Geç Memlük Dönemi’nde Zanaatkârlar, Sonradan Görmeler ve Sufiler

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 255 - 271, 31.08.2019

Doris Behrens-abouseif Abouseif Çevirmen: Zeynep- Erçetin Dağınık Çevirmen: Seriyye Akan

Öz

Bu
makale bürokratik sisteme katılmayı ve Memlük idarî kurumlarında üst makamlara
gelmeyi başaran ve sonunda büyük güç ve siyasî otorite elde eden zanaatkârların
ve halktan kimselerin kariyerlerini incelemektedir. Bu dönemde sufi şeyhler,
ortak kökenli erkekler ve Memlük hayırseverliğinin faydalanıcıları güçlü ve
yetkili figürler olarak ortaya çıktılar, aristokrasi ve halk tarafından eşit
ölçüde saygı gördüler. Ayrıca otoriteler tarafından esnek ve yeni bir tutumun
ardından yeni ayrıcalıklı gruplar Cuma camilerinin kurucuları olarak görülmektedir.
Dönemin tarihçileri tarafından sıklıkla eleştirilen bu sosyal akışkanlık, akademik
eğitimli nüfusun büyük bir kısmına ulaştıran Memlük aristokrasisinin dindar
himayesinin bir sonucuydu. Memlük döneminin sonlarına doğru, dinî kurumların
yapısı da düzleşmişti: sufî hizmetlerin yer aldığı Cuma camileri eski medrese
ve hankâhların yerini aldı. Bu makale dönemin görsel sanatlarının, toplumsal
değişimleri sanatsal himayenin yeni yönleriyle birlikte nasıl yansıttığını da
tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Memluklar, Zanaatkârlar, Sufiler, Sonradan Görmeler

Kaynakça

• F. J. Apellaniz Ruiz de Galaretta (2009). Pouvoir et finance en Mediterranee pre-moderne. Le deuxieme etat Mamelouk et le commerce des epices (1382-1517) (Barcelona: Consejo Superior de Investigaciones Cientificas. Institution Mila y Fontanals. Departamento de Estudios Medievales,), 123.al-Makrizi, Kitab al-mawaiz wa' l-I’tibar bi dhikr al-khitat wa'l-athar, Bulaq, 1306/1889, II, 384. On Hujayj, see Abdallah Kahil, "The architect of the Sultan Hasan complex in Cairo", Artibus Asiae LXVI/2, 2006, 155-74.
• Doris Behrens-Abouseif, "The fire of 884/1479 at the Umayyad Mosque and an account of its restoration", Mamluk Studies Review VIII/1, 2004, 279-96.
• Ali al-Sayyid Mahmud, al-Jawari fi-mujtama al-qahira 'l-mamlukiyya (Cairo, 1988), 89 f.;
• al-Jawhari al-Sayrafii, (1970). Nuzhat al-nufus wa'l-abdan fi tawarikh al-zaman, 4 vols., ed. Hasan Habashi Cairo,), I, 169; Ibn Iyas (1961-75). Badai al-zuhur fi waqa'i al-duhur, ed. M. Mustafa (Wiesbaden and Cairo,), II, 346.
• D. Behrens-Abouseif, (1995) "Muhandis, Shad, Mu’allim - note on the building craft in the Mamluk period", Der Islam LXXII/2,, 293-309.
• Ibn Tagriberdî (1931) Havadis al-duhûr fi madâ'l-ayyam wa ' l-shuhûr, ed. W. Popper, II (Berkeley,), III, 456 f. İbn Hacer Askalanî (1986) Enba' al-gumr bi-abna al-umr, 9 vols. (Beirut,), V, 291. İbn Tağriberdi. (1963- 71) al-Nucumu’z-zahira fi muluk Mısr ve'l-Kahira, 16 vols. (Cairo,), XIV, 42, XVI, 74 f.
• Jonathan Berkey (1992). The Transmission of Knowledge in Medieval Cairo (Princeton,), 31 ff.
• Leonor Fernandes (1988). The Evolution of a Sufi Institution in Mamluk Egypt: The Khanqah (Berlin,), 33 f., 101 f.; Leonor Fernandes (1983). "Some aspects of the zawiya in Egypt at the eve of the Ottoman conquest", Annales Islamologiques XIX,, 9-17 M. van Berchem, (1894-1903)Materiaux pour un Corpus Inscriptionum Arabicarum. (Memoires publies par les Membres de la Mission Archeologique Franqaise au Caire), XIX/ 1-4, Cairo,
• Nasser Rabbat, (2000). "Perception of architecture in Mamluk sources", Mamluk Studies Review, VI,, 155-76.
• N. Rabbat, (1998) "Architects and artists in Mamluk society: the perspective of the sources”, Journal of Architectural Education 52,, 30-37.
• Richard T. Mortel (1995). "The decline of Mamluk civil bureaucracy in the fifteenth century: the career of Ebülhayr en-Nahhas". Journal of Islamic Studies 6/2., 173-88.
• Sahavî, (1896). al-Daw al-lami li-ahl al-qarn al-tasi' 12 vols. (Cairo,) (reprint), I, 243.
• Saleh Lamei Mustafa (1982) Madrasa Hanqah und Mausoleum des Barquq in Kairo (Abhandlungen des Deutschen Archaologischen Instituts, Islamische Abteilung Kairo), Vol. IV, (Glückstadt,).