Sıcak Kafa and Annihilation: A Critique of National Allegory

Yıl 2025, Cilt: 17 Sayı: 2, 529 - 548, 29.06.2025

Yakup Atamer Aykaç

https://doi.org/10.53376/ap.2025.19

Öz

National allegory is a concept that has generated a lot of debate both in the literary literature and in the context of social sciences in general. When Fredric Jameson, stating that any literature produced in third world countries should necessarily be read in a certain allegorical form and that this allegorical form is national allegory, thus claiming necessity as a distinction regarding both the geographical order, the mode of production and the historical frame, it was inevitable that this concept was subjected to criticism from all such angles. In addition to these criticisms, it should also be noted that the concept has served as a guide for many studies. In this article, it will be shown that the context in which Jameson places national allegory is based on the distinction between public and private spheres, which he takes as a given, and when it is claimed that this basis is not absolute, the necessity or strength of a certain way of reading literature produced anywhere around the world will be transferred to a different axis. This axis will revolve not around the distinction between the public and the private sphere, which political history relies on with an almost essentialism, but around the presence or absence of force within a social movement. According to this paper, with the concept of national allegory, Jameson makes a methodological error not in the way he analyzes the third world, but in the way he analyzes his own home, the west. This theoretical intervention will be exemplified through the novels Sıcak Kafa and Extinction and will aim to contribute to the discussions of national allegory within the literature.

Anahtar Kelimeler

National Allegory , Public Sphere , The Event , Third World , Literature

Sıcak Kafa ve Yok Oluş: Ulusal Alegorinin Eleştirisi

Öz

Ulusal alegori hem edebiyat literatüründe hem de sosyal bilimlerin geneli bağlamında oldukça çok tartışma yaratmış bir kavramdır. Üçüncü dünya ülkelerinde üretilen edebiyatın zorunlu olarak belirli bir alegorik biçimde okunması gerektiğini ve bu alegorik biçimin de ulusal alegori olduğunu belirten Fredric Jameson, bu şekilde hem coğrafi olana ilişkin hem üretim biçimine dair hem de tarihsel olana ilişkin bir zorunluluk iddia ettiğinde, bu kavramın tüm bu açılardan eleştiri oklarına tutulması elbette ki kaçınılmaz olmuştur. Bu eleştiri oklarının yanı sıra aynı zamanda kavramın çok sayıda araştırmada adeta bir rehberlik işlevi gördüğünü de belirtmek gerekir. Bu yazıda Jameson’ın ulusal alegoriyi yerleştirdiği bağlamın temelinde verili olarak kabul ettiği bir kamusal-özel alan ayrımı olduğu gösterilecek ve bu temelin yersiz olduğu iddia edildiğinde dünyanın herhangi bir yerinde üretilen edebiyatın belirli bir okuma biçiminin zorunluluğu yahut kuvveti farklı bir eksene aktarılacaktır. Bu eksen, siyasal tarihin adeta bir özcülük ile dayandığı kamusal ile özel olanın ayrımı değil, toplumsal bir hareket içinde kuvvet bulunup bulunmaması etrafında dönecektir. Bu araştırmaya göre ulusal alegori kavramıyla Jameson, üçüncü dünyaya bakış şekliyle değil, kendi evine, batıya bakış şekliyle metodolojik bir hata yapmaktadır. Bu kuramsal müdahale, Sıcak Kafa ve Yok Oluş romanları üzerinden örneklendirilecek ve ulusal alegori tartışmalarına bir katkı sunması hedeflenecektir.

