RITUALS AND ORAL CULTURE RELATED TO CARPET WEAVING DETECTED IN KAYSERİ BÜNYAN

Yıl 2020, , 80 - 101, 25.12.2020

Mustafa Genç İsmail Solak

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2020.141

Öz

It is an important cultural value that includes many practices and rituals in Turkish hand weaving. In Turkish culture, weaving is also important in terms of carrying thousands of years of accumulation to the present, beyond being a mat and use item.
In Kayseri Bünyan, where carpet weaving was a part of daily life until the end of the last century, some applications from the beginning to the end of carpet weaving have survived to the present day among women weaving. These rituals are not random acts but purposeful practices. Rituals also carry oral culture with them. During the implementation of these rituals, which bear the characteristics of Turkish culture, sentences containing prayers and wishes, oral cultural products such as mâni and folk songs are also remarkable. In this study, the rituals, practices and oral culture products that are in the carpet weaving culture in Bünyan and that have survived and have been detected until today will be explained.
The study was conducted by telephone due to the Covid 19 pandemic, which was planned as a qualitative research method, 'natural research' and face-to-face interviews. When seen on hand, 10 different people were interviewed at the same time. The problems encountered during the field research and were overcome by asking different people. The research has been different in this aspect, too.

Anahtar Kelimeler

Bünyan, Weaving, Carpet, Ritual, Oral Culture.

KAYSERİ BÜNYAN’DA TESPİT EDİLEN HALI DOKUMA İLE İLGİLİ RİTÜELLER VE SÖZLÜ KÜLTÜR

Öz

Türk el dokumaları, içerisinde birçok uygulama ve ritüeli de barındıran önemli bir kültür değeridir. Türk kültüründe dokuma yaygı ve kullanım eşyası olmanın ötesinde binlerce yıllık birikimi günümüze kadar taşıması açısından da önemlidir.
Geçen yüzyılın sonuna kadar halı dokumanın günlük yaşantının bir parçası olduğu Kayseri Bünyan’da halı dokumanın başlangıcından bitimine kadar yapılan bazı uygulamalar, dokuma yapan kadınlar arasında günümüze kadar yaşatılmıştır. Bu ritüeller rastgele davranışlar değil, bir amaca yönelik uygulamalardır. Ritüeller beraberinde sözlü kültürü de taşır. Türk kültürünün özelliklerini taşıyan bu ritüellerin uygulanması sırasında dillendirilen dua ve dilek içerikli cümleler, mâni ve türkü gibi sözlü kültür ürünleri de dikkate değerdir. Alan araştırmasına dayanan çalışmada Bünyan’daki halı dokuma kültürü içerisinde yer alan ve günümüze kadar ulaşabilmiş ve tespit edilebilmiş ritüeller, uygulamalar ve sözlü kültür ürünleri anlatılacaktır.
Çalışma nitel araştırma yönteminden ‘doğal araştırma’ ve yüz yüze görüşme şeklinde planlanmış olmasına rağmen tüm dünyayı etkisi altına alan Covid 19 pandemisi nedeniyle görüşmeler telefonla gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin doğruluğu için aynı konuda 10 farklı kişi ile görüşülmüştür. Alan araştırması sırasında karşılaşılan sorunlar ve verilerin doğruluğu farklı kişilere sorularak aşılmıştır. Araştırma bu yönü ile de farklı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bünyan, Dokuma, Halı, Ritüel, Sözlü Kültür

Kaynakça

• Akbaş, S. B. (1994). Bünyan ve Yöresi Halk Edebiyatı,Folklor ve Etnografyası. Kayseri: Bünyan Belediyesi.
• Akbaş, S. B. Halı Dokuyan Kadınlar. Kayseri.
• Akkoyun, A. (2020, Haziran 1). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Arslan, G. (2020, Haziran 1). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Boran, N. (2020, Mayıs 18). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Bulun, F. (2020, Mayıs 30). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Bulun, F. (2020, Mayıs 30). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Bulun, M. (2020, Mayıs 28). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Bulun, N. (2020, Mayıs 24). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Cengiz, F. (2020, Mayıs 21). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Efilti, E. Dokunmaya Hazır Yeni Çöülmüş Halı. Kayseri.
• İnal, D. (2020, Haziran 3). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Karahan, Y. (2020, Haziran 3). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Kayıkçı, P. (2020, Haziran 2). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Koşça, H. (2020, Mayıs 29). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Koşça, Z. (2020, Mayıs 24). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Özdemir, R. (2020, Mayıs 21). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Solak, F. (2020, Mayıs 18). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Solak, M. (2020, Mayıs 18). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Uyumaz, G. (2020, Mayıs 15). Bünyan Yöresinde Halı Dokumayla İlgili Ritüeller Ve Sözlü Kültür. (İsmail Solak, Röportaj Yapan)
• Yüksel, H. Halı Dokumaya Başlangıç. Kayseri.