Anti-Coal Movements in Turkey: The Case of Çırpılar

Yıl 2021, Cilt: 13 Sayı: 2, 439 - 471, 20.06.2021

İlke Taşdemir , Marella Bodur Ün Sevgi Balkan Şahin

https://doi.org/10.53376/ap.2021.15

Cited By: 2

Öz

Thanks to such hegemonic discourses as reducing dependence on foreign energy, accelerating economic development or ensuring cheap electricity production, which were employed to create consent in society, thermal power plants have become widespread in Turkey. Of late, environmental movements have emerged against these thermal power plants that threaten human health, the environment, living spaces, and nature. This study examines “the Çırpılar Movement” in Çanakkale, one of the anti-coal power plants movements that have emerged as a result of Turkey’s neoliberal energy policies. The data for this study is obtained through unstructured interviews and qualitative data collection method. Interviews were conducted with 22 interviewees from various environmental groups and organizations, including Kazdağı Natural and Cultural Assets Protection Association, Troy Environmental Association, Ida Solidarity Association, Çanakkale Agricultural Chamber, TEMA Foundation and villagers from Yenice, Çanakkale between 2- 5 July 2018. Based on the data retrieved from these interviews, the goals, strategies, and discourses of the participants are analyzed under three main themes: “human health”, “environment” and “economic effectiveness”. Drawing on the works of Antonio Gramsci, this study argues that the Çırpılar anti-coal movement is a counter-hegemonic movement, supported and sustained by common consciousness, values and anti-hegemonic discourses articulated by organic intellectuals.

Anahtar Kelimeler

Counter-Hegemonic Movements, Environmental Movements, Neoliberalism, Organic Intellectuals, Çırpılar Anti-coal Movement.

Proje Numarası

9990

Türkiye’de Termik Santral Karşıtı Hareket: Çırpılar Örneği

Öz

Termik santraller Türkiye’de, enerjide dışa bağımlılığın azaltılması, kalkınmanın hızlanması ya da ucuz elektrik üretiminin sağlanması gibi hegemonik söylemlerle toplumda rıza oluşturulmaya çalışılarak yaygınlaştırılmaktadır. Bu gelişme insan sağlığını, çevreyi ve yaşam alanlarını tehdit eden termik santrallere karşı mücadele eden çevre hareketlerinin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bu çalışmada Türkiye’de enerji ihtiyacının karşılanması, kalkınmanın hızlandırılması ve istihdamın arttırılması söylemleriyle yürütülen neoliberal enerji politikalarına meydan okuyan termik santral karşıtı hareketlerden biri olan ve Çanakkale’nin Yenice ilçesinin Çırpılar Köyü’ne kurulması planlan termik santrale karşı ortaya çıkan “Çırpılar Hareketi” incelenmiştir. Nitel veri toplama ve yapılandırılmamış çalışmada, 2-5 Temmuz 2018 tarihleri arasında Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, Troya Çevre mülakat yöntemleri kullanılan bu Derneği, İda Dayanışma Derneği, Çanakkale Ziraat Odası, TEMA Vakfı üyeleri ile Çanakkale Yenice köylüleri de dâhil olmak üzere toplam 22 kişi ve kurum ile görüşme yapılmıştır. Elde edilen veriler ışığında harekete katılanların amaçları, söylemleri ve eylemleri “insan sağlığı”, “çevre” ve “ekonomik etkinlik” olmak üzere üç tema altında değerlendirilip analiz edilmiştir. Çalışmada Gramşiyan bir perspektiften Çırpılar Hareketi’nin hegemonya karşıtı bir hareket olduğu ve bu mücadelenin aydınlar tarafından inşa edilen ve dillendirilen söylemlerle yürütüldüğü iddia edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hegemonya-karşıtı Hareketler, Çevre Hareketleri, Neoliberalizm, Organik Entelektüeller, Çırpılar Hareketi.

Etik Beyan

Bu makale, Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından 9990 no.lu proje ile desteklemiş ve Doç. Dr. Marella Bodur Ün ve Dr. Öğretim Üyesi Sevgi Balkan Şahin’in danışmanlığında İlke Ulutaş tarafından 2019 yılında yazılan “Neo-Gramşiyan Yaklaşım Çerçevesinde Türkiye’de Çevreci Hareketler: Akkuyu, Çırpılar, Fındıklı Örnekleri” başlıklı Yüksek Lisans tezinden revize edilerek hazırlanmıştır.

