Emre Dirağ, Etkileşim Bağımlılığından Mavi Balina’ya Sosyal Medyanın Kara Kitabı, Altıkırkbeş Yay. 2019, sh. 120

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 73 - 77, 30.06.2021

Emine Akbayrak

Öz

Emre Dirağ (2019) tarafından kaleme alınan "Etkileşim Bağımlılığından Mavi Balina'ya Sosyal Medyanın Kara Kitabı" günümüzde sıkça konuşulan sosyal medya etkileşimleri, 'stalk', 'anonim hesap/fake hesap' gibi sosyal medya diline ait kelimeleri, gençlerde telefon kullanım süresinin uzunluğu gibi 'bağımlılık' boyutunda kullanıma dikkat çeken ve bu bağımlılığın altında yatan sebepleri, medyada sıkça kullanılan terimleri açıklaması açısından önemli bir yapıttır. Dirağ, İTÜ'de mühendislik alanında eğitim görmesinin yanında 2002'de reklam sektörüne adım atmış, dijital ajans kurmuş ve şu an İTÜ sözlük/Instela'nın yönetimi ve geliştirmesi dışında birçok marka için reklam kampanyaları ve dijital iletişim kurguları oluşturmaktadır. Özellikle Instela gibi bir internet sitesi kurucusu olması, Dirağ’ın yazdığı kitapta değindiği noktaları temellendirebilmesi açısından oldukça önemlidir; çünkü kitapta bu alanda yazılan diğer kitaplara nazaran tanımlardan ziyade durumun niteliği üzerinde durulmuş, örneklere yer verilmiş ve olaylara farklı açılardan bakılmıştır. 2012'den beri ilgi duyduğu ve kendini geliştirdiği "kullanıcı psikolojisi" alanı, kitapta üzerinde durduğu 'insanların, özellikle gençlerin, uzun saatler sosyal medyada vakit geçirmesini, farklı kimliklerle var olma çabasını, etkileşime olan düşkünlüklerini, karakter betimlemeleriyle kullanıcı profillerini' tanımlarken insanın ruh dünyası üzerine yoğunlaşmasının ürünü olarak göze çarpmaktadır. Dirağ kitabına verdiği isimde sosyal medya bağımlılığı/internet bağımlılığı yerine etkileşim bağımlılığını tercih etmiştir çünkü yalnızca sosyal medyada vakit geçirmek, sanal ortamda oyun oynamak değil; telefonumuza gelen herhangi bir bildirimin bile serotonin hormonunu yükseltebildiğini vurgulamıştır. Dirağ İngiliz iletişim kurumu Ofcom'un verilerini paylaşarak bu tutumunu desteklemiştir: Araştırma verilerine göre bir kullanıcı ortalama 12 dakikada bir telefonunu kontrol etme ihtiyacı hissederken genç kullanıcılar için bu süre 8,6 dakikaya kadar düşmektedir. Kitap dört bölüm ve içlerinde yer alan birden fazla alt başlıktan oluşmaktadır. 'Temeller' birinci bölüme verilen isimdir ve yazar bu bölümde daha çok kişilerin hayatlarındaki eksiklikleri tamamlamak, kendini ispat etmek, var olan kimliğinden hoşnut olmayan bireylerin farklı kimliklerle var olma çabasına vurgu yapmıştır. 'Dönüşüm' kitabın ikinci bölümüne verilen isimdir ve bu bölümde internetin yaygınlaşması, günümüzde kullanım sıklığı verileri gibi daha nesnel bilgiler ve kullanıcı profilleri tanımlamalarından oluşmaktadır. Üçüncü bölüm 'Sudaki Yansımalar'da özellikle narsist kişiliğe sahip bireyler ve alt türlerine göre sosyal medya kullanımları tanımlanmıştır. Son bölüm olan 'Karanlık Sonuçlar' internet ve sosyal medyada yer alan ve bizleri dolaylı/doğrudan etkileyen oyunlar, etkileşimler, sosyal medya hesapları ve bunların hayatımızdaki etkileri üzerine genel bir değerlendirme bölümüdür.

Anahtar Kelimeler

sosyal medya, teknoloji, bağımlılık