Din-Felsefe İlişkisi Bağlamında Siyasetin Özerkliği Meselesi: Bir İbn Rüşd Okuması

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 3, 739 - 757, 15.10.2021

Onur Yıldırım

https://doi.org/10.53376/ap.2021.25

Öz

Bu çalışma, din-felsefe ilişkisine dair özgün bir teori ortaya koyan İbn Rüşd’ün görüşlerinden hareketle siyasal etkinliğin özerkliği meselesini inceleme iddiasındadır. İbn Rüşd, kendinden önceki Maşrıklı İslam filozofları Farabi ve İbn Sina gibi din ve felsefe arasındaki ilişkiyi konu edinir. Farabi-İbn Sina ekolü olarak bilinen ve İbn Rüşd’e kadar İslam felsefesine mührünü vuran bu ekol, din-felsefe arasındaki ilişki açısından felsefenin din karşısında tarihsel bakımdan önceliği ve epistemolojik açıdan üstünlüğü tezinden hareketle dini felsefeye tabi kılar. Dahası bu ekol tarafından din, felsefenin popüler bir veçhesi olarak takdim edilir. Din-felsefe arasındaki ilişkinin bu şekilde ortaya konulması, bu iki etkinlik türünün birbiriyle uyum içerisinde olduğu ve birbirini tamamladığı şeklindeki varsayımla noktalanır. Siyasal etkinlik, bu bakış açısının uzantısı olarak, din-felsefe ilişkisinin uyumu bağlamında ele alınır. İbn Rüşd ise, dinfelsefe arasındaki ilişkiyi uyum ve tamamlama kavramları üzerinden ele almaz. Din-felsefe ilişkisi bakımından, İbn Rüşd’ün ortaya koyduğu proje, bir tür özerklik projesidir. Bu çalışmanın kendilerine özgü kimlikleriyle, kendilerine ait alanlara havale amacı, din-felsefe ilişkisini, bu ikisinin ederek değerlendiren İbn Rüşd’ün, siyasal etkinliği ne tür bir kimlikle, hangi alana havale ettiğini tahlil etmek; böylece siyasal etkinliğin özerkliği meselesini tartışabilmektir.

Anahtar Kelimeler

İbn Rüşd, Şeriat, Din, Felsefe, Siyaset

The Question of the Autonomy of Politics in the Context of Relationship Between Religion and Philosophy: A Reading of Ibn Rushd

Öz

This study claims to examine the issue of the autonomy of political activity, based on the views of Ibn Rushd, who put forward an original theory of the relationship between religion and philosophy. Ibn Rushd deals with the relationship between religion and philosophy, such as the Oriental Eastern Islamic philosophers Farabi and Avicenna. This school, known as the Farabi-Avicenna school and which put its seal on Islamic philosophy until Ibn Rushd, subordinates religion to philosophy based on the thesis of the historical priority and epistemological superiority of philosophy over religion in terms of the relationship between religion and philosophy. Moreover, religion is presented by this school as a popular aspect of philosophy. This presentation of the relationship between religion and philosophy ends with the assumption that these two types of activity are in harmony with each other. Political activity, as an extension of this point of view, is handled in the context of the harmony of the relationship between religion and philosophy. On the other hand, Ibn Rushd does not deal with the relationship between religion and philosophy in terms of harmony and completion. In terms of the relationship between religion and philosophy, Ibn Rushd's project is a kind of autonomy project. The purpose of this study is to discuss Ibn Rushd's views on political activity in the context of the relationship between religion and philosophy.