Proje Numarası

9990

Kaynakça

• Adaman, Fikret, Murat Arsel ve Bengi Akbulut (2019), “Neoliberal Developmentalism, Authoritarian Populism and Extrativism in the Countryside: The Soma Mining Disaster in Turkey”, The Journal of Peasant Studies, 46 (3): 514-536.
• Akalın, Selçuk (2009), “Neoliberal İktisadın Gelişimi Üzerine Kısa Bir Not”, Akalın, Gülsüm ve Selçuk Akalın (Der.), Neoliberal İktisadın Marksist Eleştirisi (İstanbul: Kalkedon Yayıncılık): 9-21.
• Akbulut, Bengi (2014), “Neither Poor Nor Rich But Malcontent: An Anotomy of Contemporary Environmentalisms”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1): 9-24.
• Aksu, Cemil (2016), “Derelerin Özgürlüğünden Yaşamın Özgürleştirilmesine: HES Karşıtı Kitle Hareketlerinin Politik Ufku Üzerine Bir Deneme”, Erensü, Sinan, Cemil Aksu ve Erdem Evren (Der.), Sudan Sebepler Türkiye’de Neoliberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişler (İstanbul: İletişim Yayınları): 395-427.
• Algedik, Önder (2017), “Enerji İhtiyacı Söylemi Çöktü”, https://yesilgazete.org/blog/2017/02/28/enerji-ihtiyaci-soylemi-coktu-onder-algedik/ (08.11.2018).
• Anderson, Perry (1988), Gramsci Hegemonya Doğu\Batı Sorunu ve Strateji (İstanbul: Alan Yayıncılık) (Çev. Tarık Günersel).
• Arsel, Murat, Bengi Akbulut ve Fikret Adaman (2015), “Environmentalism of the Malcontent: Anatomy of an Anti-Coal Power Plant Struggle in Turkey”, The Journal of Peasant Studies, 42 (2): 371-395.
• Ataay Faruk ve Ceren Kalfa (2008), “Modern Prens’ten Post Modern Prens’e: Gramsci’nin Siyasal Parti Kuramı Üzerine”, Akdeniz İİBF Dergisi, 15: 26-49.
• Ataay Faruk ve Ceren Kalfa (2009), “Neoliberalizmin Krizi ve AKP'nin Yükselişi”, Mütevellioğlu, Nergis ve Sinan Sönmez (Der.), Küreselleşme, Kriz ve Türkiye'de Neoliberal Dönüşüm (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları): 303-329.
• Augelli, Enrico ve Craig Murphy (1994), “Gramsci and International Relations: A General Perspective with Examples from Recent US Policy toward the Third World”, Smith, Steve (Der.), Gramsci, Historical Materialism and International Relations, (New York: Cambridge Üniversitesi Yayınları): 127-147.
• Avcı, Duygu, Fikret Adaman ve Begüm Özkaynak (2010), “Ekolojik Paylaşıma Dayalı İhtilaflarda Destek ve Direniş Söylemleri: Kazdağı Örneği”, Toplum ve Bilim Dergisi, 119: 141-159.
• Aygün, Banu ve Bilge Kağan Şakacı (2013), “Türkiye’de Çevreye Doğrudan Odaklı Çevreci Hareketler ve Çevresel Yaklaşımlar Üzerine Bir Deneme”, International Congress of Asian and North African Studies, 1: 139-162.
• Bagatır, Bulut (2018) “Çanakkale’nin Termik Santral ile Sınavı: Kaz Dağları Yaşam Mücadelesini Kazanabilecek Mi?”, http://ekoiq.com/2018/06/18/canakkalenin-termik-santral-ile-sinavi-kaz-daglari-yasam-mucadelesini-kazanabilecek-mi/ (18.06.2018).
• Balaam, David N. ve Bradford Dillman (2015), Uluslararası Ekonomi Politiğe Giriş (Ankara: Adres Yayınları) (Çev. Nasuh Uslu).
• Balkan Şahin, Sevgi ve Marella Bodur Ün (2021), “Counter-hegemonic Struggle and the Framing Practices of the Anti-nuclear Platform in Turkey (2002–2018)”, Environment and Planning C: Politics and Space. Online First. https://doi.org/10.1177/23996544211000342