Anahtar Kelimeler

Ulusal Alegori , Kamusal Alan , Olay , Üçüncü Dünya , Edebiyat

Kaynakça

• Ahmad, Aijaz (1995), Teoride Sınıf, Ulus Edebiyat: Jameson, Salman Rüşdi, Edward Said Eleştirisi (İstanbul: Alan Yayınları) (Çev. Ahmet Fethi).
• Arendt, Hannah 2006), İnsanlık Durumu (İstanbul: İletişim Yayınları) (Çev. Bahadır Sina Şener).
• Berlin, Isaiah (2014), “Two Concepts Of Liberty”, Matravers, Derek ve Jonathan Pike ve Nigel Warburton (Der.), Reading Political Philosophy (London: Routledge): 231-237.
• Buchanan, Ian (2006), On Jameson: From Postmodernism to Globalization (New York: SUNY Press).
• Burnham, Clint ve Todd Mcgowan (2016), Fredric Jameson and the Wolf of Wall Street (London: Bloomsbury Academic).
• Deleuze, Gilles ve Felix Guattari (2009), Anti-Oedipus: Capitalism And Schizophrenia (London: Penguin Books).
• Deleuze, Gilles (2015), Anlamın Mantığı (İstanbul: Norgunk Yayıncılık.) (Çev. Hakan Yücefer).
• Homer, Sean (2018), Fredric Jameson: Marxism, Hermeneutics, Postmodernism (London: Routledge).
• Kırmızısakal, Koray (2022), Geleceğin Tarihlerini Yapmak: Mars Üçlemesi’nde Devrim ve Ütopya (Yayımlanmamış Doktora Tezi) (Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Jameson, Fredric (1981), Fables of Aggression: Wyndham Lewis, the Modernist as Fascist (California: University Of California Press).
• Jameson, Fredric (2007), Archaeologies of the Future: The Desire Called Utopia and Other Science Fictions (New York: Verso Books).
• Jameson, Fredric (2008), Modernizm İdeolojisi (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev. Kemal Atakay, Tuncay Birkan).
• Jameson, Fredric (2011a), Siyasal Bilinçdışı (İstanbul: Ayrıntı Yayınevi) (Çev. Yavuz Alogan, Mesut Varlık).
• Jameson, Fredric (2011b), Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı (İstanbul: Alfa Yayınları) (Çev. Cem Gönenç).
• Jameson, Fredric (2020), Allegory And İdeology (New York: Verso Books).
• Jameson, Fredric (2023), “Third-World Literature in the Era of Multinational Capitalism”, Brydon, Diana (Der.), Postcolonialism (London: Routledge): 541-564.
• Jameson, Fredric (2024), The Years Of Theory: Postwar French Thought To The Present (New York: Verso Books).
• Jameson, Fredric (2013), Brecht ve Yöntem (İstanbul: Habitus Kitap) (Çev. Gül Çağalı Güven).
• Kum, Afşin (2016), Sıcak Kafa (İstanbul: April Yayıncılık).
• Marx, Karl (2016), Fransız Üçlemesi: Fransa’da Sınıf Mücadeleleri, Louis Bonapart’ın 18 Brumaire’i, Fransa’da İç Savaş (İstanbul: Yordam Kitap) (Çev. Erkin Özalp).
• Oziewicz, Marek (2017), “Speculative Fiction”, Lynch, Deidre Shauna (Der.), Oxford Research Encyclopedia of Literature (Oxford: Oxford University Press).
• Parr, Adrian (2010), Deleuze Dictionary Revised Edition (Edinburgh: Edinburgh University Press).
• Said, Edward (1998). Oryantalizm (İstanbul: İrfan Yayınevi) (Çev. Nezih Uzel).
• Sayer, Derek (2012), Soyutlamanın Şiddeti Tarihsel Materyalizmin Analitik Temelleri (İstanbul: Habitus Yayıncılık) (Çev. Gül Çağalı Güven).
• Seton, Kathy (1999), “Fourth World Nations in the Era of Globalisation: An Introduction to Contemporary Theorizing Posed By Indigenous Nations”, Fourth World Journal, 4 (1): 49-69.
• Szeman, Imre (2001) “Who's Afraid Of National Allegory? Jameson, Literary Criticism, Globalization”, The South Atlantic Quarterly, 100 (3): 803-827.
• Tarkovsky, Andrei (1979), Stalker (Mosfilm).
• U.S. Constitution (1789), https://constitutioncenter.org/the-constitution/amendments (18.05.2025).
• Vandermeer, Jeff (2018), Yok Oluş (İstanbul: Alfa Yayıncılık) (Çev. Mine Sarucan).
• Varel, Anıl (2020), “Güçlü Devlet Geleneği Tezinin Eleştirisine Katkı: Özne-Merkezcilik Sorunu”, Mülkiye Dergisi, 44 (4): 609-642.
• Xu, H. (2018), “Beyond National Allegory”, Modern Chinese Literature and Culture, 30 (1): 163-190.