Farabi Felsefesinin Temellerinde Karakter Eğitimi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 275 - 287, 30.12.2020

Hanifi Üker Ali Gurbetoğlu

Öz

Ahlak ve karakter içi içe geçmiş iki önemli kavramdır. Tanım anlamında birçok filozof aynı iki kavram içinde aynı tanımı yapmıştır. Farabi’de Ahlak ve karakter kavramını birlikte işlemiştir. Daha çok ahlak kavramını kullanmıştır. Aristoteles ve Eflatun’un akıl ve ahlak kavramlarını içselleştirmiş ve onu İslam kaideleri ile sentezlemiştir. Farabi insanın aklına vurgu yapmış ve onun hürlüğünden bahsetmiştir. İnsan, sağlam düşünce ve iradeye ancak bu şekilde ulaşabilir. Duyular yoluyla gelen fizik bilgileri akıl ile yorumlanır. Hür düşünce ve irade ile fiile dökülür. Tamda burada iyi veya kötü, doğru veya yanlış davranışlar ortaya çıkar ki buda insanın ahlakını yani karakterini belirler. Farabi’ye göre bütün her şeyin gayesi tanrıya ulaşmak olduğu için ahlak ve karakter bu doğrultuda şekillenmelidir. Bu yönde kullanılan irade sonucunda ortaya çıkan davranışlar mutlu insanı oluşturacaktır. Mutlu insan ise kendini gerçekleştirmiş insandır. İşte bu yüzdendir ki ahlak en yetkin insanda olması gereken en temel özelliktir.
Ahlak her zaman Farabi için birinci öncül olmuştur. Önce bu öncüller çocukluktan itibaren öğrenilmeli ve daha sonra kavramlara geçilmelidir. Çünkü ortaya çıkacak davranışların temelini bu öncüller oluşturacaktır. Farabi’nin karakter eğitiminin temellerini bu yaklaşım oluşturmaktadır. Ona göre Ahlak yani karakter eğitimi yaşantılar yoluyla verilmelidir. Çünkü denendikçe doğru olan daha çok pekişmektedir. Öğrenilenlerin kalıcı olması ancak bu şekilde sağlanacaktır.
Bu çalışmada Farabi’nin felsefi temellerinden karakter eğitimine yönelik çıkarımlarda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Farabi, Karakter Eğitimi, Değerler Eğitimi, Ahlak

Kaynakça

• Adamson, P., Taylor, R. C., ve Kaya, M. C. (2007). İslam Felsefesine Giriş: Küre Yayınları.
• Afşar, Ö. (2019). Farabive İbn-i Miskiveyh'de Ahlak ve Siyaset Felsefesi. (Yüksek Lisans), Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi,
• Akbaş, O. (2008). Değer eğitimi akımlarına genel bir bakış. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 9-27.
• Akyüz, Y. (1982). Farabi'nin Türk ve Dünya Eğitim Tarihindeki Yeri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15(2), 81-88.
• Arthur, J. (2005). The re‐emergence of character education in British education policy. British Journal of Educational Studies, 53(3), 239-254.
• Aslan, A. (2014). Farabi'de insanın gayesi. (Yüksek Lisans), İstanbul Üniversitesi,
• Aydın, İ. H. (2000). Fârâbî’de Metafizik Düşünce. İstanbul: Bil Yayınları.
• Aydınlı, Y. (2014). Farabi felsefesinin genel yapısı. Paper presented at the Medeniyet Düşünürü Farabi, Eskişehir.
• Bircan, H. H. (2015). Fârâbî'nin Ahlâk Felsefesinde Değerlerin Kaynağı Sorunu. Değerler Eğitimi Dergisi, 13(29), 393-414.
• Bircan, H. H. (2018). Eğitim ve felsefe-eğitimin doğal/insanî, toplumsal ve felsefî temeli. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(40), 157-172.
• Costanzo, R. A. (2005). A study of character education programs in Connecticut public elementary schools based on the eleven principles of effective character education: University of Bridgeport.
• Çağrıcı, M. (1989). İslam düşüncesinde ahlak (Vol. 19): Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Vakfı yayınları.
• Çelikkol, S. (2010). Fârâbî’de Ahlak ve Ahlak Eğitimi. ( Basılmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi,
• Ekşi, H., ve Katılmış, A. (Eds.). (2020). Karakter ve değerler eğitimi (Vol. 1). Ankara: Nobel.
• Ertürk, S. (2013). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Edge Akademi.
• Görkaş, İ. (2013). Farabi’nin İnsan Tasavvuru. AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 50, 289-304.
• Gutek, G. L. (2006). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar (N. Kale, Trans. Vol. 3). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Hall, S. E. (2006). Developing character identity: a new framework for counseling adults in transition. Adultspan Journal, 5(1), 15- 24.
• Kaya, M. (2014a). Farabi. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Kaya, M. (2014b). Kindî ve Felsefesi. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Lickona, T. (2009). Educating for character: How our schools can teach respect and responsibility: Bantam.
• Ling, L., ve Stephenson, J. (1998). Introduction and theoretical perspectives. London and New York: Routledge.
• Ocak, H. (2009). İslam felsefesinde insanın özgürlüğü problemi (Farabi ve Kadı Abdulcebbar'a göre). (Doktora), Selçuk Üniversitesi Konya.
• Rauf, M., Ahmad, M., ve Iqbal, Z. (2013). Al-Farabi’s philosophy of education. Educational Research International, 1(2), 85-94.
• Sözen, K. (1998). Farabi'de akıl ve aklın önemi. Süleyman Demrel Ünversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5.
• TDK. (2020). Retrieved from https://sozluk.gov.tr/
• Topdemir, H. G. (2009). Farabi. İstanbul: Say Yayınları.
• Uysal, E. (Ed.) (2012). İlk İslam Filozofu: Kindî. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yaran, C. S. (2010). Ahlak ve etik: Doğu, Batı ve İslam ahlak felsefesi yazıları: Rağbet Yayınları.