz. İbrahim’de Allah İnancı ve Din Duygusu. Samsun: Ondokuzmayıs Üni. Sosyal Bilimler Enst. Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, 2013.
• Kurtubî, Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kurân. ed. b. Abdulmuhsin Abdullah. 24 Cilt. Beyrut, 1. Basım, 2006.
• Kuzgun, Şaban. İslam Kaynaklarına Göre Hz. İbrahim ve Haniflik. İstanbul: Se-Da Yay, 1. Basım, 1985.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. ed. Vanlıoğlu Ahmet. 18 Cilt. İstanbul: Dâru’l-Mîzân (Mizan yay.), 2005.
• Özdemir, Faruk. “Gençliğin Ahlakî Olgunlaşmasında Kur’an Kıssalarının Rolü”. Sinop Üniversitesi Uluslararası Gençlik ve Ahlak Sempozyumu 1 (Aralık 2016), 328-340.
• Özdoğan Öznur. “Bireyin Değerleri İçselleştirmesine Ve Yaşamasına Peygamber Kıssalarının Etkisi”. Kutlu Doğum Sempozyumu 8 (2006), 157-166.
• Öztürk, Mustafa. Kur’an Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer Yay, 2. Basım, 2017.
• Râzî, Fahruddîn. Mefâtîhu’l-Ğayb. 32 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1. Basım, 1981.
• Sâbûnî, Muhammed Alî. Safvetü’t-Tefâsîr. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kurâni’l-Kerim, 4. Basım, 1981.
• Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: DİB Yay, 4. Basım, 2005.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys. Bahru’l-Ulûm. ed. Alî Muhammed Mu’avvad vd. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1993.
• Sönmezsoy, Selahattin. “İletişim Açısından Kur’an Kıssaları”. IV. Kur’an Haftası, Fecr Yay (Kur’an sempozyumu,17-18 Ocak 1998), 97-112.
• Şengül, İdris. Kur’an Kıssalarının Tarihi Değeri. Ankara: Otto Yay, 1. Basım, 1994.
• Taberî, İbn Cerîr. Câmiu’l-Beyân. ed. b. Abdulmuhsin Abdullah. 26 Cilt. Dâru Hicr, 1. Basım, 2001.
• Taberî, İbn Cerîr. Târîhu’t-Taberî. ed. Ebu’l-Fadl İbrâhîm Muhammed. Mısır: Dâru’l-Maârif, 2. Basım, ts.
• Yar, Erkan. “Hz. İbrahim ve Akılcı Metodu”. Kelam Araştırmaları 2 (2006), 87-104.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Azim Dağıtım, ts.
• Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutub’i’l-Arabi, 1986.