KONYA KÜÇÜKMUHSİNE KÖYÜ CİCİM TEKNİKLİ ÖRTÜLERİ

Yıl 2022, , 83 - 96, 30.12.2022

Hafize Melek Hidayetoğlu

https://doi.org/10.32704/akmbaris.2022.164

Öz

Konya İli Selçuklulardan itibaren önemli bir dokuma merkezi olmuş, Cumhuriyet döneminde de bu özelliğini korumuştur. Konya ve çevresinde halen dokumacılığın sürdürüldüğü dokuma merkezleri bulunmaktadır. Bu yerleşim yerlerinden biri de Konya merkeze çok yakın bir konumda olan Küçükmuhsine köyüdür. Küçükmuhsine Köyü Konya İli Selçuklu ilçesine bağlıdır. Konya’ya 25 km. uzaklıktadır. Küçükmuhsine Köyü Anadolu Selçuklular döneminde kurulduğu bilinmektedir. Bölge tamamen dağlıktır ve tarım alanı köyün kendi ihtiyaçlarını karşılayacak kadardır. Hayvancılık önemli geçim kaynağıdır. Anadolu’nun her yöresinde o yöreye özgü cicim teknikli yaygıları görmek mümkündür. Konya Küçükmuhsine Köyü bu yöreler arasında yerini almaktadır. Küçükmuhsine yöresinin cicim teknikli yük örtüleri en bilinen dokumalarıdır. Bunun yanında yörede halı yastık, heybe, taban halısı, yolluk ve seccade dokunmaktadır. Konya Etnografya Müzesi’nde yöreye özgü dokumalar örnekleri bulunmaktadır. Küçükmuhsine Köyünün dokumacılık geleneği tarihi kadar eskilere dayanmaktadır. Konya ve çevresinin dokuma gelenek ve kültüründen hem etkilenmiş hem de köye özgü desen anlayışı ile diğer yörelere kaynaklık etmiştir. Bu çalışmada, Konya Küçükmuhsine Köyüne özgü cicim teknikli yük örtüleri ve namazlağlar incelenmiştir. Yörede yapılan alan araştırmalarında tespit edilen örnekler üzerinden cicim dokumalarının malzeme, teknik, renk, tür, desen ve kompozisyon özelliklerine genel olarak değerlendirmeye çalışılmıştır. Küçükmuhsine cicim teknikli örtülerinin motif ve kompozisyon düzenlemeleri, Anadolu’da ve Konya civarında dokunan halı, kilim ve cicim yer yaygıları ile karşılaştırmaları yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Konya, Küçükmuhsine, Dokuma, Cicim, Namazlağ, Yük Örtüsü., Weaving, Prayer, Pile Coverings.

KONYA KUCUKMUHSINE VILLAGE CICIM TECHNIQUE COVERS

Öz

Konya Province has been an important weaving center since the Seljuks and preserved this feature in the Republican period. There are weaving centers where weaving still continues in Konya and its surroundings. One of these settlements is Küçükmuhsine village, which is very close to the center of Konya. Küçükmuhsine village is connected to Selçuklu district of Konya province. Küçükmuhine is 25 km from Konya away. It is known that Küçükmuhsine village was founded during the Anatolian Seljuk period. The region is completely mountainous and the agricultural area is sufficient to meet the needs of the village itself. Livestock is an important source of livelihood. It is possible to see mats with cicim technique peculiar to that region in every region of Anatolia. Konya Küçükmuhsine Village takes its place among these regions. Cicim technique pile coverings of Küçükmuhsine region are the most well-known weavings. In addition, carpet pillows, saddlebags, floor carpets, runners and prayer rugs are woven in the region. There are examples of local weavings in Konya Ethnography Museum. The weaving tradition of Küçükmuhsine Village is as old as its history. It has been influenced by the weaving tradition and culture of Konya and its surroundings and has been a source for other regions with its village-specific pattern understanding.
In this study, cicim technique load covers and namazlağs unique to Konya Küçükmuhsine Village were examined. It has been tried to evaluate the material, technique, color, type, pattern and composition characteristics of cicim weavings in general through the samples determined in the field researches made in the region. The motif and composition arrangements of the Küçükmuhsine cicim technique covers are compared with the carpets, kilims and cicim floor mats woven in Anatolia and around Konya.

Anahtar Kelimeler

Konya, Küçükmuhsine, Dokuma, Cicim, Namazlağ, Yük Örtüsü., Weaving, Prayer, Pile Coverings., Konya, Küçükmuhsine, Weaving, Cicim, Prayer, Pile Coverings.

