ANNE SÜTÜ BANKALARININ İSLÂM HUKUKUNA GÖRE ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 24 - 43, 11.04.2021

Mehmet Naim Boz

https://doi.org/10.52115/apjir.891265

Öz

İnsanın varoluşunun sebebi olan aile İslâm’a göre önemli bir yere sahiptir. İslâm sağlıklı bir neslin ve ailenin devamı için bebeklerin ilk iki yıldaki anne sütüyle beslenmeleri üzerinde titizlikle durmakta konunun önemine dikkat çekmektedir. Naslar da belirtilen emzirme, ister bebeğin annesinden ister başka kadınlardan süt emmeye verilen isimdir. Fıtrat (yaratılış) gereği süt emzirme âdeti, naslarla belli ilkelere bağlanmış, böylece süt emzirme âdeti korunmuştur. Öz anne dışındaki kadınlardan emzirmelerin süt kardeşliği oluşturacağını beyan etmiştir. Süt kardeşliği, kan bağı akrabalığı gibi sürekli evlenme yasakları içerisinde kabul edilmektedir. Anne sütü, bebeği çeşitli hastalıklardan koruyan, besin ihtiyaçlarını gideren, Allah (c.c.) tarafından yaratılan üstün nitelikli bir gıdadır. Bu süt normal ve prematüre doğan bebek için hayati önem taşımaktadır. Farklı nedenlerle anne sütünden mahrum kalan bebeklerin bu ihtiyaçlarını telafi etmek için son yıllarda Avrupa’da anne sütü bankaları kurulmaya başlanmıştır. Anne sütü bankalarının kurulması beraberinde birçok hukukî problemler meydana getirmiştir. Mütekaddimîn Fukahâ (İlk dönem İslâm Hukukçuları) süt akrabalığının gerçekleşmesinin şartları ve meydana gelebilecek hukuki sonuçlarını naslar çerçevesinde detaylı incelemiş ve karara bağlamışlardır. Ancak anne sütü bankalarının kurulması ve işleyiş hükmü o dönemlerde böyle bir durum ortaya çıkmadığında konu onlar tarafından ele alınmamıştır. Müteahhirîn Fukahâ (Çağdaş İslâm Hukukçuları) ise bu konuyu ele almış birçok yönüyle incelemiş ve farklı çözümler üretmeye çalışmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Ane sütü,, Süt bankacılığı,, sağlıklı beslenme,, akrabalık bağı,, evlilik engeli,

Kaynakça

• Abdulbâki Muhammed Fuâd, (“rḍʿa” md.), el-Mu’cemü’l-Müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerim, Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1988.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuk-u İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. 8 cilt. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
• Buhârî Muhammed b. İsmaîl, Sahih-i Buhârî Tercüme ve Şerhi , (trc. Harun Yıldırım), 11cilt, İstanbul: Sağlam Yayınevi, 2010.
• Çiftehan, “Kararlar ve Tavsiyeler”. Erişim 07.02.2020. http://www.ciftehan.com/GerekliBilgiler/Din/Fikih/Cesitli%20Meseleler/Fikih%20Akademisi%20Kararlari.htm
• Ebû Hüseyin, Ahmed ibn Fâris b. Zekeriya. Mu‘cemü mekâyîsi’l-luga,. thk. Abdüsselâm M. Hârûn. 6 cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1979.
• el-Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed. el-Misbâhu’l-Münîr. Kahire: Dârü’l-Maârif, 2016.
• el-Osmânî, Muhammed Takî, Fetva Usulü, Çevirmen: Emre Yazıcı (İstanbul: Yasin Yayınevi, 1. Baskı, 2010).
• Hayrettin Karaman. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. haz. Hayreddin Karaman v.d., 5 cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2003).
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin. Reddü`l-Muhtar alâ Dürri`l-Muhtar. 14 cilt. Kahire: Mektep Mustafa el-Halebî ve Evlâduhû, 1984.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîr et-tahrîr ve’t-tenvîr. 30 cilt. Tunus: Dâr et-Tunusiyye,1984.
• İbn Kudâme, Ebü’l-Ferec b. Muhammed b. Ahmed el-Makdisî. el-Muğnî. 14 cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1984.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrem el-İfrikî. Lisânü’l- Arab. 15 cilt. Beyrut: Dârü’s-Sad, ty.
• İbn Rüşd, Ebû’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Hafîd. Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesıd. 4 cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1985.
• Karaman, Hayrettin. “İki Mesele”. Hayrettin Karaman. Erişim 09.02.2020. http://www.hayrettinkaraman.net/yazi/laikduzen/3/0122.htm
• Karadavî, Yûsuf. “Bunuku’l-Halîb”, Mecelletü Mecmail Fıkhi’l-İslamî, 2 cilt, (Cidde: Menşürât el- Mücemma, 1985).
• Karadavî, Yûsuf. Çağdaş Meselelere Fetvalar. Çev. Vahdettin İnce, 7 cilt, (İstanbul: Ravza Yayınları, 2001).
• Kaşıkçı, Osman. “Radaʿ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 34/384-386. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Kattan İbrahim, el-İncâb fî Dav’i’l-İslâm, 3 cilt, (Kuveyt: el-Münezzamat’ul-İslamiyye lil-Ulum et-Tıbbiye 1403/1983).
• Komisyon. Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2004.
• Köse, Saffet. “Mustafa Ahmed Zerkâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/286-289. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Kumbasar, H. Murat. “Süt Akrabalığı”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2001) 317-332.
• Müslim Ebü’l-Hüseyin Müslim b. el-Haccâc b. el-Kuşeyrî, el-Câmiu’s-Sahîh, 3 cilt, (İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992).
• en-Nevevi. Muhyiddin Ebû Zekeriyya. el-Mecmu‘ şerhi’l-mühezzeb. 23 cilt. Cidde: Mektebtü’l-İrşad, 2008.
• Paçacı, İbrahim. “Sosyal Hayattaki Değişim Sürecinde İslam Aile Hukuku (Evlenme Ve Boşanma Örneği)”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 11 (2008) 59-92.
• Pekdemir, Şevket. “İslam Hukukuna Göre Anne Sütü Bankaları”. The Journal of Academic Social Science Studies 1/40 (2015) 537-554.
• Râzî, Fahreddin. Tefsîrü’l-Kebîr Mefâtîhu’l-Gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dârü’l-İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 2010.
• es-Serahsî, Muhammed b. Ahmed b. Ebi Sehl. el-Mebsût. 30 cilt. Beyrut: Darü’l- Ma’rife, 1993.
• Timetürk, “Yûsuf el-Karadavi”. Erişim 03.02.2020. https://www.timeturk.com/Yûsuf-el-Karadâvî/biyografi-787151
• Tufan Büyükcan. “Anne Sütü Bankacılığı ve Çeşitli Ülke Uygulamaları”. Erişim 04.02.2020. https://www.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/MECLIS%20BULTENI/2469_2013_0000_0189_0000/0028.pdf
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM). “Soru Önergesi”. Erişim 10.02.2020. http://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-18911c.pdf
• Yaman, Ahmed. “İslam Hukukuna Özgü Bir Kurum Süt Akrabalığı”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (2002) 55-67.
• Yıldırım Mustafa, Mecelle’nin Küllî Kâideleri, İzmir: İzmir İlâhiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2001.