19. YÜZYIL’DA ÇOK YÖNLÜ BİR SUFİ: GÜNEY HİNDİSTAN'DAN İSTANBUL'A FADL B. ALEVİ’NİN SIRADIŞI YOLCULUĞU/A SUFI COSMOPOLITAN OF 19TH CENTURY: AN EXTRAORDINARY JOURNEY OF FADL B. ALEVİ FROM SOUTH INDIA TO ISTANBUL

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 218 - 231, 09.08.2021

Musthafa Ujampady

https://doi.org/10.52115/apjir.887172

Öz

Bu makale, son dönem Bâ Aleviyye tarikatının önde gelen şeyhlerinden Seyyid Fadl'ın dalgalı hayatını okumaya yönelik bir girişimdir. Fadl b. Alevi'nin doğup büyüdüğü Güney Hindistan'da geçirdiği yıllar, kendisini evrensel bir Müslüman şahsiyet olarak şekillendiren erken dönem manevi faaliyetleri ve sömürgecilik karşıtı mücadeleleri, Arap yarımadasındaki yaşamı, Zafar'daki emirlik yılları ve hayatının son yıllarını geçirdiği İstanbul’daki günleri ele alınmaktadır. Hint ve Anadolu toprakları arasında kurulan kültürel-manevi-siyasi köprünün mühendisi ve Müslüman birliğinin öncüsü olarak maceralı hayatı, Osmanlı hilâfetine olan çok yönlü hizmeti ve sadakati, Müslüman dünyasını birleştirmek ve devam eden batı istilalarına son vermek amacıyla gösterdiği büyük çabaları incelenmektedir. Fadl b. Alevi'nin tasavvufi düşüncesi, 19. yüzyılda çokyönlü kişiliğinin ve cesur sosyopolitik müdahalelerinin temelini oluşturan Bâ Aleviyye tarikatının tanıtılması ele alınan diğer konulardandır. Makale sınırları dahilinde özellikle tasavvufla ilgili eserleri incelenmiştir. Çalışma, Seyyid Fadl’ın hayatını esas almakla birlikte, tasavvuf ve siyaset arasındaki entelektüel bağlantıyı ve 19. yüzyılın sömürgecilik karşıtı mücadelelerde Sufi müdahalesinin ilham kaynağını tartışmaktadır.

19. YÜZYIL’DA ÇOK YÖNLÜ BİR SUFİ: GÜNEY HİNDİSTAN'DAN İSTANBUL'A FADL B. ALEVİ’NİN SIRADIŞI YOLCULUĞU/ A SUFI COSMOPOLITAN OF 19TH CENTURY: AN EXTRAORDINARY JOURNEY OF FADL B. ALEVİ FROM SOUTH INDIA TO ISTANBUL

Öz

Bu makale, son dönem Bâ Aleviyye tarikatının önde gelen şeyhlerinden Seyyid Fadl'ın dalgalı hayatını okumaya yönelik bir girişimdir. Fadl b. Alevi'nin doğup büyüdüğü Güney Hindistan'da geçirdiği yıllar, kendisini evrensel bir Müslüman şahsiyet olarak şekillendiren erken dönem manevi faaliyetleri ve sömürgecilik karşıtı mücadeleleri, Arap yarımadasındaki yaşamı, Zafar'daki emirlik yılları ve hayatının son yıllarını geçirdiği İstanbul’daki günleri ele alınmaktadır. Hint ve Anadolu toprakları arasında kurulan kültürel-manevi-siyasi köprünün mühendisi ve Müslüman birliğinin öncüsü olarak maceralı hayatı, Osmanlı hilâfetine olan çok yönlü hizmeti ve sadakati, Müslüman dünyasını birleştirmek ve devam eden batı istilalarına son vermek amacıyla gösterdiği büyük çabaları incelenmektedir. Fadl b. Alevi'nin tasavvufi düşüncesi, 19. yüzyılda çokyönlü kişiliğinin ve cesur sosyopolitik müdahalelerinin temelini oluşturan Bâ Aleviyye tarikatının tanıtılması ele alınan diğer konulardandır. Makale sınırları dahilinde özellikle tasavvufla ilgili eserleri incelenmiştir. Çalışma, Seyyid Fadl’ın hayatını esas almakla birlikte, tasavvuf ve siyaset arasındaki entelektüel bağlantıyı ve 19. yüzyılın sömürgecilik karşıtı mücadelelerde Sufi müdahalesinin ilham kaynağını tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Güney Hindistan, Fadl b. Alevi, Bâ Aleviyye

