İbrahim Baz, Kadızadeliler Sivasiler Tartışması

Yıl 2021, , 383 - 393, 09.08.2021

Ömer Dilmen

https://doi.org/10.52115/apjir.950874

Öz

Bu çalışmada Doç. Dr. İbrahim Baz’ın kaleme aldığı Kadızadeliler Sivasiler Tartışması adlı kitap değerlendirilecektir. Osmanlı Devleti’nde 17. yüzyıl, İstanbul merkezli Kadızâdeliler ve Sivâsîler arasında fikrî bazen de fiilî saldırıların olduğu bir dönem olarak kayıtlara girmiştir. Kadızâdeliler denilen fakih kimliğine sahip âlimlerle, sûfî kimliğine sahip Sivâsîler arasındaki bu tartışma, devletin otoritesinin ve ekonomik imkanlarının zayıfladığı, sosyal problemlerin baş gösterdiği bir zamanda ortaya çıkmıştır. Toplumdaki sorunların çözümünü asr-ı saâdete dönmek ve bütün bidatlerden uzaklaşmak olarak belirleyen Kadızâdeliler, sûfîlerin din anlayışının bu sorunları çözmede engel olduğunu düşünerek, onların etkilerini ve etkinliklerini ortadan kaldırmak istemişlerdir. Bu tartışma ortamında Kadızâdeliler, devlet otoritesine yakınlaşarak elde ettikleri nüfûzla sûfîleri tasfiye etmeye çalışmışlardır. Devlet erkânının genel itibariyle gönülleri sûfîlerin yanında olmakla birlikte siyâsî gayeler gereği Kadızâdelilerin safında yer aldıkları bilinmektedir. Kadızâdelilerin fikrî ve fiilî saldırıları karşısında sûfîler fikrî mücadele vermişler, tartışma konuları hakkında ciddi ilmî eserler yazmışlardır. Bu tartışmada hikmeti önceleyen sûfîler olayları doğru değerlendirerek bu tasfiye hareketinin karşısında yer almışlardır. Kadızâdelilerin din anlayışının ve bu anlayışın günümüz dünyasındaki takipçilerinin İslâm ve müslüman imajına ciddi zarar verdiği yadsınamaz bir gerçektir. Baz’ın Kadızadeliler Sivasiler Tartışması adlı kitabı, bu tartışmada olayların arka planını, tarihi seyrini sistematik olarak ele alması ve özellikle sûfî bakış açısını ortaya koyması yönleri ile literatürde önemli bir boşluğu doldurabilecek niteliğe sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf,, Kadızâdeliler,, Sivâsîler, Osmanlı Devleti, 17. Yüzyıl

Teşekkür

Prof. Dr. Hür Mahmut Yücer, Saime Yücel

Kaynakça

• Baz, İbrahim. Kadızadeliler Sivasiler Tartışması. Ankara: Otto Yayınları, 2019.
• Koca, Ferhat. “İslam Düşünce Tarihinde Selefîlik: Tarihsel Serüveni ve Genel Karakteristiği”, İlahiyat Altı Aylık Akademi Uluslararası Araştırma Dergisi, ss. 15-70.
• Yılmaz, Necdet. Osmanlı Toplumunda Tasavvuf Sûfiler, Devlet ve Ulem⸠İstanbul: OSAV Yayınları, 2. Basım, 2007.