AS A PART OF HERITAGE OF THE PROPHET "FEDEK" AND ITS PLACE IN SHIA IDEOLOGY

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 44 - 59, 12.04.2020

Bayram Çınar

Öz

In his book, Milel and Nihel, which is among the important sources of the history of İslamic sects, Şehristanî claimed that one of the factors influencing the separation of the early Islamic society was the heritage of the Prophet. Assuming that the Sunni structure constitutes central discourse; As the representative of the opposition discourse, which is perefery, Shia; It is seen that he devotes a special place to this subject and creates a serious literature. The Shia sect, which occupies an important place in the history writing of sects, has formed pioneering steps in discussing this issue, and Fadak has gained a symbolic meaning in this discussion. Considering that a religious perspective provided by traditional culture patterns leads to the Shia sect, it is seen that the fictions created have built narrations, and narrations have directed religious perceptions. These interacting structures; They have updated themselves as religious understandings in their sect patterns. Thus, Fadak as an inheritance of the Prophet, it has become a symbolic field of meaning rather than a historical problem. The subject has been preferred by us as a field of study since it contains rich motifs for the time period in question.

Anahtar Kelimeler

Fadak, The Heritage of The Prophet, Şhia, Ahl al-Bayt

İdeolojik Bir Araç Olarak Hz. Peygamber’in Mirası “Fedek”

Öz

İslam Mezhepleri tarihinin önemli kaynaklarından olan Milel ve Nihel adlı çalışmasında Şehristanî, erken dönem İslam toplumunun ayrışmasında etkili olan faktörlerden birinin de Peygamber’in mirası olduğunu iddia etmiştir. Sünni yapının merkezi söylemi oluşturduğu varsayıldığında; perefery konumunda olan muhalif söylemin temsilcisi olarak Şia'nın; bu konuya özel bir yer ayırdığı ve ciddi bir literatür oluşturduğu görülür. Mezhepler tarihi yazıcılığında önemli bir yer işgal eden Şia mezhebi, bu konuyu tartışmada öncü adımlar oluşturmuş, Fedek de bu tartışmada sembolik bir anlam kazanmıştır. Geleneksel kültür kalıplarının sağladığı bir dini bakış açısının Şia mezhebini var ettiği düşünüldüğünde, oluşturulan kurguların rivayetleri inşa ettiği, rivayetlerin de dini algılara yön verdiği görülür. Etkileşen bu yapılar; mezhep kalıpları içerisinde dini anlayışlar olarak kendilerini güncellemişlerdir. Böylece Fedek, Hz. Peygamber’in mirası olarak tarihsel bir sorun olmaktan daha ziyade sembolik bir anlam alanı haline dönüşmüştür. Söz konusu zaman dilimine ilişkin zengin motifleri de içerisinde barındırmış olması sebebiyle konu tarafımızca çalışma alanı olarak tercih edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fedek, Hz. Peygamber’in Mirası, Şia, Ehl-i Beyt