Kaynakça

• Acar, Belkıs. “Bir Grup Anadolu Yaygıları Üzerinde Bir Araştırma”. Türkiyemiz. 33 (1981): 36-41.
• Acar, B. Balpınar, Kilim, Cicim, Zili, Sumak Türk Düz Dokuma Yaygıları. İstanbul; Eren Yayınları, 1982.
• Arseven, C. Esat. “Seccade”, Sanat Ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, C. IV, 1975, s. 1774.
• Bayraktar, Suzan. “Eskişehir ve Çevresi Halı Kilim ve Düz Dokuma Yaygıları”. Vakıflar Dergisi. XXI, (1990): 299-311.
• Bayram, Mikail. “Bacıyân-ı Rum (Anadolu Bacıları) ve Fatma Bacı”, Türkler Ansiklopedisi, 6, Ed., H.C. Güzel ve diğerleri. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s.365-377.
• Çolak, Adem ve Başaran, F. Nur. “Ankara Vakıf Eserleri Müzesinde Bulunan Sivrihisar Düz Dokumalarının Teknik, Renk, Motif ve Kompozisyon Açısından İncelenmesi” V. Uluslararası Halk Kültürü ve Sanat Etkinlikleri Sempozyumunda Sunulan Bildiri, Ankara, 2017, s.141-154.
• Darçın, İkbal ve Başaran, F. Nur. “Eskişehir İli Sivrihisar İlçesi Düz Dokumalarının İncelenmesi”. Uluslararası Folklor Akademi Dergisi. 3, (2018): 287-308.
• Deniz, Bekir. “Anadolu-Türk Dokuma Sanatında Cicim / Cicim’s Place in Anatolian –Turkısh Art of Weaving”. Sanat Tarihi Dergisi. VII (1994): 67-73.
• Deniz, Bekir. Türk Dünyasında Halı ve Düz Dokuma Yaygıları. Ankara, 2000.
• Derleme Sözlüğü XI. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1983, s.4328.
• Eren, Hasan. “Türk Yer Adları Keçiborlu”, Türkoloji Dergisi. 1, (1972): 91, doi:10.1501/Trkol_0000000009.
• Eyüpoğlu, İsmet Zeki. Türk Dilinin Etimolojisi Sözlüğü, İstanbul, 1995, s.771.
• Gerçek, Günay. “Eskişehir ve Civarı Cicim ve Sili Dokumacılığı”, Türk Etnoğrafya Dergisi. XVII, (1982): 35-48.
• Gürsu, Nevber. Türk Dokumacılık Sanatı Çağlar Boyu Desenler. İstanbul; Redhouse Yayınevi,1988.
• Hidayetoğlu, H. Melek. “Konya Yöresi Düz Dokuma Yaygıları (Kilim-Cicim-Zili-Sumak)”. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2007.
• Keleş, Ahmet Hüdai. “XIX. Yüzyılın Ortalarında Keçimuhsine Köyü’nde Sosyo-Ekonomik Durum”. Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans Semineri, 2019.
• Kubat, Nurten. “Konya Etnografya Müzesi’nde Bulunan Küçükmuhsine Halılarının İncelenmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2012.
• Pekin, Ersu, “Yörüklerde Yük Çulu”, Kültür ve Sanat. 4 (1976): 122–137.
• Sarre, Friedrich, Küçükasya Seyahati-1895 Yazı. Çeviren: Dara Çolakoğlu, İstanbul, 1998.
• Annemarie Schimmel. Tanrının Yer Yüzündeki İşaretleri, İslâma Görüngübilimsel Yaklaşım. Çeviren: E. Demirli, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2004.
• Selçuklu Belediyesi, “Nüfus Dağılımı”. Erişim 12 Mayıs 2022, https://www.selcuklu.bel.tr/ilcemiz/detay/277/nufus-dagilimi.html.
• Soysaldı, Aysen, “Yozgat Yüklük Perdesi Cicim Dokumaları” I. Uluslararası Türk El Dokumaları Kongresinde Sunulan Bildiri, Selçuk Üniversitesi, Konya, 01–02 Kasım 2007, s.34–39.
• Tunç, Perihan. “Konya Derbent- Küçük Muhsine- Başarakavak Halıları”. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 1997.
• Üçer, Müjgân. Türk Kültür ve Sanatında Hayat Ağacı. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2019.
• Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, Derleyen: Cem Dilçin, 1983, s.254.
• Yılmaz, Sevim. “Nokta-İ Süveydâ’nın Önemi Ve Özellikleri”, Akademiar Dergisi. 8 (2020): 103-130.
• Bekir Çerez, 73 yaşında, Küçükmuhsine doğumlu, okur-yazar, 11.07.2004.
• Aysen Soysaldı, Prof. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Sanat ve Tasarım Fakültesi Öğretim Üyesi.