TRADITIONAL STORY OF MOHAIR AND CREATIVE NEW TRIALS

Yıl 2020, Sayı: 17, 4 - 21, 25.12.2020

Mine Beşen Yalçın Günay Atalayer

https://doi.org/10.34242/akmbaris.2020.145

Öz

Although weaving has given way to an advanced technology today, traditional weaving examples can still be seen in Anatolia, which has a long history of weaving. Among these weavings, the Siirt blanket is one of the examples that have been kept alive by sticking to the traditional weaving method. The weaving which is named as Siirt blanket with the region where it is produced and its area of use is known to have been produced in and around Siirt since ancient times.
Considering that Anatolian mohair is used in the production of blankets and it is an object of use produced with traditional methods, it can be said that it is one of the significant examples of cultural inheritance in Anatolia.
It became a necessity to demonstrate through experimental studies that the characteristics of the raw material, the uniqueness of the weaving technique and patterning, and the weaving are suitable for the innovative and creative assessments and artistic interpretations of today's textile designers. For this reason, in this study, first of all, the original structure of Siirt Blanket weaving has been examined and the limits of its use as an aesthetic element and its textural values in today's artistic textiles are dwelled on. Within this context, with the samples of weaving conducted in the experimental workshop, individual new artistic trials were introduced in order to attract attention to the contribution of this traditional technique to textile culture, textile design, and the art of textile.

Anahtar Kelimeler

Weaving, Mohair, Siirt Blanket, Cultural İnheritage, Pattern.

TİFTİĞİN GELENEKSEL ÖYKÜSÜ VE YARATICI YENİ DENEMELER ÜZERİNE

Öz

Dokumacılık, günümüzde yerini gelişmiş bir teknolojiye bırakmış olsa da köklü bir dokumacılık geçmişi olan Anadolu’da geleneksel dokuma örnekleri görülmektedir. Bu dokumalar içinde Siirt battaniyesi, bilinen geleneksel dokuma özelliklerine bağlı kalınarak yaşatılan örneklerden birisidir. Siirt battaniyesi olarak üretildiği yöre ve kullanım alanı ile adlandırılan dokumanın, çok eski tarihlerden beri Siirt ve çevresinde üretilmekte olduğu bilinmektedir.
Battaniyenin üretiminde, Anadolu tiftiğinin kullanıldığı, geleneksel yöntemlerle üretilen bir kullanım nesnesi olduğu, göz önüne alındığında; Anadolu’da kültürel mirasın önemli örneklerinden birisi olduğu söylenebilir.
Hammaddenin özelliği, dokuma tekniğinin ve desenlendirmenin özgünlüğü ile dokumanın günümüz tekstil tasarımcılarının; yeni, yaratıcı değerlendirmelerine ve sanatsal yorumlamalarına uygun olduğunu deneysel çalışmalarla gösterme gereği duyulmuştur. Bu çalışmada, bu nedenle öncelikle Siirt Battaniyesi dokumacılığının özgün yapısı irdelenerek, günümüzde sanatsal tekstillerde estetik eleman olarak kullanımının sınırları ve dokusal değerleri üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda yapılan deneysel atölyedeki dokuma örnekleriyle, bu geleneksel tekniğin; tekstil kültürüne, tekstil tasarımına ve tekstil sanatına katkısına dikkat çekilmek için kişisel yeni sanatsal denemeler ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dokuma, Tiftik, Siirt Battaniyesi, Kültürel Miras, Desen

Kaynakça

• Atalayer, Günay (1993). "Dünden Bugüne Anadolu’da Kumaş Dokuma Sanatı", Türk Kültüründe Sanat ve Mimari, s. 41-72, İst. 1993, ss. 41-69.
• Atalayer, Günay ve Özdemir, Başak (2010). “Şal-Şapik/Şırnak Şalı Bir Kültür Mirasını Canlandırma Projesi Üzerine Düşünceler”, Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu, 14-16 Mayıs, s. 265-279.
• Batu, Selahattin (1936). Türk Tiftiğinin Morfolojisi ve Histolojisi Üstünde Araştırmalar, Yüksek Ziraat Enstitüsü, Ankara
• Maner, Çiğdem (2018). “Anadolu’da Dokuma Devrimi Neolitik Çağ’dan Demir Çağı’na Yünün Tarihi ve Maddi Değeri”, Tarihi Dokumak: Bir Kentin Gizemi, Sof, Yayına Hazırlayanlar: Filiz Yenişehirlioğlu, Gözde Çerçicioğlu, Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırma ve Uygulama Merkezi, 1. Basım, Ankara, s. 43,63.
• Gündüz, Lütfiye Gül (2016). Anadolu’da Keçi Kılı / Tiftik Dokumalar ve Ekose Desen Önerilerinin Analizi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Louisa, Bellinger (1962). “Textiles from Gordion”, The Bulletin of the Needle and Bobbin Club, Vol. 46.
• Özgen, Nurettin ve Karadoğan, Sabri (2009). “Siirt Şehrinin Kuruluşu ve Gelişimi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 19, S. 2, s. 61-81.
• Su, Kamil (1976). “Tiftik ve Sofçuluk”, Türk Etnografya Dergisi, S. XVII, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, s. 203-214.
• Tütüncüler, Özlem (2006). “Çorum Resuloğlu Eski Tunç Çağı, Mezarlığı’nda Kumaş Kullanımına İlişkin Yeni Bulgular”, Anadolu/Anatolia, S. 30, s. 137-148.
• Tamur, Erman (2018). “Ankara Keçisi Ankara Keçisi Yetiştiriciliği ve Ankara Tiftik Sanayi Tarihine Genel Bir Bakış”, Tarihi Dokumak: Bir Kentin Gizemi, Sof, Yayına Hazırlayanlar: Filiz Yenişehirlioğlu, Gözde Çerçicioğlu, Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırma ve Uygulama Merkezi, 1. Basım, Ankara. s. 71-86.
• Tarihi Dokumak: Bir Kentin Gizemi, Sof, Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırma ve Uygulama Merkezi, Filiz Yenişehirlioğlu, Gözde Çerçicioğlu, 1. Basım, Ankara. Tamur, Erman (2003). Ankara Keçisi ve Ankara Tiftik Dokumacılığı, Ankara Ticaret Odası Yayınları, Ankara.
• Yanar, Ayşem ve Akpınarlı, Feriha (2016). “Geleneksel Ankara Sof Dokumaları”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(2), Aralık, s. 170-176.
• Yazıcıoğlu, Gülseren (1994). “Tiftik Keçisinin Kökeni ve Türkiye’de Tiftik”, Tekstil ve Mühendislik, Mart-Haziran, S. 43-44, s. 21-23.
• Yağan, Şahin Y. (1978). Türk El Dokumaları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.