Afyonkarahisar’ın İğdeli ve Çatkuyu Köyü Camilerinde Bulunan Düz Dokuma Yaygılar

Yıl 2011, Sayı: 6, 76 - 83, 10.11.2011

Ülkü Küçükkurt

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.20

Öz

Yörük kültüründe önemli bir yere sahip olan
düz dokuma yaygılar gerek renkleri gerekse motifleriyle her zaman dikkat çekmiştir. Zorunlu
iskan yasasıyla Karatekeli yörüklerinin bir kolu
Afyonkarahisar’ın Sinanpaşa ilçesi Çatkuyu ve
İğdeli köyünü kurarak yerleşik hayata geçmiştir. Maalesef son yıllarda şehre yoğun göçün
yaşanmasıyla hane sayılarının oldukça azaldığı bu iki köyde, yaklaşık 30 yıldır düz dokuma
yaygıları üretilmemektedir. İki köyde de yaptığım alan araştırmasında yöreye ait düz dokuma
yaygı örneklerini İğdeli Köyü Camii ve Çatkuyu
Köyü Camisinde bulabildim. Teknik, iplik kalitesi, renk ve motif çeşitliliği bakımından oldukça
zengin olan, bende hayranlık uyandıran bu düz
dokuma yaygılarının günümüzde dokunmaması
oldukça üzücü. Teknik olarak daha çok zili, cicim
ve ilikli kilim dokunmuş. İki yörenin de düz dokuma yaygılarının atkısı çözgüsü ve motif iplerinin oldukça ince ve kirmanda eğrilmiş yün ipi
olduğunu tespit ettim. Buna bağlı olarak atkı ve
çözgünün sıklığı da oldukça yüksek. Renklerde
turuncu, kırmızı, mavi, yeşil, kahverengi, beyaz
dengeli bir şekilde kullanılmış. Motifler de oldukça çeşitlilik göstermekte. Koç boynuzlu, it
ayağı, keklik ayağı, kutulu, kutu kapağı, enikli
tahta, pıtraklı, çakmak, dokuz göbek, göz, sandıklı, tay kulağı, kirmanlı tay kulağı, mızraklı bu
motiflerden bazılarıdır. 

Anahtar Kelimeler

İğdeli köyü, Çatkuyu köyü, Afyonkarahisar, Karatekeli, kilim

Kaynakça

• Acar Balpınar, Belkıs, Kilim, Cicim, Zili, Sumak, Türk Düz Dokuma Yaygıları, İstanbul: Eren Yayınları.
• Deniz, Bekir (1998), “Ayvacık(Çanakkale) Yöresi Düz Dokuma Yaygıları (Kilim-Cicim-Zili)”, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayını:169, 159 S.
• Deniz, Bekir, Ürer, Harun (2010), “Selçuk (İzmir) Civarında Yaşayan Tekeli Yörüklerinde Halı ve Düz Dokuma Yaygılar, http://www.benimblog.com/tekeli/12647/ Sel%C7UK
• Gönçer, Süleyman (1971), Afyon İli Tarihi, Cilt:1, İzmir: Karınca Matbaacılık ve Ticaret Kollektif Şirketi, 400 S.
• Karazeybek, Mustafa (2004), “ Osmanlılar Döneminde Afyonkarahisar”, Anadolu’nun Kilidi Afyon, T.C. Afyon Valiliği Yayın No: 21, Afyon: Semih Ofset Matbaacılık Ltd.Ştd, s.76-112
• Seyirci, Musa (1994), “Afyonkarahisar Yörükleri”, Kültür ve Sanat 21, Afyonkarahisar Özel Sayısı, Afyon: Türkiye İş Bankası Yayını,s.48
• Yüksel, İbrahim (2004), “Afyonkarahisar Folklorunun Genel Özellikleri”, Anadolu’nun Kilidi Afyon, T.C. Afyon Valiliği Yayın No: 21, Afyon: Semih Ofset Matbaacılık Ltd.Ştd, s. 405-410
• Kaynak Kişiler
• Ay, Ahmet, 1953 Çatkuyu doğumlu,lise mezunu.
• Babak, Zeynep, 1945 İğdeli köyü doğumlu, okuma yazması yok.
• Balsak, İlyas, 1936 İğdeli köyü doğumlu, ilkokul mezunu.
• Barhan, Yaşar, 1955 İğdeli köyü doğumlu, ilkokul mezunu.
• Çakar, Hasan, 1960, İğdeli köyü doğumlu, ilkokul mezunu.
• Çakar, Hatice, 1955 İğdeli köyü doğumlu, ilkokul mezunu.
• Çakar, Mustafa,1963 İğdeli köyü doğumlu, ilkokul mezunu.
• Çakar, Şerife, 1979 İğdeli köyü doğumlu, ilkokul mezunu.
• Okyar, Süleyman, 1939 Çatkuyu köyü doğumlu, ilkokul mezunu.
• Okyar, Zeynep, 1950 Çatkuyu doğumlu, ilkokul mezunu.
• Türkeş, Orhan, 1956 Sandıklı Sorkun doğumlu, üniversite mezunu.