Tanrı’ya Bağlanma Biçimlerinin Mistik Tecrübe ile İlişkisi: İlahiyat Fakültesi Örneği

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 232 - 244, 31.08.2019

Büşranur Yüksel

Öz

Bu çalışmanın
amacı; üniversite öğrencilerinin Tanrı’ya bağlanma biçimleri ile mistik tecrübe
düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve cinsiyet ile mezun olunan lise türü
değişkenleri ile ilişkisini belirlemektir. Araştırmanın örneklemini 2018-2019
öğretim yılında İstanbul ilinde bulunan İstanbul Üniversitesi, Marmara
Üniversitesi ve Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesinin İlahiyat ve İslami
İlimler Fakültelerinde öğrenim gören toplam 197 (% 65,5: Kadın, %34,5: Erkek)
öğrenci oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak; Beck ve McDonald (2004)
tarafından geliştirilen ve Türkçe’ye uyarlaması Subaşı (2012) tarafından yapılan
Tanrı’ya Bağlanma Envanteri ile Hood (1975) tarafından geliştirilen ve Ünal
(2000) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Mistik Tecrübe Ölçeği ve araştırmacı
tarafından hazırlanan kişisel bilgi formunu içeren anket formu öğrencilere
uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen verilerin analizinde; frekans, bağımsız
örneklem t-Test ile Pearson korelasyon analizi uygulanmış ve SPSS 18 paket programı
kullanılmıştır. Çalışmada; üniversite öğrencilerinin Tanrı’ya bağlanma
biçimlerindeki farklılıklarının; mistik tecrübe düzeylerini anlamlı düzeyde yordadığı
bulgulanmıştır. Öğrencilerin hem Tanrı’ya güvenli hem de kaçıngan bağlanma
skorları ile mistik tecrübe skorları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki
tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bağlanma Teorisi, Mistik/Dini Tecrübe, Mistisizm, Bowlby, Üniversite Öğrencileri

The Correlation of Attachment Styles to God with the Mystical Experience: Sample of Theology Faculty

Öz

The aim of this
study is to examine the relationship between the attachment styles to God and
mystical experience scores of university students and to determine the
relations with the variales of gender and graduated high school. The sample of
the study consisted of 197 (65.5%: Female, 34.5%: Male) students who are
studying in Theology and Islamic Sciences Faculties at some universities such
as Istanbul University, Marmara University, and Fatih Sultan Mehmet Vakıf
University. As a method of data collection was carried out a survey form which contained
both ‘attachment to God inventory’, was developed by Beck and McDonald (2004), adapted
to Turkish by Subaşı (2012) and ‘mysticism scale’, was developed by Hood (1975), adapted to Turkish by Ünal (2000). In order
to determine the relationships among variables; frequency, Independent sample
t-Test, and Pearson correllation analysis were applied in SPSS statistic 18. In
the research, it is found out that there is a significant positive correlation
among the scores of both secure and anxious attachment to God with mystical
experience.

Anahtar Kelimeler

Attachment Theory, Mystical/Religious Experience, Mysticism, Bowlby, University Students

