Altay Türk Halk İnançlarından Anadolu’ya Dair Bazı Tespitler

Yıl 2011, Sayı: 6, 60 - 75, 10.11.2011

Yaşar Kalafat , İ. M. V. Noyan Güven

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2019.19

Öz

Eski Türk İnanç Sistemi içerisinde Altaylarda
yaşayan toplumların (Todoş, Sagal, Kıpçak, Çaptı,
Köbök, Kergil, Mundus, İrkit, Tölös, Tonjaaan, Mayman) doğadan kazandıkları tinsel birikimlerini
sosyal yaşamlarına nasıl yansıttıklarını ve bu süreci sanat boyutu düşünülerek halk inanmaları
bağlamında irdelemeye çalışacağız. Toplumların
sosyal birlikteliklerinin önemli yapıtaşları ortak
İnanış ve sürece bağlı birikim bir simge olarak
topluluğun flamalarında karşımıza çıkar. Resimleri ile açıklayacağımız semboller fabrikasyon
tekstil üzerine baskıdır. Söz konusu olan betimlemeler süs veya bezeme olmaktan çok amblem
ve sembollerdir.

Mitolojik içerik anlamında resmedilen her
hayvanla ilgili Altay Kişi’ nin halk kültüründe
yaşayan inanmaları da tespit edilmiştir. Bununla da motifler etrafında şekillenen inanç
sistemini belirtmeye çalıştık. Bu arada halk
inançlarında izlerini takip edebildiğimiz eski
inanç sistemini de kapsayan bir kısım mistikmitolojik bulgulara kısa açıklamalar getirmeğe
çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Anadolu, Altay, Türk Halk İnançları, Mitoloji, Tamga