• Bayramoğlu Özuğurlu, Sonay (2009), “Türkiye’de Devletin Dönüşümü: Parlamenter Populizmden Piyasa Despotizmine”, Mütevellioğlu, Nergis ve Sinan Sönmez (Der.), Küreselleşme, Kriz ve Türkiye’de Neoliberal Dönüşüm (İstanbul:İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları): 261-297.
• Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet- Devter Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun (1994), http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3996.pdf (14.05.2019).
• Bianet (2019), “Torba Yasa Termik Santral Filtre Düzenlemesi Çıkarılarak Kabul Edildi”, http://bianet.org/bianet/siyaset/216750-torba-yasa-termik-santral-filtre-duzenlemesi-cikarilarak-kabul-edildi (27.09.2020).
• Bieler, Andreas ve David Morton (2004), “A Critical Theory Route To Hegemony, World Order and Historical Change: Neo-Gramscian Perspectives in International Relations”, Capital & Class, 28 (85): 85-113.
• Bilir, Pınar (2017), “Çanakkale İşgal Altında”, Yeşil Gazete, https://yesilgazete.org/blog/2017/12/15/canakkale-isgal-altinda-pinar-bilir/ (20.08.2018).
• Birgün (2018), “Dosya: Edremit Körfezi Nasıl Yok Ediliyor? Kazdağları'nın İmdat Çığlığı”, https://www.birgun.net/haber-detay/dosya-edremit-korfezi-nasil-yok-ediliyor-kazdaglari-nin-imdat-cigligi-224233.html (02.08.2018).
• Bodur Ün, Marella ve Kasım Timur (2016), “Kolektif Siyasal Şiddet ve İslami Toplumsal Hareket Analizi: Hamas örneği”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71 (2): 565-597.
• Boratav, Korkut (2009), Türkiye İktisat Tarihi 1908-2008 (Ankara: İmge Kitabevi Yayınları).
• Castells, Manuel (1997), The Power of Identity, Vol. 2, The Information Age: Economy, Society and Culture (Oxford: Blackwell).
• Change (2017), “Çanakkale’ye Sahip Çık”, https://www.change.org/p/%C3%A7anakkale-ye-sahip-%C3%A7%C4%B1k-csbgovtr (05.09.2017).
• Cox, Robert ve Timothy Sinclair (2016), Dünya Düzenine Yaklaşımlar (İstanbul: Röle Akademik Yayıncılık) (Çev. Emrah Çınar ve Semih Çelik).
• Çanakkale Yorum (2017), “Bülent Öz: Şehitler diyarı Çanakkale, termik diyarı Çanakkale olmasın!”, http://www.canakkaleyorum.com/bulent-oz-sehitler-diyari-canakkale-termik-diyari-canakkale-olmasin/ (20.08.2018).
• Çayır, Kenan (1999), “Toplumsal Sahnenin Yeni Aktörleri: Yeni Sosyal Hareketler”, Çayır, Kenan (Der.), Yeni Sosyal Hareketler Teorik Açılımlar (İstanbul: Kaknüs Yayınları): 13-32.
• Dermenci, Güneş (2016), “İda, Termik santrallere karşı buluştu: Kaz Dağları’na Ses Ol, Nefes Ol!”, Yeşil Gazete, https://yesilgazete.org/blog/2016/06/06/ida-termik-santrallere-karsi-bulustu-kaz-daglarina-ses-ol-nefes-ol/ (02.10.2018).
• Diken (2015), “Uzmanlar Uyardı: Kaz Dağları’nda Planlanan Termik Santraller Nefes Aldırmayacak”, http://diken.com.tr/uzmanlar-uyardi-kaz-daglarinda-planlanan-termik-santraller-nefes-aldirmayacak/ (08.11.2018).
• Diken (2016), “Kazdağları’na Termik Santrale Karşı Eylem: Çocuklarımız İçin Mücadele Veriyoruz”, http://www.diken.com.tr/kazdaglarina-termik-santral-projesine-karsi-eylem-cocuklarimiz-icin-mucadele-veriyoruz/ (22.10.2018).
• Dura, Cihan (2007), “Sömürgeci Kaz Dağları’nda”, http://www.cihandura.com/tr/makale/SOMURGECI-KAZ-DAGLARI-NDA-539. (20.10.2018).
