FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ FİZİK ÖZ-YETERLİK VE EPİSTEMOLOJİK İNANÇLARININ DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 189 - 214, 31.12.2024

Mehmet Sahın , Cemile Melisa Keçebaş , Sude Gönce

https://doi.org/10.35346/aod.1572063

Öz

Eğitim sisteminin en önemli unsurlardan biri öğretmenlerdir ve nitelikli öğretmenlere sahip olmak eğitimin niteliği açısından önem taşımaktadır (Gültekin, 2020; MEB, 2017). Bu durumda öğretmenlerin yeterlikleri ve bilimsel bilgiye olan inançları onların yetiştireceği yeni nesiller için son derece önemlidir. Bu araştırmada, fen bilimleri öğretmen adaylarının fizik ile ilgili öz-yeterlik ve bilimsel epistemolojik inançlarının demografik değişkenlere göre nasıl değiştiğini araştırmak amaçlanmıştır. Nicel araştırma yöntemlerinden tarama modelinin kullanıldığı araştırma, bir devlet üniversitesinde Fen bilimleri öğretmenliği programına devam eden öğretmen adaylarının katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Öğretmen adaylarının fizik öz-yeterliklerini ölçmek amacıyla Fizik Öz-Yeterlik ölçeği, fizik ve fizik öğrenmeye yönelik bilimsel epistemolojik inançlarını ölçmek amacıyla Colorado Fizik ve Fizik Öğrenmeye Yönelik Epistemolojik İnanç (COFFEİ) ölçeği kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının öz-yeterlik ve epistemolojik inançları cinsiyet, genel not ortalaması ve sınıf düzeyi değişkenleri açısından incelenmiştir. Araştırma sonucunda öğretmen adaylarının fizik öz-yeterlik ve fizik ve fizik öğrenmeyle ilgili epistemolojik inançları arasında pozitif yönde yüksek düzeyde bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca not ortalaması yüksek öğretmen adaylarının öz-yeterlikleri ile epistemolojik inançlarının da yüksek olduğu ulaşılan sonuçlardan biridir. Araştırmanın bulguları ışığında öğretmen adaylarının öz-yeterlik ve epistemolojik inanç seviyeleri belirlenerek derslerde bu niteliklerin olumlu yönde geliştirilmesine yönelik uygulamalar yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Fizik öz-yeterliği, bilimsel epistemolojik inanç, fen bilimleri öğretmen adayları

INVESTIGATION OF PRE-SERVICE SCIENCE TEACHERS’ PHYSICS SELF-EFFICACY AND EPISTEMOLOGICAL BELIEFS IN TERMS OF DEMOGRAPHIC VARIABLES

Öz

One of the most important elements of the education system is teachers, and having qualified teachers is significant for the quality of education (Gültekin, 2020; MEB, 2017). In this case, teachers' competencies and their beliefs in scientific knowledge are extremely important for the new generations they will teach. The aim of this study was to investigate how pre-service science teachers' self-efficacy and scientific epistemological beliefs about physics change according to demographic variables. The research was conducted with the participation of pre-service teachers enrolled in science teacher training program at a state university. The study employed the screening research design, a quantitative research method. The Physics Self-Efficacy scale was used to measure the physics self-efficacy of pre-service teachers, and the Colorado Physics and Epistemological Beliefs Towards Learning Physics (COFFEİ) scale was used to measure their scientific epistemological beliefs towards physics and physics learning. The self-efficacy and epistemological beliefs of pre-service teachers were examined in terms of gender, general grade point average and class level variables. As a result of the research, it was concluded that there was a high level of positive relationship between the physics self-efficacy of the pre-service teachers and their epistemological beliefs related to physics and physics learning. In addition, another finding was that the self-efficacy and epistemological beliefs of the pre-service teachers with high grade point averages, were also high. In the light of the results of this study, it may be suggested that the self-efficacy and epistemological belief levels of the pre-service teachers be determined and applications towards enhancement of these features may be carried out in the classes.

Anahtar Kelimeler

Physics self-efficacy, scientific epistemological belief, pre-service science teachers