Kaynakça

• Başbuğ, Hayri (1986), Aşiretlerimizde At Kültürü, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınevi.
• Bayram, Sadi (1998), “Vakıflar Genel Müdürlüğü Halı Müzesinde Bulunan Hayvan Figürlü Halılarda Ejder, Kaplumbağa, Akrep, Kertenkele Figürü”, Türk Soylu Halkların Halı Kilim ve Cicim Sanatı Bilgi Şöleni Bildirileri, (Kayseri, 27–31 Mayıs 1996), Ankara: AKM Yayını.
• Beydili, Celal (2004), Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Ankara: Yurt Yayınları.
• Boratay, Pertev Naili (1973) 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Bozkurt, Fuat, “Kaygusuz un Alevilikteki İşlevi” Yol Dergisi, S.14.
• Çay, Mehmet Abdulhaluk (1983), Anadolu’da Türk Damgası, Koç Heykel Mezar Taşları ve Türklerde Koç Koyun Meselesi, Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Çay, Mehmet Abdulhaluk (1985), “Tunceli Mezartaşları ve Türk Kültüründeki Yeri” Türk Kültürü Araştırmaları, Prof. Dr. İ.Kafesoğlu’nun Hatırasına Armağan, Doğu Anadolu’ nun ( Sosyal, Kültürel ve İkdisadi) Meseleleri Sempozyumu (13-15 Mayıs 1985, Tunceli), Ankara: Gazi Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu Matbaası.
• Çay, Mehmet Abdulhaluk (1993), Her Yönüyle Kürt Dosyası, Ankara: Boğaziçi Yayınları.
• Çıplak, Nilgün (2005), Mersin Tahtacıları Halk Bilimi Araştırmaları, Ankara: Ürün Yayınları.
• Dede, Abdurrahim (1978), Batı Trakya Türk Folkloru, Ankara:Kültür Bakanlığı Yayınevi.
• Deniz, Bekir (1998), “Anadolu Türk Dokumalarında Ejder Motifi”, Türk Soylu Halkların Halı Kilim ve Cicim Sanatı Bilgi Şöleni Bildirileri, (Kayseri, 27–31 Mayıs 1996), Ankara: AKM Yayını.
• Efendiyev, Rasim (1980), “Daşlar Danışır, Neolit Devrinden XIX Yüzyıladek”, Kençlik, Bakü.
• Efendi, Rasim Samet (1998), “Azerbaycan Halılarında Amblem ve Sembol Özellikli Bezemeler”, Türk Soylu Halkların Halı Kilim ve Cicim Sanatı Bilgi Şöleni Bildirileri, (Kayseri, 27–31 Mayıs 1996), Ankara: AKM Yayını.
• Efendi, Rasim Samet (1998), “Azerbaycan Halılarında Amblem ve Sembol Özellikli Bezemeler”, Türk Soylu Halkların Halı Kilim ve Cicim Sanatı Bilgi Şöleni Bildirileri (Kayseri, 27–31 Mayıs 1996), Ankara: AKM Yayını.
• Ersöz, Mehmet (1968), “Milli Destan ve Bozkurt Hakkında” Bozkurt /Özel sayı, Ankara
• Gazimihal, Mahmut Ragip (1960), “Koç Halayı” Türk Folklor Araştırmaları, İstanbul.
• Gölpınarlı, Abdulbaki (1992), “Koyun Baba ” İslam Ansiklopedisi, C.VI. İstanbul:Türkiye Diyanet Vakfı Yayınevi.
• Kalafat, Yaşar (2000), “Urfa Yöresinde Türk Halk İnançları, Karakeçililer, Zazalar, Arapça konuşanlar”, Erciyes Dergisi, Kayseri: Murathan Basın Yayın.
• Kalafat, Yaşar (2004), Altaylar’dan Anadolu’ya Kamizm Şamanizm, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Kalafat, Yaşar (2004), Altaylar’dan Anadolu’ya Kamizm Şamanizm, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Kalafat, Yaşar (2005), “Karapapah Türkleri” Sosyal Siyaset Konferansları, 49. Kitap (Prof. Dr. Turan Yazgan’a Armağan Özel Sayısı), İstanbul: İ.Ü. Yayın No. 4566.
• Kalafat, Yaşar (2005), Balkanlardan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları, Ankara: Babil Yayınları, s.117.
• Kalafat, Yaşar (2005), Kamalov, İlyas, “Tatar Efsaneleri” Karadeniz Araştırmaları, Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, Ankara: Karam Yayıncılık.
• Kalafat, Yaşar (2006), Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, 5. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kalafat, Yaşar (2006), “Kocaeli ve Çevresi Örnekleri İle Türk Halk İnançlarında Adanmışlık/Sahiplilik” I.Kocaeli ve Çevresi Kültür Sempozyumu, Kocaeli: Kocaeli Büyük Şehir Belediyesi Kültür Yayınları 9, Cilt: 1.
• Kalafat, Yaşar (2007), “Türk Kültür Coğrafyasında Yağmur Duası” Yağmur Duası Kitabı, Haz; M. Sabri Koz, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Kalafat, Yaşar (2007), Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Karşılaştırmalı Türk Halk İnançları, Ankara: Berikan Yayınları.
• Kalafat, Yaşar (2007), Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları, Ankara: Berikan Yayınları.
• Kalafat, Yaşar (2007), Balkanlardan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları, Ankara: Berikan Yayınları.
• Karahan, Recai (1998), “Konya Ereğli Yöresinde Begdik Adıyle Bilinen Bir Grup Türk Kilimi”, Türk Soylu Halkların Halı Kilim ve Cicim Sanatı Bilgi Şöleni Bildirileri (Kayseri, 27–31 Mayıs 1996), Ankara: AKM Yayını.
• Karamağaralı, Beyhan (1998), “Halı Sanatı Üzerine”, Türk Soylu Halkların Halı Kilim ve Cicim Sanatı Bilgi Şöleni Bildirileri (Kayseri, 27–31 Mayıs 1996), Ankara: AKM Yayını.
• Koşay, Hamit Zübeyir (1962), “Doğu Anadolu Mezar taşları, Koç ve koyun Heykelleri” Milletlerarası I. Türk Sanatları Kongresi, Ankara, 19–24 Ekim 1959, Ankara.
• Nerimanoğlu, Kamil Veli (2005), Özümüz Sözümüz, Bakü.
• Uçar, Nail (1988), “Ak ve Kara Günümüzde At” Türk Dünyası Tarih Dergisi, İstanbul:Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Yıldırım Nilüfer (2004), Anadolu Masallarında Şamanizmin İzleri, Yüksek Lisans Tezi, FÜSETEABD, Elazığ.
• Yusuf Ziya Yörükân (2005), Müslümanlıktan Evvel Türk Dinleri Şamanizm, Notlandıran ve Yayına Hazırlayan: Turhan Yörükân, Ankara: Yol Yayınları.