Taşpınar Örneklik Halıları

Yıl 2014, Sayı: 10, 52 - 59, 10.10.2014

Aysen Soysaldı Pakize Kayadibi

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.61

Öz

Halıcılık geleneksel Türk sanatlarımız
içinde önemli bir yere sahiptir. Göz nuru
ve el emeğiyle İlmek ilmek dokunan halılar geçmişten günümüze kalan kültür
mirasıdır. Halıcılık 20. yüzyıl ortalarına
kadar Türkiye’nin her bölgesinde hem
satış hem de halkın kendi ihtiyaçları için
sürdürülmüştür. 21.yüzyılda ise halıcılık
bazı merkezlerde devam etmektedir.
Aksaray ve çevresi Selçuklular döneminden günümüze kadar halıcılığı ile ünlüdür. Aksaray’a bağlı Taşpınar kasabasında kadınlar tarafından kurulan derneğin
halı atölyesinde tezgâhlar çalışır durumdadır. Halı dokumacılığı orta yaş
grubu kadınlar tarafından ek gelir
kaynağı olarak yapılmaktadır. Taşpınar ve çevre köylerde dokunan
halıların ortak özellikleri hammaddesinin saf yün olmasıdır.
Taşpınar dokuyucuları halı desenlerini ezbere veya daha
önceden dokunmuş, sadece
motif (yangış-bezek) örnekleri içeren örneklik halılardaki motiflere bakarak
dokurlar. Bu örneklik halılarda çeşitli motifler tekrar edebilecek bir rapor olarak
dokunmuştur. Tarihi Taşpınar Halısını
Yaşatma Derneği atölyesinde 8 adet örneklik halı tespit edilmiştir. Örneklik halılar, en yenisi 40 yıllık ya da daha eski
olup, Taşpınar halılarının renk ve motif
kataloğunu oluşturmaktadır.
Taşpınar halılarında desenler bölgeye has ve orijinaldir. Halılarda hammadde olarak doğal yün ipliği, doğal boyar maddelerle boyanarak
kullanılır. Bitkisel boyarmaddelerle yün boyama, görerek, uygulayarak öğrenilmiş ve geleneksel
yöntemlerle günümüze gelmiştir. 

Anahtar Kelimeler

halı, Taşpınar, örneklik halı

Kaynakça

• Aslanapa , Oktay (2005). Türk Halı Sanatının Bin Yılı. Ankara: İnkılap kitabevi.
• Aslanapa, Oktay, Yusuf Durul (1973). Selçuklu halıları. Başlangıcından Onaltıncı Yüzyıl Ortalarına Kadar Türk Halı Sanatı, İstanbul.
• Deniz , Bekir (1998). Geçmişte ve Günümüzde Aksaray Halıları 1 (Eski Aksaray Halıları) Arış Dergisi, yıl: 1, sayı: 4, s. 90.
• Deniz, Bekir (1987). “Arısama Halıları’’, Lale Dergisi, s.9-15
• Gür Yalazkan Zeynep (1995). “Anadolu Geleneğinde Taşpınar Halıları’’, Türkiyemiz Dergisi, yıl: 25, Sayı: 76.
• Kara Devrim, Bozhan Nesrin, Yalçın Bilal (2006). Aksaray İl Çevre Durum Raporu (2007-2008), Aksaray, s. 170-172.
• Kıraç M. Cahit (1998). “Aksaray İlimizde
• Halı Kilim Konusundaki Faaliyetler’’, Arış Dergisi, yıl: 1, sayı: 4, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• Konyalı İ. Hakkı (1974). Abideleri ve Kitabeleri ile Aksaray Tarihi, Cilt 1, İstanbul s. 102.
• Leloğlu Ünal Serap (1998). “İllerimiz ve Halıcılığımız’’, Arış Dergisi, yıl: 1, sayı: 4, s. 84.
• Parmaksızoğlu İsmet, İ.,(1971). İbn Batuta Seyahatnamesinden Seçmeler, 1000 Temel Eser 59 M.E.B. , İstanbul.
• Harbelioğ Yılmaz (2011). Taşpınar Halı İpliklerinin Boyanmasında Uygulanan Doğal Boyama Yöntemlerinin Reçetelendirilmesi,Yayınlanmamış Yüksek Lisans, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.