Kaynakça

• Adams, W. K., Perkins, K. K., Podolefsky, N. S., Dubson, M., Finkelstein, N. D. ve Wieman, C. E. (2006). New instrument for measuring student beliefs about physics and learning physics: the colorado learning attitudes about science survey. Physical Review Special Topics-Physics Education Research, 2(1), 010101.
• Aktamış, H., Özeneoğlu Kiremit, H. ve Kubilay, M. (2016). Öğrencilerin öz-yeterlik inançlarının fen başarılarına ve demografik özelliklerine göre incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 1-10.
• Alpaslan, M. M. ve Işık, H. (2016). Fizik öz-yeterlilik ölçeğinin geçerliliği ve güvenirliliği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(33), 111-122.
• Ashton, P. (1984). Teacher efficacy: A motivational paradigm for effective teacher education. Journal of teacher education, 35(5), 28-32.
• Aslan, S. ve Aybek, B. (2018). Öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 328-340.
• Atalay, R., Kızılay, E. ve Öner Armağan, F. (2021). Türkiye’de fen eğitimi alanındaki öz yeterlik araştırmalarının analizi: bir meta sentez çalışması. Anadolu Öğretmen Dergisi, 5(2), 226-248.
• Aypay, A. (2010). Genel öz yeterlik ölçeği'nin (GÖYÖ) Türkçe'ye uyarlama çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113-132.
• Aypay, A. (2011). Epistemolojik inançlar ölçeğinin Türkiye uyarlaması ve öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 1-15.
• Bandura, A. (1997). Self- efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman.
• Bozkurt, N. (2015). Tarih öğretmeni adaylarının özel alan yeterlik algılarının değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 65-86.
• Brownlee, J., Purdie, N. ve Boulton-Lewis, G. (2001). Changing epistemological beliefs in pre-service teacher education students. Teaching in higher education, 6(2), 247-268.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. ve Kılıç Çakmak, E. (2020). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Carey, S., Evans, R., Honda, M., Jay, E. ve Unger, C. (1989). ‘An experiment is when you try it and see if it works’: a study of grade 7 students’ understanding of the construction of scientific knowledge. International Journal of Science Education, 11(5), 514-529.
• Caymaz, B. (2008). Citizenship education in turkey. Education in Turkey, 195-226.
• Chen, L., Xu, S., Xiao, H. ve Zhou, S. (2019). Variations in students’ epistemological beliefs towards physics learning across majors, genders, and university tiers. Physical Review Physics Education Research, 15(1), 010106.
• Cin, M. (2018). Yenilikçi fen deneyleriyle sorgulamaya dayalı öğrenmenin öğrencilerin kavramsal anlama düzeylerine, epistemolojik inançlarına ve fen bilimleri dersine yönelik tutumlarına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Çakmak, Ö. (2008). Eğitimin ekonomiye ve kalkınmaya etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (11), 33-41.
• Çalışkan, S. Selçuk, G. S. ve Özcan, Ö. (2010). Fizik öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları: cinsiyet, sınıf düzeyi ve akademik başarının etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 449-466.
• Çoban, G. Ü. ve Ergin, Ö. (2008). İlköğretim öğrencilerinin bilimsel bilgiye yönelik görüşlerini belirleme ölçeği. İlköğretim Online Dergisi, 7(3), 707-716.
• Demirel, A. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının epistemolojik inançlarının cinsiyete, akademik başarıya ve sınıf düzeyine göre incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Deryakulu, D. (2006). Epistemolojik inançlar. Y. Kuzgun ve D. Deryakulu (Ed.), Eğitimde bireysel farklılıklar içinde (s. 261-290). Ankara: Nobel Yayın.
• Deryakulu, D. ve Bıkmaz, F. H. (2003). Bilimsel epistemolojik inançlar ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(4), 243-257.
• Dönmez, C. ve Uslu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 460-482.
• Eroğlu, O. ve Yıldırım, Y. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının akademik öz-yeterlik düzeylerinin belirlenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 67-73.
• Evcim., İ., Turgut, H. ve Şahin, F. (2011). İlköğretim öğrencilerinin epistemolojik inanışlarıyla, günlük yaşam problemlerini çözebilme ve akademik başarı düzeyleri arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 1199-1220.
• Gaffney, J. H., Housley Gaffney, A. L., Usher, E. L. ve Mamaril, N. A. (2013). How an active-learning class influences physics self-efficacy in pre-service teachers. AIP Conference Proceedings, 1513(1), 134–137.
• George, D. ve Mallery, P. (2010). SPSS for windows step by step: a simple study guide and reference, 17.0 update. Boston: Pearson.
• González-Gómez, D., Jeong, J. S. ve Cañada-Cañada, F. (2019). Enhancing science self-efficacy and attitudes of Pre-Service Teachers (PST) through a flipped classroom learning environment. Interactive Learning Environments, 30(5), 896-907.
• Guskey, T. R. (1988). Teacher efficacy, self-concept, and attitudes toward the implementation of instructional innovation. Teaching and teacher education, 4(1), 63-69.
• Gülteki̇n, M. (2020). Değişen toplumda eğitim ve öğretmen nitelikleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 10(1), 654-700.
• Gürol, A. (2010). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları ve epistemolojik inançları üzerine bir çalışma. Education Sciences, 5(3), 1395-1404.