Anahtar Kelimeler

Ibn Rushd, Sharia, Religious, Philosophy, Politics

Kaynakça

• Aristoteles 2019 , Metafizik İstanbul: Pinhan Yayıncılık Çev. Y. Gurur Sev .
• Arslan, Ahmet 2017 , İbni Haldun İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları .
• Birgül, Mehmet 2010 , “İbn Rüşd’ün Felsefe-Din Çözümlemesinin Aristotelyen Kökenleri Üzerine”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19 1 : 243- 253.
• Butterworth, Charles E. 1983 , “Ethics in Medieval Islamic Philosophy”, The Journal of Religious Ethics, 11 2 : 224-239.
• Câbirî, Muhammed Âbid 2003 , Felsefi Mirasımız ve Biz İstanbul: Kitabevi Çev. Said Aykut .
• Câbirî, Muhammed Âbid 2019 , Arap-İslam Medeniyetinde Entelektüeller -İbn Hanbel Mihnesi & İbn Rüşd’ün Çilesi- İstanbul: Mana Yayınları Çev. Numan Konaklı .
• Çaylak, Adem ve Yunus Şahbaz 2015 , “Eleştirel Aklın Kadim Bilgesi: İbn Rüşd ve Siyaset Felsefesi”, Muhafazakar Düşünce Dergisi, 44: 85-97.
• Çilingir, Lokman 2016 , “İbn Rüşd: Bilimsel Burhani Siyaset”, Çilingir, Lokman, Mustafa Yıldız, Hasan Aydın Der. , İslam’ın Klasik Çağında Felsefi Bir Sorun Olarak Siyaset Ankara: Elis Yayınları : 153-180.
• Farabi 2015 , Mutluluğun Kazanılması Tahsîlu’s-Sa’âda Ankara: Divan Kitap Çev. Ahmet Arslan .
• Gutas, Dimitri 2014 , İbn Sina’nın Mirası İstanbul: Klasik Yayınları Der. ve Çev. M. Cüneyt Kaya .
• Ivry, Alfred L. 2008 , “Averroes’ Understanding of the Philosopher’s Role”, Akasoy, Anna ve Wim Raven Der. , Islamic Thought in the Middle Ages Leiden: Brill : 113-123.
• İbn Rüşd 1977 , “Short Commentary on Aristotle’s “Topics”, Butterworth, Charles E. Der. , Averroes’ Three Short Commentaries on Aristotle’s “Topics”, “Rhetoric”, and “Poetics” Albany: State University of New York Press : 43-57.
• İbn Rüşd 2005 , Siyasete Dair Temel Bilgiler İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınları Çev. Muharrem Hilmi Özev .
• İbn Rüşd 2015 , İkinci Analitikler’in Orta Şerhi İstanbul: Klasik Yayınları Çev. Hacı Kaya .
• İbn Rüşd 2019 , Felsefe-Din İlişkileri Faslu’l-makâl & el-Keşf an minhâci’l- edille İstanbul: Dergâh Yayınları Çev. Süleyman Uludağ .
• İbn Rüşd 2020 , Tutarsızlığın Tutarsızlığı Tehafütü’t-Tehafüt İstanbul: Karbon Kitaplar Çev. Muharrem Hilmi Özev .
• Jadaane, Fehmi 2020 , Stoacılığın İslam Düşüncesi Üzerindeki Etkisi İstanbul: AlBaraka Yayınları Çev. Ece Ergin .
• Karlıağa, Bekir 1999 , “İbn Rüşd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 20: 257-288.
• Kurtoğlu, Zerrin 2013 , İslam Düşüncesinin Siyasal Ufku İstanbul: İletişim Yayınları .
• Leaman, Oliver 1980 , “Ibn Rushd on Happiness and Philosophy”, Studia Islamica, 52: 167-181.
• Omar, Ayesha 2019 , “Ibn Rushd’s The Decisive Treatise: A Text for Political Reform”, The Medieval History Journal, 22 1 : 131-155.
• Rosenthal, Erwin I. J. 1953 , “The Place of Politics in the Philosophy of Ibn Rushd”, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, 15 2 : 246-278.
• Rosenthal, Erwin I. J. 1996 , Ortaçağ’da İslam Siyaset Düşüncesi İstanbul: İz Yayıncılık Çev. Ali Çaksu .
• Ross, David 2014 , Aristoteles İstanbul: Kabalcı Yayıncılık Çev. Ahmet Arslan .
• Ruby, Christian 2016 , Siyaset Felsefesine Giriş İstanbul: İletişim Yayınları Çev. Aziz Ufuk Kılıç .
• Spinoza 2018 , Politik İnceleme Tractatus Politicus Ankara: Doğu Batı Yayınları Çev. Murat Erşen .
• Taylor, Richard 2012 , “Averroes on the Shari’ah of the Philosophers”, Taylor, Richard, Omar, Irfan Der. , The Judeo-Christian-Islamic Heritage: Philosophical & Theological Perspectives Milwaukee: Marquette University Press : 283-304.
• Yıldız, Mustafa 2013 , “İbn Rüşd’ün Seçkinciliği Bağlamında Felsefenin Siyasal İşlevi”, İslam Araştırmaları Dergisi, 29: 35-64.
• Yıldız, Mustafa 2016 , “Conceiving Religion: Al-Farabi and Averroes on the Concepts of “Millah” and “Shari’ah”, Journal of Islamic Philosophy, 10: 62-103. Walzer, Richard 1962 , Greek into Arabic Cambridge: Harvard University Press .
• Walzer, Richard 1962 , Greek into Arabic (Cambridge: Harvard University Press).