Kaynakça

• Abdul Sathar, K.K. Muhammad. Mappila Leader In Exile: A Political Biography Of Syed Fazl Tangal. Calicut: Calicut : Other Books, 2012.
• Abid, Dr. T Zainul, and Dr. S Saifudheen Kunhu. “Hadrami Seyyid Vamsham: Malabar Mudhal Istanbul Vare.” Chandrika weekly, August 1, 2020.
• Alavi, Seema. Muslim Cosmopolitanism in the Age of Empire. Harvard University Press, 2015.
• Alevi, Fazal b. Ali. Idahul Asrari-l Ulviyyah Ve Minhaji-s Saadet-il Alawiyyah. Cairo: Matba’at al-Adab wa al-Mu’ayyad, 1898. http://archive.org. ———. Uddat-ul Umara. Accessed October 2, 2020. https://ketabpedia.com. ———. Uddet-il Umara’ el yazması. Accessed October 2, 2020. https://ketabpedia.com.
• Bang, Anne K. Sufis and Scholars of the Sea: Family Networks in East Africa, 1860-1925. 1 edition. London ; New York: Routledge, 2003.
• Buxton, Amin. Imams of the Valley. Western Cape South Africa: Dar al-Turath Islami, 2012.
• Buzpınar, Ş. Tufan. “Abdülhamid Ll and Seyyid Fadl Pasha of Hadramawt; An Arab Dignitary’s Ambitions (1876-1900).” The Journal of Ottoman Studies XIII (Osmanlı
• Araştırmaları XIII), 1993, 227–39. https://dergipark.org.tr.
• Ho, Engseng. The Graves of Tarim: Genealogy and Mobility across the Indian Ocean. California World History Library. University of California Press, 2006.
• Ilias. “Mappila Muslims and the Cultural Content of Trading Arab Diaspora on the Malabar Coast.” Asian Journal of Social Science 35, no. 4–5 (2007): 434–56. https://doi.org/10.1163/156853107X240288.
• Kallen, Hussain Randathani. “Hadrami Seyyids in the Sufism of Malabar.” Accessed March 18, 2020. https://www.academia.edu.
• Khalidi, Omar. “Seyyids of Hadhramaut in Early Modern India.” Asian Journal of Social Science 32, no. 3 (2004): 329–52.
• K.K, Mohammed Abdul Sathar. “History of Ba Alawis in Kerala.” PhD Thesis, University of Calicut, 2015. http://hdl.handle.net/10603/48198.
• Kunhali, Dr. V. Sufism in Kerala. Publication Division, University of Calicut, 2004.
• Magribi, Rahmatullah. “Seyyid Fazal Thangal-History Conference.” Accessed September 26, 2020. https://www.muslimheritage.in.
• Manger, Leif. The Hadrami Diaspora: Community-Building on the Indian Ocean Rim. 1 edition. New York: Berghahn Books, 2010.
• Matsah, Zaidihabib. “Ba’alawi.” Accessed March 31, 2020. www.academia.edu.
• Muhammad, Haneef C. “Güney Hindistandaki Dini Cemaatler ve Din Hizmetleri.” In İslam Dünyasında Din Hizmetleri ve Dini Kurumlar. Konya: Türkiye Diyanet Vakfı, 2015.
• P K M, Jaleel. “Hadramis and Kerala Muslims.” Fiqh On Web. Accessed December 19, 2020. https://islamonweb.net/ml/muslim-world-on-web/kerala-muslims/01-June-2017-342.
• P, Sha. “Role of Mamburam Thangal in Malabar.” Accessed December 29, 2020. https://www.academia.edu.
• R B, Serjeant. “The Saiyids of Hadramawt.” School of Oriental and African Studies, University of London, 1967.
• T, Zainul Abid. “Sufi Scholarly Contribution of Hadrami Seyyid s in Kerala A Historical Study.” PhD Thesis, Jamia Milia Islamia University, 2017. http://hdl.handle.net/10603/286152.
• Toprak, Maruf. “Life and Sufi Views of Fadl b. Alevi, Among Alawi sheikhs of the Recent Times.” Master’s thesis, Uludağ University, Turkey, 2018. http://acikerisim.uludag.edu.tr.
• Wilson Chacko, Jacob. For God or Empire: Seyyid Fadl and the Indian Ocean World. Stanford University Press, 2019.
• Ziyb, D. Muhammed b. Abu Bekir ba. Ishamat-u Ulamaa-i Hadramout fi Neshri-l Ulumi-l Islamiyya F-il Hind. Accessed February 3, 2021. http://archive.org/details/IshamatU.
• Zubair Hudawi, and PKM Abdul Jaleel. “Hadrami Diaspora in Indian Ocean Territories, with Special Reference to Malabar.” Presented at the Shihab Tangal International Seminar, Calicut, India, July 9, 2011.