FEN EĞİTİMİNDE DİSİPLİNLERARASI BİR YAKLAŞIM: ELEŞTİREL OKUMANIN BİLİMSEL METİNLERİN ANLAŞILMASINDA KULLANILMASI

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 2, 57 - 74, 30.12.2017

Sercan Çetinkılıç , Doç. Dr. Özlem Koray

Öz

Bu çalışmada, eleştirel
düşünme ve eleştirel düşünme becerilerinden “eleştirel okuma” kavramlarının
açıklanarak, bilimsel metinlerin anlaşılmasında eleştirel okumanın nasıl
kullanılabileceğine yönelik örnek bir etkinliği tanıtmak amaçlanmıştır.
Çalışmanın amaçlarına ulaşabilmek için; “eleştirel düşünme becerileri” ve
“eleştirel okuma” kavramları eğitim süreçleri perspektifinde aydınlatılmaya
çalışılmış, disiplinler arası bir yaklaşımla, Türkçe derslerinin odak noktasını
oluşturan “metin okuma” becerilerini, eleştirel okuma bağlamında geliştirerek,
Fen Bilimleri derslerinde bilimsel metinlerin anlaşılmasında nasıl kullanılması
gerektiği üzerine açıklamalarda bulunulmuş ve önerilere yer verilmiştir. Bu
çalışmanın düşünme eğitimi, disiplinler arası çalışmalar ve eleştirel okuma
üzerine etkinlik geliştirmek isteyen araştırmacı ve öğretmenlere yardımcı
olabileceği öngörülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Fen Öğretimi, Eleştirel Düşünme, Eleştirel Okuma, Bilimsel Metinler

A DISCIPLINARY APPROACH TO SCIENCE EDUCATION: THE USE OF CRITICAL READING TO UNDERSTAND SCIENTIFIX TEXTS

Öz

This
study aims to explain the concepts of critical thinking and critical reading,
and also aims to introduce an example activity on how to use critical reading
in the understanding of scientific texts. The concepts of "critical thinking
skills" and "critical reading" were tried to be explained in
terms of educational processes. The
"text reading" skills that constitute the focus of Turkish lessons
have been revised in the perspective of critical reading acquisition. Explanations have been made about how critical
reading should be used in science lessons. It was thought that this study may
help teachers who want to develop critical reading activities and researchers
who want to plan interdisciplinary studies.

Anahtar Kelimeler

Science Teaching, Critical Thinking, Critical Reading, Scientific Texts

Kaynakça

• Adalı, O. (2010). Etkileşimli ve eleştirel okuma teknikleri. İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
• Altunsöz, D. (2016). Türkçe dersi 4. Sınıf öğretim programının öğrencilerin eleştirel okuma becerilerini geliştirme açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Arıcı, A. F. (2008). Okuma eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aşılıoğlu, B. (2008). Bilişsel öğrenmeler için eleştirel okumanın önemi ve onu geliştirme yolları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 1-11.
• Browne, M. N. & Keeley, S. M. (2007). Asking the right questions: A guide to critical thinking. Pearson Education, Inc..
• Cottrell, S. (2011). Critical thinking skills: Developing effective analysis and argument.
• Çetinkılıç, S. (2017). Fen öğretiminde eleştirel okuma uygulamalarının kullanılmasının akademik performans ve problem çözme becerisi üzerine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü: Zonguldak.
• Dam, G. T. M. & Volman, M. L. L. (2004). Critical thinking as a citizenship competence: teaching strategies. Learning and Instruction, 14(4), 359-379.
• Emiroğlu, H. (2014). Eleştirel okuma öğretiminin eleştirel okuma becerisine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Düzce.
• Ennis, R. H. (1985). Critical thinking and the curriculum. National Forum: Phi Kappa Phi Journal, 65(1), 28-31.
• Flynn, L. L. (1989). Developing critical reading skills through cooperative problem solving. The reading teacher, 42(9), 664-668.
• İşeri, K. (1998). Okuma ediminin eğitsel işlevi. TÖMER Dil Dergisi, 70: 5-18.
• Literacy Gains (2009). Connecting practice and research: critical literacy guide. http://www.edugains.ca/resourcesLIT/CoreResources/Critical_Literacy_Guide.pdf (27.11.2017).
• Maker, J. & Lenier, M. (1996). Academic reading with active critical thinking. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
• Mc Laughlin, M. & De Voogd, G. (2004a). Critical literacy as comprehension: expanding reader response. Journal of Adolescent and Adult Literacy, 48(1):52-62.
• Mc Laughlin, M. & De Voogd, G. (2004b). Critical literacy: enhancing students' comprehension of text. New York: Scholastic.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2013) İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi (3,4,5,6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Molden, K. (2007). Critical literacy, the right answer for the reading classroom: strategies to move beyond comprehension for reading ımprovement. Reading Improvement, 44(1): 50-56.
• Norris, S. P. (1985). Synthesis of research on critical thinking. Educational Leadership, 42(8):40-45.
• Özdemir, E. (2007). Eleştirel okuma.(7. Basım). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Paul, R., Binker, A., Jensen, K. and Kreklau, H. (1990). Critical thinking handbook: a guide for remodeling lesson plans in language arts, social studies and science.CA: Foundation for Critical Thinking.
• Paul, R. (1992). Critical thinking: What, why, and how. New Directions for Community Colleges, 1992(77), 3-24.
• Paul, R. & Elder, L. (2008). How to read a paragraph. Ca: the foundation of critical thinking. https://www.criticalthinking.org/store/get_file.php?inventories_id=157&inventories_files_id=369 (27.11.2017).
• Şahinel, S. (2002). Eleştirel düşünme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Şirin, S. (2014). Aljazeera. http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/basarisizligin-sebebi-ogrenci-degil (27.11.2017).
• Vural, B. (2004). Öğrenci merkezli eğitim ve çoklu zeka. İstanbul: Hayat Yayıncılık.