• Enerji Atlası (2021), “Kömür ve Linyit Yakıtlı Termik Santraller”, https://www.enerjiatlasi.com/komur/ (5.02.2021).
• Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu (2013), Elektrik Piyasası Kanunu, www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6446.doc (2.09.2018).
• Enerji Günlüğü (2019), “Fatih Dönmez: Yerli kömürü sonuna kadar kullanacağız”, https://enerjigunlugu.net/icerik/30828/fatih-donmez-yerli-komuru-sonuna-kadar-kullanacagiz.html (12.03.2019).
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2004), “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi”, http://www.solar-santral.com/menuis/starteji_belgesi_ypk_2004_03154450.pdf (12.10.2018).
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2018), “İthal Kömürlü Termik Santrallerde Yerli Kömür Dönemi”, https://enerji.gov.tr/haber-detay?id=349 (20.03.2019).
• Erensü, Sinan, Cemil Aksu ve Erdem Evren (2016), “Giriş: Yeğin Sular Daim Engine Akar”, Erensü, Sinan, Cemil Aksu ve Erdem Evren (Der.), Sudan Sebepler Türkiye’de Neoliberal Su-Enerji Politikaları ve Direnişler (İstanbul: İletişim Yayınları): 9-36.
• Eryılmaz, Çağrı ve Fatmagül Akman (2016), “Kolektif Bir Çevre Hareketi Olarak Artvin'de Maden Karşıtı Direniş”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25: 17-33.
• George, Susan (2009), “Neoliberalizmin Kısa Tarihi”, Akalın, Gülsüm ve Selçuk Akalın (Der.), Neoliberal İktisadın Marksist Eleştirisi (İstanbul: Kalkedon Yayınları): 33-47.
• Gezen, Burak ve Mustafa Suiçmez (2017), “Kazdağları’nda Termik Santral Endişesi”, Halkın Habercisi, http://www.halkinhabercisi.com/kazdaglarinda-termik-santral-endisesi (22.10.2018).
• Gramsci, Antonio (1984), Modern Prens (Ankara: Birey ve Toplum Yayıncılık) (Çev. Esin Pars).
• Gramsci, Antonio (1986), Hapishane Defterleri Seçmeler (İstanbul: Onur Yayınları) (Çev. Kenan Somer).
• Gramsci, Antonio (2014), Hapishane Defterleri (İstanbul: Belge Yayınları) (Çev. Adnan Cemgil).
• Gazete Değişim (2015), “Çevreciler Tepkili, Köylü Memnun”, http://gazetedegisim.com/cevreciler-tepkili-koylu-memnun (22.10.2018).
• Gündoğan, Arif Cem, Nevra Yaraç ve Osman Bulut Bagatır (2018), “Linyit Yanmaz Yakar”, http://ekoiq.com/arsiv/linyit%20raporu%20biten.pdf (08.10.2019).
• Halkın Habercisi (2017), “Kazdağları’nda Termik Santral Endişesi”, http://www.halkinhabercisi.com/kazdaglarinda-termik-santral-endisesi (1.02.2018).
• Hamsici, Mahmut (2012), Dereler ve İsyanlar (Ankara: Nota Bene Yayınları).
• Heinrich Böll Stiftung (2017), “Kömür Atlası”, https://tr.boell.org/tr/2017/05/30/komur-atlasi (12.10.2018).
• Hürriyet (2015), “Yenice Çırpılar Köyü Termik Santral ÇED Toplantısı Yapıldı”, http://www.hurriyet.com.tr/yenice-cirpilar-koyu-termik-santral-ced-toplantisi-yapildi-37133695 (05.09.2018).
• Hürriyet (2017), “Bakan az önce açıkladı! Tüm uyarıları yaptık”, http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/bakan-az-once-acikladi-tum-uyarilari-yaptik-40547973 (22.10.2018).
• Joseph, Jonathan (2003), “Two Types Of Hegemony Structural Hegemony And Hegemonic Projects”, Joseph, Jonathan (Der.), Hegemony: A Realist Analysis (London: Routledge): 125-145.
• Kamu İhale Kurumu (2002), Kamu İhale Kanunu, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4734.pdf (11.06.2018).
