Cumhuriyet ve Antropoloji

Yıl 2024, Sayı: 48, 52 - 58, 30.06.2024

Fuat Uçar

https://doi.org/10.33613/antropolojidergisi.1358995

Öz

Antropoloji genel olarak bilim tarihi içerisinde insanın ne zaman ve nasıl ortaya çıktığı sorunsalını tarihsel süreç içerisinde ele alan bir bilim olarak zaman zaman siyasal otoritelerin ve ideolojilerin önem ve öncelik verdiği bir bilim olmuştur. Bu yönüyle antropoloji Cumhuriyet’in ilanıyla öngörülen yeni devlet ve toplum yapısına yönelik Türk kimliğinin inşa sürecinde siyasal otoritenin önemli dayanak noktalarından olmuştur. 1930’lu yıllarda Atatürk’ün öncülüğünde, tamamen bilimsel düşünce ve yöntemler doğrultusunda uygulanan antropolojik gelişmelere verilen önem, Cumhuriyet Dönemi’nde “aydınlanmacı” bir düşüncenin ortaya çıkmasında ve sosyal bilimlerin gelişmesinde yönlendirici bir faktör olmuştur. Batı’da olduğu gibi Cumhuriyet’in ilk yıllarında bilimsel gelişmenin ilk aşaması antropoloji bilimi ile olmuştur. Zafer Toprak Cumhuriyet’in “aydınlanma penceresi” olarak nitelendirdiği Antropoloji aynı zamanda “kültür devrimi” olarak nitelendirilmiştir. Zafer Toprak’ın Cumhuriyet ve Antropoloji adlı eseri ilk olarak 2012 yılında Darwin’den Dersim’e üst başlığı ile yayımlanmıştır. Uzun bir aradan sonra tamamen güncellenmek suretiyle 2021’de yapılan yeni baskının incelemesi yapılmıştır. Eser Atatürk’ün öncülüğünde bilime verilen önem ve erken Cumhuriyet Dönemi’nde fizik antropoloji özelinde sosyal ve beşeri bilimlerin gelişiminin bilimsel bir üslup ile sistematik olarak ortaya konulması bakımından da önemli bir çalışma olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Cumhuriyet, Antropoloji