MUHAMMED EL-MÜTEVELLÎ EŞ-ŞAʻRÂVÎ’NİN ETKİLENDİĞİ BAZI ÂLİMLER

Yıl 2024, , 18 - 27, 24.04.2024

Abdurrahman Yapar

https://doi.org/10.52115/apjir.1452048

Öz

Ezher ve Mısır’ın yetiştirmiş olduğu çağımızın önemli alimlerinden olan Muhammed el-Mütevellî eş-Şaʻrâvî, ülkesi ve ülkesinin dışında çeşitli eğitim ve idarî görevler almakla beraber her zaman dinî hizmet ve irşadı bütün görevlerinin üstünde tutmuştur. Mushaf tertibine göre Kur’ân’ın konu ve hedef bütünlüğüne riayet ederek sözlü bir şekilde tefsir yapması bu durumun bir sonucudur. Bu bağlamda Kur’ân’ın Allah’ın kelâmı ve Hz. Muhammed’in (s.a.s.) Peygamberliğinin kanıtı ve muʻcizesi olduğunu temellendirmeye çalışmıştır. Çağındaki insanın idrakine ilâhî mesajı daha kolay bir şekilde sunabilmek adına akla ve mantığa ağırlık vermekle, güncel konu ve kavramları, bilimsel verileri iyi seviyede kullanmakla beraber naklı, akla kurban etmemiştir. Bu çerçevede tefsir yaparken Sünnette, sahabe ve tabiîn kavline yer vermenin yanında İslam alimlerinin görüşlerine başvurmuştur. Genelde isim zikretmeden “kimi alim, bazı alimler, alimler” gibi ifadeleri kullanarak alimlerin görüşlerine yer vermiştir. Ancak görüşlerine yer verdiği veya kendilerinden etkilendiği kimi alimlerin de zaman zaman isimlerini zikrederek görüşlerini aktarmıştır. Bunların başında Caʻfer es-Sâdık, Amr b. Ubeyd, ez-Zemahşerî, Fahreddin er-Râzî, Muhammed Abduh, Hasan el-Benna ve Seyyid Kutub gibi alimler gelmektedir. Bu çalışmada Şaʻrâvî ‘nin mezkûr alimlerden etkilenme durum ve şekli ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Şaʻrâvî, Mısır, Ezher, alim.

Kaynakça

• Âllâvî, el-Îʻd. et-Tefkîrü’l-lügâvî iʻnde eş-Şeyh Muhammed Mütevellî eş-Şaʻrâvî. Cezayir: Camia’tu Muhammed Hâyder Biskre, Doktora Tezi, 2015.
• Baz, Muhammed. Muhâkemâtu’ş-Şaʻrâvî. Mısır: Medbuli Sağir, Birinci Baskı., 1997.
• Burhânî, Muhammed Hişam. “eş-Şaʻrâvî (Muhammed Mütevelli)”. el-Mevsûʻâtu’l-Arabiyye ( Encyclopedi). 11/710. Dımışk, 1981.
• Demiryorgan, Zeynep. Şa‘râvî Tefsirinde Belâgat İlmi ve Kur’ân’ın İ‘câzı. Bayburt: Bayburt Üniversitesi Lisans Üstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Görgün, Hilal. “Şaʻrâvî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 38/350. İstanbul: TDV, 2010.
• Hamad, Hüseyin Mustafa. Şaʻrâvî Tefsirinde Kadın. Bingöl: Bingöl Üniversitesi, Basılmamış Yüksek L. Tezi, 2017.
• Kâfî, Mansûr. “eş-Şeyh Muhammed el-Mütevellî eş-Şaʻrâvî ve menhecühü fi’t-tefsir”. Meceletü Küliyeti’l-ulûmi’l-İslamî (Sirat) 12 (2006), 112-154.
• Muhammed, Mukaddim. Menhecu’ş-Şaʻrâvî fî tefsiri’l-Kur’ân. Cezayir: Camia’tu Vahran Kısmu Hadarati’l-İslamiyye, 2013.
• Said Ebu’l-Ayneyn. Ene min sülaleti ehli’l-Beyti. yrz., trz.
• Said Ebu’l-Ayneyn. eş-Şaʻrâvî ellezî la ne’rifuhu. Kahire, 1995.
• Saydem, İbrahim İsa İbrahim. Menhecu’ş-Şaʻrâvî fi’t-tefsîr. Gazze: el-Cami’atu’l-İslamiyye-Gazze, Yüksek Lisans Tezi, 2000.
• Şa’râvî, Muhammed Mütevellî. Tefsir’u cüz-i âmme. Kahire: Dâru’r-Râyye, 2008.
• Şa‘râvî, Muhammed Mütevellî. Tefsiru’ş-Şa‘râvî. 25 Cilt. Kahire: Ahbaru’l-Yevm, 1991.
• Tezcan, Tuğrul. Muhammed Mütevelli eş-Şa’râvî’nin ’nin Hayatı ve Tefsir Anlayışı. Ankara: AÜ SBE, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Yalçın, Hamdi. Kur’ân ve Bilim Işığında Allah’ın Varlığının Temellendirilmesi-Şaՙrâvî Örneği. Ankara: Fecir Yayınları, Birinci., 2023.
• Zeki, Coşkun. “Şeyh Muhammed Mütevellî eş-Şa‘râvî’nin Hayatı, Ölüm ve Eseri Üzerine Bir Değerlendirme”. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/9 (2018), 79-88.