• Henson R. K. (2001). Teacher self-efficacy: substantive ımplications and measurement dilemmas.
• Hofer, B. K. (2002). Epistemologıcal world views of teachers: from beliefs to practice. Issues İn Education, 8(2).
• Izgar, H. ve Dilmaç, B. (2008). Yönetici adayı öğretmenlerin özyeterlik algıları ve epistemolojik inançlarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20), 437-446.
• Kahramanoğlu, R. ve Özbakış, G. (2018). Sınıf öğretmenlerinin eğitim inançlarının ve epistemolojik inançlarının belirlenmesi ve aralarındaki ilişkinin incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 8-27.
• Köse, S. ve Dinç, S. (2012). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının biyoloji özyeterlilik algıları ile epistemolojik inançları arasındaki ilişki. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 121-141.
• Lin, T. J. ve Tsai, C. C. (2013). A multi-dimensional instrument for evaluating taiwanese high school students’science learning self-efficacy in relation to their approaches to learning science. International Journal Of Science And Mathematics Education, 11(6), 1275-1301.
• Liu, P. H. ve Liu, S. Y. (2011). A cross-subject investigation of college students’ epistemological beliefs of physics and mathematics. The Asia-Pacific Education Researcher, 20(2), 336-351.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) (2017). Öğretmenlik Mesleğinin Genel Yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme Ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı), (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul Ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar).
• Neber, H. ve Schommer Aikins, M. (2002). Self-regulated science learning with highly gifted students: the role of cognitive, motivational, epistemological, and environmental variables. High Ability Studies, 13(1), 59-74.
• Öngen, D. (2003). Epistemolojik inançlar ile problem çözme stratejileri arasındaki ilişkiler: eğitim fakültesi öğrencileri üzerinde bir çalışma. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(13), 155-162.
• Özbay, H.S. ve Köksal, M.S. (2016). Middle school students‟ scientific epistemological beliefs. The Online Journal Of New Horizons İn Education, 6(1), 92-103.
• Özmen, H. ve Karamustafaoğlu, O. (Ed.). (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Plourde L. A. (2001). The genesis of science teaching in the elementary school: the influence of student teaching.
• Rosenthal, J. A. (1996). Qualitative descriptors of strength of association and effect size. Journal of Social Service Research, 21(4), 37-59.
• Sadıç, A. ve Çam, A. (2015). 8. sınıf öğrencilerinin epistemolojik inançları ile pisa başarıları ve fen ve teknoloji okuryazarlığı. Journal of Computer And Education Research, 3(5), 18-49.
• Sahin, M. (2010). Effects of problem-based learning on university students’ epistemological beliefs about physics and physics learning and conceptual understanding of Newtonian mechanics. Journal of Science Education and Technology, 19, 266-275.
• Saks, A. M. (1995). Longitudinal field investigation of the moderating and mediating effects of self-efficacy on the relationship between. Training And Newcomer Adjustment. Journal of Applied Psychology, 80(2), 211.
• Saracaloğlu, A. ve Yenice, N. (2009). Fen bilgisi ve sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 244-260.
• Schommer, M. ve Dunnel, P. A. (1994). A comparison of epistemological beliefs between gifted and non-gifted high school students. Roeper Review, 16(3), 207-210.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Anı Yayıncılık.
• Şahin, A. ve Karakaya, Y. E. (2023). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının epistemolojik inançları ile öz-yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(85), 47-63.
• Şahin, M. ve Altıncelep, S. (2022). Fen bilimleri öğretmen adaylarına yönelik fen öğretimi öz yeterlik inancı ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi (BAEBD), 13(2), 1290-1313.
• Şahin, M. ve Uysal, İ. (2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme konusundaki öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 190-207.
• Şişman, M. (2009). Öğretmen yeterlilikleri: modern bir söylem ve retorik. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 63-82.
• Taşkın, Ç. Ş. ve Hacıömeroğlu, G. (2010). Öğretmen öz-yeterlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanması ve sınıf öğretmeni adaylarının öz-yeterlik inançları, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (27), 63-75.
• Terzi, A. R. (2005). Üniversite öğrencilerinin bilimsel epistemolojik inançları üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 298-311.
• Tschannen-Moran, M., Hoy, A. W. ve Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: its meaning and measure. Review Of Educational Research, 68(2), 202-248.
• Udo, M. K., Ramsey, G. P. ve Mallow, J. V. (2004). Science anxiety and gender in students taking general education science courses. Journal of Science Education and Technology, 13, 435-446.
• Yavuz, M., Özkaral, T. ve Yıldız, D. (2015). Uluslararası raporlarda öğretmen yeterlikleri ve öğretmen eğitimi. SDU International Journal of Educational Studies, 2(2), 60-71.