Kaynakça

• [1] Ay, Mahmut. “Mu'tezile ve Siyaset İlişkisi” Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2000. [2] El-Abbasi, Ahmed b. Abdulhamid. Umdetu'l Ahbar fi Medineti'l Muhtar (Muhammed Tayyib el Ensari). İskenderiye : Amiriye , 1916.
• [3] Belazuri, Ahmed b. Yahya. Fütuhu'l-Büldan. Çeviren Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013. [4] Beygül, Esra. “İbn Babeveyh El-Kummi (Şeyh Saduk) hayatı-eserleri ve itikadi düşünceleri”. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Master tezi, 2007.
• [5] Bozkurt, Nahide. Mu'tezile'nin Altın Çağı: Me'mun dönemi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• [6] —. "Alioğullarının Siyasal İktidar İstencinde-Abbasiler Dönemi-İlk Mücadelesi Muhammed en-Nefsu’z-Zekiyye’nin İsyanı." Dini Araştırmalar 5, no. 13 (2002): 107-118.
• [7] Ebu Davud, Suleyman b. el-Eşʿases-Sicistânî. Sunenu Ebi Davud. (Thk. Muhammed Muhyuddîn Abdulhamîd, Saydâ) Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, tarih yok.)
• [8] Ebû Ubeyd, Kâsım b. Sellâm. Kitâbu’l-Emvâl (Thk. Muhammed Ammara). Beyut -Kahire: Daru'ş- Şuruk, 1989.
• [9] Ebu Yusuf, Yakub b İbrahim. Kitabu'l Harac. Beyrut: Daru'l Ma'rife, 1979.
• [10] el-Buhari, Muhammed b. İsmail. Sahihu’l-Buhari (thk. Muhammed b. Nâsır en-Nâsır), Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.)
• [11] ez-Zuhri, İbni Şihab. El Megazi, İlk Dönem İslam Tarihinde Savaşlar ( Arapça -Türkçe). Çeviren Mehmet Nur Akdoğan. Ankara: Ankara Okulu, 2016.
• [12] Gutas, Dimitri. Yunanca düşünce Arapça kültür: Baǧdat'ta Yunanca-Arapça çeviri hareketi ve erken Abbasi toplumu. Çeviren Lütfü Şimşek. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2003.
• [13] Halife bin Hayyat. Tarihu Halife b. Hayyât (Thk. Ekrem Ziya Umarî ). Riyad: Daru Tayyibe, 1985.
• [14] Hamîdullah, Muhammed. İslam Peygamberi:(Hayatı ve Faaliyeti). Çeviren Salih Tuğ. Ankara: Yeni Şafak, 2003.
• [15] —. (Hayber) . Cilt 17, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi içinde, 20-22. 1998.
• [16] Hibri, Tayeb. Reinterpreting Islamic historiography: Harun al-Rashid and the narrative of the Abbasid caliphate. Cambridge: Cambridge University Press, 1999.
• [17] İbn Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. Çeviren Seyfullah Erdoğmuş. İstanbul: Sağlam Yayınevi, 2011.
• [18] İbn-i Hişâm, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdülmelik. es-Sîretü’n-Nebeviyye,. Beyrut,: Daru İbn Hazm, 2009.
• [19] İbni Kuteybe, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim. el-İmâme ve’s-Siyâse. (Thk. Ali Şirî). Beyrut: Dâru’l-Edva, 1990.
• [20] —. el-Me’arif,(Thk. Servet Ukkaşe). Kâhire: Dâru’l-Meârif, 1960.
• [21] İbn Kesir, Hadislerle Kur’an’ı Kerim Tefsiri, Çağrı Yayınları, İstanbul (1988). Çeviren Bekir Karlığa ve Bedrettin Çetiner. İstanbul: Çağrı yayınları, 1988.
• [22] Makrizi, Takiyyuddin. Kitabu’n-Niza ve’t-Tehasum fi ma beyne Beni Ümeyye ve Beni Haşim, (Thk. Huseyn Munis). Kahire : Daru’l-Maarif, 1988.
• [23] Mâverdi, Ebu’l-Hasan, Muhammed bin Habîb. el-Ahkâmu’s-Sultâniyye (Thk. Ahmed Câd). Kahire : Dâru'l-Hadis, 2006.
• [24] Musevi, Seyyid Muhammed. Peşaver Geceleri. Çeviren Fahrettin Altan, Kadri Çelik, Arslan Başaran, Serdar Aytekin, Yusuf Töre ve Mehdi Aksu, İstanbul: Kevser Yayınları, 2004.
• [25] Nâşî el-Ekber, Ebu’l-Abbas Abdullah b. Şirşir. Mesâilü'l-İmâme min Kitâbi'l-Evsât fî'l-Makâlât, (thk. Josef van Ess). Beyrut: Franz Steiner, 1971.
• [26] Şehristânî, Ebû’l-Feth Muhammed Abdulkerim. el-Milel ve’n-Nihal, (Thk. Ahmed Fehmi Muhammed). Beyrut: Daru'l Kutubu'l İlmiye, 1992.
• [27] İbn Bâbeveyh el-Kummî, Ebû Cafer Şeyh Saduk Muhammed b. Ali b. Hüseyin. Uyun ahhbar al-Rida.( Thk.Şeyh Hüseyn el A'lemi). Cilt 2. Beyrut: Muessestu'l A'lemi, 1984.
• [28] —. İlelü'ş-şerai. Cilt 1. Beyrut: Daru'l Murtada, 2006.
• [29] Taberî, Ebû Ca’fer İbn Cerîr. Tarîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk. ( nşr. Ebû Suhayb el-Kermî). Riyad: Beytü’l-Efkâri’d-Devliyye, tarih yok.
• [30] Ünalan, Abdullah. İmamet Teorisinin Referanslarında Ehl-i Sünnet ve Şia’ya Göre Hadis. Elips Kitap, 2006.
• [31] Yahya b. Âdem. Kitabu'l-Harac İlk Dönem Vergiler.(Arapça/Türkçe). Çeviren Osman Eskicioğlu. Ankara: Ankara Okulu, 2018.
• [32] Yazıcı, Abdurrahman. «Abdullah b. Abbas'ın Feraiz İlmindeki İçtihad ve uygulamaları.» Journal of Islamic Law Studies, no. 28 (2016): 307-326.
• [33] Zaman, Muhammad Qasim. Religion and politics under the early ʻAbbāsids: the emergence of the proto-Sunnī elite. Leiden-New york- Köln : Brill, 1997.