Kaynakça

• Ainsworth, M. (1989). Attachments Beyond Infancy. American Psychologist, 44, 709-716.
• Ainsworth, M., Blehar, M., Waters, E. & Wall, S. (1978). Patterns of Attachment: A Psychological Study of the Strange Situation. New York: Lawrence Erlbaum.
• Ainsworth, M., Bowlby, J. (1991). An Ethological Approach to Personality Development. American Psychologist, 46 (4), 333-341.
• Albayrak, A. (2009). Din Görevlilerinin Mistik Tecrübe Düzeyleri. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9 (1), 153-185.
• Altıntaş, S. (2005). Mistik Tecrübe ile Kaygı Düzeyi Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ayten, A., Düzgüner, S. (2017). Tasavvuf Psikolojisine Giriş: Nefs Arınması ve Güzel Ahlak. İstanbul: Sufi Kitap.
• Beck, R. (2006). God As a Secure Base: Attachment to God and Theological Exploration. Journal of Psychology and Theology, 34 (2), 125-132.
• Beck, R., Mcdonald, A. (2004). Attachment to God: The Attachment to God Inventory, Tests of Working Model Correspondence, and an Exploration of Faith Group Differences. Journal of Psychology and Theology. 32 (2), 92-103.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and Loss Vol. 2: Separation.
• Bowlby, J. (1980). Attachment and Loss Vol. 3: Loss, Sadness and Depression.
• Bowlby, J. (1988). A Secure Base: Parent-Child Attachment and Healthy Human Development. New York: Basic Books.
• Burger, J. (2006). Kişilik. İnan D. Sarıoğlu (Çev.). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Coe, G. A. (1917). The Psychology of Religion. Chicago: Chicago University Press.
• Çınar, M. (2015). Yetişkin ve Yaşlılarda Tanrı’ya Bağlama Tarzı ve Ölüm Kaygısı İlişkisi Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Doğan, B. (2018). Ergenlerde Tanrı’ya Bağlanma Tarzlari ve Riskli Davranışlar Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ertürk, R. (2004). Sufi Tecrübenin Epistemolojisi. İstanbul: Fecr Yayınları.
• Fredrickson, B., Smith, E. E., Bem, J., Loftus, G. R., Nolen-Hoeksema, S. (2014). Psikolojiye Giriş. Öznur Öncül, Deniz Ferhatoğlu (Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınları.
• Granqvist, P. (1998). Religiousness and Perceived Childhood Attachment: On the Question of Compensation or Correspondence. Journal for the Scientific Study of Religion, 37, 350-313.
• Granqvist, P. (2002). Attachment and Religiosity in Adolescence: Cross-sectional and Longitudinal Evaluations. Personality and Social Psychology Bulletin, 28 (2), 260-270.
• Granqvist, P., Hagekull, B. (1999). Religiousness and Perceived Childhood Attachment: Profiling Socialized Correspondence and Emotional Compensation. Journal for the Scientific Study of Religion, 38 (2), 254-273.
• Granqvist, P., Kirkpatrick, L. (2004). Religious Conversion and Perceived Childhood Attachment: A Meta-Analysis. International Journal for the Psychology of Religion, 14 (4), 223-250.Happold, F. C. (1977). Mysticism, A Study and an Anthology. London.
• Hayta, A. (2019). Bağlanma Kuramı ile Allah Tasavvuru. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Hill, M. K. (2008). Indiviudal Attachment Styles and the Correspondence/Compensation Hypoyhesis in Relation to Depression and Depressive Experiences (Doctoral Thesis). North Texas University, Texas..
• Hood, R. W., Spilka, B., Hunsberger, B. & Gorsuch, R. (1996). The Psychology of Religion: An Empirical Approach. New York: Guilford Press.
• Inge, W. (1907). Mysticism in Religion. London: Hutchinson’s University Library.James, W. (1984). The Essential Writings. Bruce W. Wilshire (Ed.). New York.
• James, W. (2002). The Varieties of Religious Experience: A Study in Human Nature. New York: Routledge.
• Kirkpatrick, L. (1992). An Attachment-Theory Approach Psychology of Religion. The International Journal for The Psychology of Religion, 2, 3-28.
• Kirkpatrick, L. (1997). A Longitudinal Study of Changes in Religious Belief and Behavior as a Function of Individual Differences in Adult Attachment Style. Journal for the Scientific Study of Religion, 36 (2), 207-217.
• Kirkpatrick, L., Shaver, P. (1990). Attachment Theory and Religion: Childhood Attachments, Religious Beliefs, and Conversion. Journal for the Scientific Study of Religion, 29.
• Kirkpatrick, L., Shaver, P. (1992). An Attachment-Theoretical Approach to Romantic Love and Religious Belief. Pers Soc Psychol Bull, 18, 266-275.
• Kutluer, İ., "Mistisizm", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/mistisizm (01.07.2019).
• Leuba, J. H. (1925). The Psychology of Religious Mysticism. London: Harcourt, Brace & Company.
• Russell, B. (1972). Mistisizm ve Mantık. Ayseli Usluata (Çev.) İstanbul: Varlık Yayınları.
• Spilka, B., Brown, G. A. & Cassidly, S. A. (1992). The Structure of Religious Mystical Experience in Relation to Pre- and Postexperience Lifestyles. The International Journal for the Psychology of Religion, 2.
• Subaşı, H. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Tanrı ile İlişkilerinin Bağlanma Kuramı Açısından Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sunar, C. (2006). Mistisizmin Ana Hatları. İstanbul: Anadolu Aydınlanma Vakfı.
• Tüzer, A. (2006). Dini Tecrübe ve Mistisizm: Felsefi Bir Yaklaşım, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tüzün, O., Sayar, K. (2006). Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji. Düşünen Adam Dergisi, 19 (1), 24-39.
• Ulu, M. (2018). Mistik Tecrübe ve Kişilik İlişkisi Üzerine: Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Örneklemi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22 (1), 33-61.
• Ünal, M. S. (2000). Mistik Tecrübe Ölçeğinin Güvenilirlik ve Geçerlik Çalışması (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Weber, D. (2003). A Comparison of Individual Psychology and Attachment Theory. The Journal of Individual Psychology, 59 (3), 246-262.
• Yüzgeç, S. (2014). Benlik Saygısı ile Mistik Tecrübe Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.