• Karriem, Abdulrazack (2009), “The Rise and Transformation of the Brazilian Landless Movement into a Counter Hegemonic Political Actor: A Gramscian Analysis”, Geoforum, 40: 316-325.
• Kaya, Alp Yücel (2014), “Piyasanın Görünmez Eli: Enerji Piyasası Kurulu Acele Kamulaştırma Kararları (2004-2012)”, Kampfplatz Dergisi, 2 (5):13-45.
• Kaya, Raşit (2009), “Neoliberalizmin Türkiye’ye Siyasal Etkileri Üzerine Değerlendirmeler ve Tartışma Öğeleri”, Mütevellioğlu, Nergis ve Sinan Sönmez (Der.), Küreselleşme, Kriz ve Türkiye'de Neoliberal Dönüşüm (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları): 235-257.
• Kilim, Esra (2010), “Madencilik Sektöründe Taşeronlaştırma Ve Özelleştirme Yöntemi: Rödövans”, http://sendika63.org/2010/03/madencilik-sektorunde-taseronlastirma-ve-ozellestirme-yontemi-rodovans-esra-erguzeloglu-kilim-esrakilim-blogcu-com-41292/ (12.10.2018).
• Kuyucu, Tuna (2017), “Two Crises, Two Trajectories: The Impact of 2001 and 2008 Economic Criseson Urban Governence in Turkey”, Adaman, Fikret, Murat Arsel ve Bengi Akbulut (Der.), Neoliberal Turkey and Its Discontent (London: I.B.Tauris): 68-83.
• Lamont, Christopher (2015), Research Methods in International Relations (London: Sage).
• Melucci, Alberto (1985), “The Symbolic Challenge of Contemporary Social Movements”, Social Research, 52 (4): 789-816.
• Melucci, Alberto (1996), Challenging Codes: Collective Action in the Information Age (Cambridge: Cambridge University Press).
• Mermer, Ayşegül (2016), Yeni Sosyal Hareketler Bağlamında Bergama Mücadelesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) (Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Merrington, John (1968), “Theory and Practice in Gramsci’s Marxism”, The Social Register, 5: 145-176.
• Offe, Claus (1985), “New Social Movements: Challenging the Boundaries of Institutional Politics”, Social Research, 52 (4): 817-868.
• Okur, Mehmet Akif (2015), “Eleştirel Gramsci, Cox ve Hegemonya: Yerelden Küresele, İktidarın Sosyolojisi Üzerine”, Uluslararası İlişkiler, 12 (46): 131-151.
• Okur, Mehmet Akif ve Hakan Övünç Ongur (2017), “Uluslararası İlişkilerde Eleştirel Teori”, Gözen, Ramazan (Der.), Uluslararası İlişkiler Teorileri (İstanbul: İletişim Yayınları): 291-322.
• Özen, Hayriye (2018), “Yerellik-Popülerlik Ekseninde Türkiye’de Çevre Mücadeleleri”, Alternatif Politika, 10 (2): 181-209.
• Portelli, Hugues (1982), Gramsci ve Tarihsel Blok (Ankara: Savaş Yayınları) (Çev. Kenan Somer).
• Réseau Sortir du Nucléaire (2021), “Je soutens le Résenau Sortir du Nucleaire”, https://www.sortirdunucleaire.org/Soutenez-nous (1.3.2021).
• Resmi Gazete (2011), “3996 Bazı Yaptırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun Uygulama Usul ve Esaslarına İlişkin Karar”, https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/06/20110611M1-11.htm (24.2.2021).
• Resmi Gazete (2016), “Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/06/20160617-1.htm (24.2.2021).
• Sağlam, Baykal (2018), “Çırpılar Termik Santrali Tepki Çekiyor”, Çanakkale Olay, http://canakkaleolay.com/Cirpilar-Termik-Santrali-tepki-cekiyor--43760 (22.10.2018).
