Yün Halı İpliklerinin Boyanmasında Turunçgillerin Bazı Türlerinin Kullanımı

Yıl 2014, Sayı: 10, 14 - 24, 10.10.2014

Sema Etikan , Nuran Kayabaşı

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.57

Öz

Bu çalışmada limon, portakal, mandalina ve turunç
ağaçlarının yapraklarının bitkisel boyacılıkta kullanılabilirliğinin belirlenmesi ve yapılan boyamalar
sonucunda elde edilen renklerle bir renk katalogu
oluşturulması amaçlanmıştır. Bununla birlikte boyamalar sonucu elde edilen renklerin ışık, sürtünme
ve su damlası haslık değerlerinin belirlenmesi de
hedeflenmiştir. Araştırmada limon (C.limon L.), mandalina (C. reticulata Blanco), portakal (C. sinensis L.)
ve turunç (C. aurantium L.) ağaçlarının kurutulmuş
yaprakları kullanılarak, mordanlı ve mordansız olmak üzere toplam 68 boyama yapılmıştır. Mordanlı
boyamalarda alüminyum şapı (Kal(SO4
)
2
), çinko klorür (ZnCl2
), kalay klorür (SnCl2
), potasyum bikromat
(K2
Cr2
O7
), sodyum klorür (NaCl), sodyum sülfat (Na2
SO4
), sodyum sülfit (Na2
SO3
), tannik asit (C76H52O46)
olmak üzere 8 adet kimyasal madde mordan olarak
%3 ve %5 oranlarında kullanılmıştır. Boyamalar sonucunda başta sarı rengin çeşitli tonları olmak üzere
bej, kemik rengi, bal rengi, toprak rengi, hardal, kahverengi, gül kurusu, sarı-yeşil ve yeşil-kahve renkleri
ile bu renklerin açık ve koyu tonları elde edilmiştir.
Turunçgil yapraklarından elde edilen renklerin ışık
haslığı değerleri 2 ile 7, sürtünme haslığı değerleri
1/2 ile 4/5, yaş ve kuru su damlası haslık değerleri
ise 3 ile 5 değerleri arasında değişmektedir. Bu renklerin genel olarak ışık ve sürtünme haslık değerleri
orta, su damlası haslık değerleri ise iyi düzeydedir.

Anahtar Kelimeler

Bitkisel boyacılık, Limon (C.limon L.), Mandalina (C. reticulata Blanco), Portakal (C. sinensis L.) Turunç (C. aurantium L.), Işık haslığı, Sürtünme haslığı, Su damlası haslığı

Kaynakça

• Akgün, C. (2006). Turunçgiller Sektör Profili, Dış Ticaret Şubesi Uygulama Servisi.
• Anonim (1970). DIN 5033 Farbmesung Begriffe der Farbmetrik Deutschland.
• Anonim (1996a). Tekstil Renk Haslığı Tayin Metotları Bölüm A03 Renk Akmasının Değerlendirilmesinde Gri Skalaların Kullanılması, TSE Yayınları, TS 423-3 EN 20105- A03. Ankara.
• Anonim (1996b). Tekstil Renk Haslığı Tayin Metotları Bölüm A02 Solmanın Değerlendirilmesinde Gri Skalanın Kullanılması, TSE Yayınları, TS 423-2 EN 20105-A02, Ankara.
• Anonim (2005). “Turunçgil Yetiştiriciliği”, BatıAkdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, SeminerNotları, Antalya.
• Anonim (2006a). Tekstil-Renk Haslığı DeneyleriBölüm B02: Yapay Işığa Karşı Renk HaslığınınTayini- Ksenon Ark Soldurma Lambası Deneyi,TSE Yayınları, TS EN ISO 105- B02/A1, Ankara.
• Anonim (2006b). Tekstil-Renk Haslığı Deneyleri-Bölüm X12: Sürtmeye Karşı Renk Haslığı Tayini, TSE Yayınları, TS EN ISO 105-X12.Ankara
• Anonim (2011a). Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Raporları, Antalya.
• Anonim (2011b). Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Raporları.
• Anonim (2012). Tekstil Renk Haslığı DeneyleriBölüm E07: Lekelenmeye Karşı Renk Haslığı: Su, TSE Yayınları, TS EN ISO 105-E07, Ankara.
• Baysal, K. (1973). “Türkiye’de Narenciye Üretimi ve İşlenmesi”, Türkiye’de Narenciye Üretimi, İşlenmesi ve İhracatı Semineri, İktisadi Araştırmalar Vakfı. İstanbul.
• Erdoğan, C. (2010). Mersin İlinde Narenciye Üretimi Katma Değer Tahmini, T.C. Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu. Adana. (Basılmamış TÜİK Uzmanlık Tezi) .
• Klein, M., P. Moore, C. Sweet, (1985). New and Familier, All About Citrus & Subtropical Fruits. Editor: Lance Walheim, Monsanto Company. Canada.
• Ladaniya, M.S (2008). Citrus Fruit, AcademicPress-Elsevier. USA.
• Nicolosi, E. (2007). Origin and Taxonomy,Citrus. Editor: Igrar Ahmad Khan. CABI. UK. Timmer, L.W., S.M. Garnsey, J.H. Graham. (2000). Compendium of Citrus Diseases, The American Phytopathological Society, USA.
• Yokaş, İ., (2004). Muğla İlinde Virüs ve Virüs Benzeri Hastalıklardan Arındırılmış Turunç Fidanı Üretim Projesi, Muğla Üniversitesi Yayınları: 51, Rektörlük Yayınları: 31. Muğla.