• Sayım, Ferhat (2019), Sosyal Bilimlerde Araştırma ve Tez Yazım Yöntemleri (Ankara: Seçkin Yayıncılık).
• Sevgi, Hüseyin ve Serhat Özgökçeler (2016), “Cerrattepe: As an Explanandum of the Common Faith”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (45): 501-507.
• Sklair, Leslie (2001), The Transnational Capitalist Class (Oxford: Blackwell).
• Sönmez, Sinan (2009), “Türkiye Ekonomisinde Neoliberal Dönüşüm Politikaları ve Etkileri”, Mütevellioğlu, Nergis ve Sinan Sönmez (Der.), Küreselleşme, Kriz ve Türkiye'de Neoliberal Dönüşüm (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları): 25-63.
• Sözcü (2017), “Kazdağları’nda Termik Santral Endişesi: Bir Hançer Gibi”, https://www.sozcu.com.tr/2017/gundem/kazdaglarinda-termik-santral-endisesi-1624587/ (11.03.2021).
• Taşyapı (2018), “Çanakkale Yenice- Çırpılar Termik Santrali”, http://www.tasyapi.com/tr/canakkale-yenice-cirpilar-termik-santrali-09468 (24.08.2018).
• TEMA (2017), “Çanakkale’nin Havası Bozulmasın”, http://tema.org.tr/web_14966-2_1/entitialfocus.aspx?primary_id=1682&target=categorial1&type=2&detail=single (19.08.2018).
• TEMA (2018), “Kazdağı’nda Planlanan Termik Santralin Çed Kararı Mahkemeye Taşındı”, http://www.tema.org.tr/web_14966-2_1/entitialfocus.aspx?primary_id=2035&type=2&target=categorial1&detail=single&sp_table=&sp_primary=&sp_table_extra= (03.07.2018).
• Touraine, Alain (1985), “An Introduction to the Study of Social Movements”, Social Research, 52 (4): 749-787.
• 350Türkiye (2018), “Kazdağlarında planlanan termik santralin çed kararı mahkemeye taşındı”, https://350turkiye.org/kazdaginda-planlanan-termi%cc%87k-santralin-ced-karari-mahkemeye-tasindi/ (24.08.2018).
• Ural, Ayhan ve İbrahim Kılıç (2013), Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi (Ankara: Detay Yayıncılık).
• Ünlütürk, Çağla (2006), Sendikal Hareket ve Çevre Sorunları: Türkiye’de Sendikaların Çevre Politikaları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Yeşil Ekonomi (2019), “Ellinci Madde Kabul Edildi”, https://yesilekonomi.com/50inci-madde-kabul-edildi/ (27.09.2020).
• Yeşil Gazete (2016), “Çanakkale Karabiga'ya Yeni Termik Santral Tehdidi”, https://yesilgazete.org/blog/2016/01/06/canakkale-karabigaya-yeni-termik-santral-tehdidi/ (22.10.2018).
• Yeşil Gazete (2017), “Biga, Lapseki, Yenice, Çan, Gelibolu ve Ezine: Çanakkale’nin Termik Santral Haritası”, https://yesilgazete.org/blog/2017/05/04/biga-lapseki-yenice-can-gelibolu-ve-ezine-canakkalenin-termik-santral-haritasi/ (20.10.2018).
• Yeşil Öfke (2018), “Kazdağı’ndan Kül Dağına”, https://yesilofke.com/guncel/kazdagindan-kul-dagina-canakkale-direniyor/ (20.08.2018).
• Yetiş, Mehmet (2002), “Aydınlar ve Sınıflar: Üç Kuramsal Model”, Praksis, 8: 51-90.
• Yetiş, Mehmet (2021), “Hegemonya”, Atılgan, Gökhan ve Atilla Aytekin (Der.), Siyaset Bilimi Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler (İstanbul: Yordam Yayınları): 89-100.
• Youtube (2016), “Bakan Berat Albayrak’tan Termik Santral Açıklaması” [video dosyası], https://www.youtube.com/watch?v=tZ6w0WIrvaM (20.08.2018).
• Yurdakul, Işıl Kabakçı (2013), “Evren ve Örneklem”, Kurt, Adile Aşkım (Der.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları): 75-91.